Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 691/21 od 05.03.2021. godine, preinačena je prvostepena presuda sadržana u stavu prvom izreke i delu stava drugog izreke, tako što je odbijen, kao neosnovan, tužbeni zahtev kojim je traženo da se tuženi obaveže da tužiocu na ime naknade za ishranu u toku rada za januar mesec 2018. godine isplati iznos od 13.586,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 16.02.2018. godine do isplate i za za februar mesec 2018. godine isplati iznos od 13.586,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 16.03.2018. godine, kao i da tužiocu na ime naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora za januar mesec 2018. godine isplati iznos od 3.459,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 16.02.2018. godine do isplate i za februar mesec 2018. godine isplati iznos od 4.170,67 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 16.03.2018. godine do isplate. Stavom drugim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima postupka sadržano u stavu trećem izreke, tako da svaka stranka snosi svoje troškove postupka. Stavom trećim izreke, obavezan je tužilac da tuženom naknadi troškove žalbenog postupka u iznosu od 3.292,04 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, pozivajući se na član 404. ZPP.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda revizija je dozvoljena na osnovu člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ 72/11...18/20), zbog čega nije bilo mesta oceni izuzetne dozvoljenosti revizije u smislu člana 404. ZPP.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je zaposlen na neodređeno vreme kod pravnog prethodnika tuženog „Železnice Srbije“ AD Beograd. Nakon statusnih promena, došlo je do preuzimanja ugovora o radu od strane novoosnovanog pravnog lica, tako da je tužilac kao zaposleni nastavio da radi kod tuženog AD za upravljanje javnom železničkom infrastrukturom “Infrastruktura železnice Srbije“ Beograd, kao poslodavca, na osnovu čega je zaključen aneks ugovora o radu. Tuženi nije tužiocu isplaćivao naknadu za ishranu u toku rada, niti regres za korišćenje godišnjeg odmora u naznačenom periodu. Prema zaključenom ugovoru o radu, zaposleni ima pravo na zaradu po osnovu rezultata rada, uvećanu zaradu, naknadu zarade, kao i naknadu troškova i druga primanja u skladu sa zakonom i Kolektivnim ugovorom. Na osnovu člana 57. Kolektivnog ugovora kod tuženog, u vrednost jednog radnog časa je uključena mesečna vrednost za ishranu u toku rada i vrednost 1/12 regresa za korišćenje godišnjeg odmora, ali na takav način da je svedena na jedan radni čas. U Kolektivnom ugovoru nije navedena novčana vrednost spornih naknada, niti su one novčano iskazane. U navedenom periodu tuženi nije u obračunima zarada tužiocu iskazivao novčani iznos spornih naknada. Visina naknade za ishranu kao i regres za korišćenje odmora utvrđena je iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka. Utvrđeno je i da su tužiocu naknada za ishranu kao i regres za korišćenje odmora, mimo osnovne zarade, poslednji put isplaćeni u 2002. godini, a da počev od 2002. godine topli obrok i regres nisu uključeni u zaradu niti su posebno iskazivani, te da je nakon stupanja na snagu Kolektivnog ugovora mesečna zarada tužioca ostala ista.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je delimično usvojio tužbeni zahtev i obavezao tuženog da tužiocu na ime naknade troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora za naznačeni period isplati iznose bliže određene u prvostepenoj presudi sa pripadajućom kamatom. Međutim, po oceni drugostepenog suda, tužilac nema pravo na naknadu za ishranu u toku rada i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora u spornom periodu, zbog čega je preinačio prvostepenu odluku i odbio tužbeni zahtev.

Vrhovni kasacioni sud je našao da se osnovano revizijom ukazuje da je pobijana drugostepena odluka doneta uz pogrešnu primenu materijalnog prava.

Zakonom o radu predviđeno je pravo zaposlenog na naknadu troškova u vezi sa radom, po kome zaposleni ima pravo na troškove za dolazak i odlazak sa rada, u visini cene prevozne karte u javnom saobraćaju, a Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 61/05), koji se primenjuje od 01.01.2006. godine, ponovo je predviđeno i pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišnjeg odmora (član 118. tačka 1., 5. i 6.), koje mora biti iskazano u obračunskoj listi za sve zaposlene. Počev od 01.10.2006. godine poslodavcima je ostavljena mogućnost da svojim aktima o raspodeli zarade mogu ugovarati manji ili veći iznos regresa i toplog obroka od onoga koji je predviđen Opštim Kolektivnim ugovorom i Zakonom o radu, ali samo ukoliko je doneta odluka kojom je predviđena visina regresa i toplog obroka.

Aneksom Kolektivnog ugovora pravnog prethodnika tuženog - „Železnice Srbije“ AD („Službeni glasnik RS“ br. 4/06), odredbom člana 2. izmenjen je član 57. Kolektivnog ugovora, pa je određeno da zaposleni ima pravo na zaradu koja se sastoji od zarade za obavljeni rad i vreme provedeno na radu, primanja za ishranu u toku rada i primanja za regres za korišćenje godišnjeg odmora, dok je odredbama člana 5. ovog Aneksa, zatim članom 18. stav 2. aneksa 7 Kolektivnog ugovora od 23.06.2014. godine, kao i članom 57. stav 2. Kolektivnog ugovora „Železnice Srbije“ AD („Službeni glasnik RS“ br. 4/2015) propisano da je u vrednost jednog radnog časa uključena mesečna vrednost za ishranu u toku rada i vrednost 1/12 naknade regresa za korišćenje godišnjeg odmora svedena na jedan radni čas, dok je stavom 4. istog člana propisano da se vrednost jednog radnog časa umanjuje za 10% i iznosi 66,46 dinara neto.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, prvostepeni sud osnovano zaključuje da konkretizacija ovog prava iz navedene odredbe Kolektivnog ugovora („Službeni glasnik RS“ br. 4/2015), a koja odredba je identična i u Aneksu Kolektivnog ugovora („Službeni glasnik RS“ br. 4/06), nije izvršena, te da se iz ovakvog utvrđenja vrednosti radnog časa ne može utvrditi koji iznos predstavlja naknadu troškova ishrane i regresa, jer ona nije određena u nominalnom iznosu, niti je u nominalnom iznosu određena u obračunskim listama za isplatu zarade tužiocu. Pri tom, visina naknade za ishranu u toku rada i naknade za regres za korišćenje godišnjeg odmora, mora biti određena u istom nominalnom iznosu za sve zaposlene, bez obzira na njihovu stručnu spremu, radno mesto i koeficijent za obračun i isplatu plate. To znači da ukoliko bi se prihvatilo stanovište da je vrednost ovih troškova uračunat u vrednost radnog časa, bez određivanja visine naknade u nominalnom iznosu, visina naknade za ishranu i regres ne bi bila ista za sve zaposlene, već bi bila u direktnoj srazmeri sa koeficijentom radnog mesta, što se ne može prihvatiti i ne bi bilo pravilno.

Kako je drugostepeni sud, zbog pogrešne primene materijalnog prava, odbio tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se obaveže tuženi da mu isplati naknadu za ishranu u toku rada i naknadu na ime regresa za vreme korišćenje godišnjeg odmora, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, preinačio drugostepenu presudu, odbio žalbu tuženog i potvrdio prvostepenu presudu.

Takođe, tuženi je obavezan da tužiocu naknadi troškove revizijskog postupka u visini od 26.300,00 dinara, koji obuhvataju troškove za sastav revizije od strane advokata u iznosu od 12.000,00 dinara na osnovu Tarifnog broja 13. Tarife o nagradama i naknadama za rad advokata („Službeni glasnik RS“, br. 121/12), kao i troškove sudskih taksi na reviziju od 5.720,00 dinara i odluku po reviziji u iznosu od 8.580,00 dinara, prema Tarifnom broju 1. i 2. Taksene tarife Zakona o sudskim taksama („Službeni glasnik RS“, br. 28/94 ... 106/15), zbog čega je odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Božidar Vujičić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić