Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je izjavio blagovremenu reviziju iz svih zakonskih razloga.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu primenom odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 18/20), i utvrdio da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a ni povrede iz stava 1. tog člana Zakona, pred drugostepenim sudom, koja bi mogla da utiču na donošenje zakonite i pravilne odluke.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je vlasnik, sa obimom udela od 1/1, na parceli broj ..., livada, njiva druge klase, površine 9 ari 37 m2, po vrsti zemljišta gradsko građevinsko zemljište, koja je važećim Planom detaljne regulacije ... u Novom Sadu („Službeni list Grada Novog Sada“, broj 22/19), celom svojom površinom namenjena za saobraćajnu površinu, odnosno regulaciju ulice ... u ... Ta ulica je asfaltirana 2019. godine i u potpunosti infrastrukturno opremljena, tako što je izgrađena vodovodna, kanalizaciona, elektro, telekomunikaciona i gasna mreža, a povezana je sa ulicom ..., odnosno čini mrežu ulica u naselju ... Tržišna vrednost predmetne parcele iznosi 87 evra po m2 odnosno 81.519 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan 16.01.2017. godine, što je iznos od 10.091.237,00 dinara za ukupnu površinu od 9 ari 37 m2. Postupak eksproprijacije nije vođen.

Na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su, pravilnom primenom materijalnog prava, obavezali tuženog da tužilji isplati novčanu naknadu zbog izvršene faktičke eksproprijacije njene parcele.

Odredbom člana 58. Ustava Republike Srbije, između ostalog je propisano da se jemči mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava, stečenih na osnovu zakona (stav 1.). Pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne (stav 2.).

Dakle, dozvoljeno oduzimanje prava svojine koje ne predstavlja povredu prava na imovinu, postoji samo kada su kumulativno ispunjena dva uslova i to: da je učinjeno u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može da bude niža od tržišne.

Odredbom člana 9. stav 1. Zakona o građevinskom zemljištu („Službeni glasnik RS“, br. 44/95... 46/98), koji je bio na snazi u vreme usvajanja Regulacionog plana naselja („Službeni list Grada Novog Sada“, br. 3/01... 17/03), propisano je da se građevinsko zemljište privodi nameni izgradnjom objekata, odnosno izvođenjem drugih radova u skladu sa propisima o planiranju i uređenju prostora.

Zakon o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 105/2014), u odredbi člana 10. stav 2, propisuje da se dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su, kao takve, određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulica, trgovi, javni parkovi, granični prelazi itd). Na osnovu odredbe člana 7. istog člana Zakona, dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije, izuzev puteva drugog reda koji su u svojini autonomne pokrajine, na čijoj se teritoriji nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koje nisu deo autoputa ili državnog puta prvog i drugog reda) i trgova i javnih površina, koji su u svojini jedinica lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

U konkretnom slučaju, sporna parcela broj ... K.O. ..., je prema važećem Planu detaljne regulacije ... u Novom Sadu, celom svojom površinom namenjena za saobraćaj, odnosno regulaciju ulica ... u ..., tako što je asfaltirana i u potpunosti infrastrukturno opremljena izgradnjom vodovodne, kanalizacione, elektro, telekomunikacione i gasne mreže, te povezana sa ulicom ... U toj situaciji, sledi da je tuženi bio dužan da predmetnu parcelu ekspropriše od tužilje, i da joj isplati odgovarajuću naknadu u upravnom postupku. Međutim, predmetno zemljište je faktički privedeno nameni predviđenoj planskim aktom, s obzirom da se koristi kao ulica-javni put u naselju, koji saobraćajno povezuje delove naselja (član 2. tačka 12. Zakona o javnim putevima). Tako je izvršena faktička eksproprijacija koja upravo i nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji zemljišta, odnosno njegovom izuzimanju iz poseda. U toj situaciji nižestepeni sudovi su, pravilnom primenom materijalnog prava, tuženog obavezali da tužilji isplati novčanu naknadu zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta, u iznosu utvrđenom prema tržišnoj vrednosti parcele, a prema nalazu i mišljenju veštaka, sa pripadajućom zakonskom kamatom od dana presuđenja, shodno odredbi člana 277. Zakona o obligacionim odnosima.

Navodima revizije o tome da ni jednom pravnom ili faktičkom radnjom nije deposedirao tužilju, ne dovodi se u sumnju pravilnost pobijane presude. U postupku je utvrđeno da se predmetna katastarska parcela koristi kao ulica, a pošto je ulica javno dobro u opštoj upotrebi i u svojini je jedinice lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalazi, sledi da je tuženi dužan da tužilji naknadi tršišnu vrednost predmetne parcele koja je faktički izuzeta iz njenog poseda, bez sprovedenog postupka eksproprijacije iako je tuženi bio dužan da zemljište, vlasništvo tužilje koje je postala sredstvo u javnoj svojini, ekspropriše radi njegovog privođenja nameni predviđenoj Urbanističkim planom.

Navodima revizije tuženog o nepravilno utvrđenom iznosu vrednosti predmeta parcele, pobija se pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja. Revizija ne može da se izjavi zbog pogrešno ili nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja, jer je tako propisano odredbom člana 407. stav 2. Zakona o parničnom postupku, sa izuzetkom propisanim za slučaj primene odredbe člana 403. stav 2. tog Zakona, što ovde nije slučaj.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u izreci doneo primenom odredbe člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća – sudija

Vesna Popović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić