Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 2335/20 od 12.01.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Novom Pazaru P 1490/19 od 23.07.2020. godine. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je, na osnovu člana 404. ZPP, blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Prema navedenoj odredbi, revizija je izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava protiv drugostepene presude koja se ne bi mogla pobijati revizijom, ako Vrhovni kasacioni sud oceni da je potrebno razmotriti pravna pitanja od opšteg interesa ili u interesu ravnopravnosti građana, ujednačiti sudsku praksu ili dati novo tumačenje prava (posebna revizija).

U konkretnom slučaju, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, osnovano se posebnom revizijom tužioca ukazuje na potrebu tumačenja pravila o podeli tereta dokazivanja, koja su materijalnopravne a ne procesnopravne prirode.

Iz tog razloga, odlučeno je kao u prvom stavu izreke.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je tužiočeva revizija osnovana.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravnosnažnom presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P 85419/10 od 23.01.2012. godine obavezan je GG da tužiocu isplati iznos od 27.600 evra sa zakonskom zateznom kamatom od 26.10.2010. godine u dinarskoj protivvrednosti i da plati troškove parničnog postupka u iznosu od 224.100,00 dinara. Tužiočev dužnik je u postupku raspravljanja zaostavštine pokojne DD dao naslednu izjavu kojom se odrekao nasleđa na imovini ostavilje. Tuženi su rešenjem javnog beležnika Upp 401-2017, veza O 986/17 od 29.05.2017. godine oglašeni za naslednike ostaviljine imovine.

Podnetom tužbom tužilac je tražio utvrđenje da nasledna izjava njegovog dužnika GG ne proizvodi pravno dejstvo prema njemu do visine njegovog novčanog potraživanja utvrđenog pravnosnažnom presudom.

Prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev sa obrazloženjem da je na tužiocu teret dokazivanja činjenice da njegov dužnik, usled pobijane preduzete radnje, nema dovoljno sredstava za namirenje potraživanja i da je pokušao namirenje iz preostale dužnikove imovine koja se pokazala kao nedovoljna. Pošto tužiočev zahtev, po stanovištu tog suda, nije zasnovan na relevantnim dokazima iz kojih bi se sa sigurnošću moglo utvrditi da njegov dužnik nema dovoljno sredstava za ispunjenje potraživanja jer tužilac, osim uverenja da dužnik nema nepokretnosti na teritoriji Opštine Voždovac i uverenja da nije evidentiran kao vlasnik vozila, nije dostavio i druge dokaze - izvod iz banke o stanju računa dužnika, uverenje Poreske uprave ili Nacionalne službe za zapošljavanje da dužnik nije u radnom odnosu, odnosno potvrdu Republičkog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje da nije korisnik prava na penziju, s`obzirom da postoji mogućnost naplate potraživanja i iz eventualnih primanja dužnika.

Drugostepeni sud je odbio žalbu tužioca i potvrdio prvostepenu presudu. Po nalaženju tog suda, tužilac je bio dužan da dokaže da je u sudskom ili drugom postupku pokušao da naplati potraživanje utvrđeno izvršnom ispravom, a isprave koje je dostavio uz tužbu nisu dovoljni dokazi o insolventnosti njegovog dužnika, da bi se sa sigurnošću i van svake sumnje moglo utvrditi da se radi o insolventnom dužniku.

Ovakvo pravno rezonovanje nižestepenih sudova nije prihvatljivo.

Tačno je da u sporu za pobijanje dužnikove pravne radnje teret dokazivanja insolventnosti dužnika leži na tužiocu, jer je reč o činjenici od koje zavisi pravo na pobijanje dužnikove pravne radnje predviđeno članom 280. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima. Međutim, u ovom slučaju nižestepeni sudovi su na tužioca svalili preveliki teret dokazivanja, izraženim stavom da je, pored dokaza priloženih uz tužbu, bio dužan dostaviti i druge dokaze od kojih neke sam tužilac nije ni u mogućnosti da pribavi. Takođe, pokretanje izvršnog postupka radi naplate novčanog potraživanja nije uslov za podnošenje paulijanske tužbe.

U konkretnom slučaju, tužilac je u tužbi tvrdio da njegov dužnik nema imovine iz koje bi mogao naplatiti svoje novčano potraživanje. Tu tvrdnju tuženi nisu osporili tokom postupka i izneli tvrdnju da tužiočev dužnik ima imovine iz koje bi se tužilac mogao naplatiti, tako da izjava o odricanju od nasledstva nije data sa ciljem da se tužilac osujeti u naplati njegovog novčanog potraživanja. Uz tužbu je tužilac priložio uverenje Republičkog geodetskog zavoda - Služba za katastar nepokretnosti Voždovac od 13.12.2019. godine po kojem tužilac nema upisanih nepokretnosti na teritoriji katastarske opštine Voždovac (gde ima prebivalište) i obaveštenje Policijske uprave za Grad Beograd da nije evidentiran kao vlasnik motornog vozila. Prilaganjem ovih isprava na tužene je „prevaljen“ teret dokazivanja činjenice da tužiočev dužnik ima druge imovine koja je dovoljna da se namiri potraživanje tužioca, i da je zato tužbeni zahtev, u odnosu na imovinu koju su nasledili nakon izjave dužnika tužioca da se odriče svog naslednog dela, neosnovan.

Iz tih razloga, pobijane presude su morale biti ukinute i predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

U ponovljenom suđenju prvostepeni sud će, imajući izloženo u vidu, ponovo odlučiti o tužbenom zahtevu pravilnom primenom odredbi materijalnog prava i pravilnom primenom odredbi o teretu dokazivanja.

Ukinuta je i odluka o troškovima postupka jer zavisi od konačnog ishoda spora.

S`toga je, na osnovu člana 416. stav 2. ZPP odlučeno kao u drugom stavu izreke.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić