U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Dragana Romčević, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstva odbrane, Sektor za materijalno pravne resurse, Uprava za opštu logistiku, Direkcija za usluge standarda VU„Dedinje“ iz Beograda, koju zastupa Vojno pravobranilaštvo, radi utvrđenja diskriminacije, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3603/20 od 04.12.2020. godine, u sednici veća održanoj 08.04.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3603/20 od 04.12.2020. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Beogradu P 1987/17 od 15.05.2020. godine, stavom prvim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje kojim je traženo da se utvrdi da je povređeno načelo jednakih prava i obaveza, čime je izvršena diskriminacija u oblasti rada, na taj način što tužilji nije isplaćena jednokratna novčana pomoć na osnovu četiri pojedinačne odluke Ministarstva odbrane RS – Sektor za budžet i finansije, i to dana 25.01.2013. godine, tako što nije izvršena isplata po odluci SBIF br. ...-... od 24.01.2013. godine, dana 12.07.2013. godine nije izvršena isplata po odluci istog organa od 11.07.2013. godine, dana 03.10.2013. godine neisplatom po odluci istog organa, dana 25.12.2013. godine neizvršenjem odluke navedenog organa donete 23.12.2013. godine, kao neosnovana. Stavom drugim izreke, obavezana je tužilja da tuženoj naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 6.000,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3603/20 od 04.12.2020. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužilje i potvrđena prvostepena presuda. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tužilje za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, kao ni druge bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 407. stav 1. ZPP, zbog kojih se revizija može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je bila u radnom odnosu kod tužene kao civilno lice u Vojnoj ustanovi „Dedinje“. Zaključcima Vlade Republike Srbije 05 br. 121-3766/2013-2 od 24.01.2013. godine i od 20.12.2013. godine odobrena je isplata jednokratne novčane pomoći profesionalnim pripadnicima Vojske Srbije koji su u službi na dan 15.01.2013. godine, odnosno 30.11.2013. godine i određeno da će iznos i kriterijume za isplatu ove pomoći biti utvrđen posebnom odlukom ministra odbrane. Tužilja se u tužbi poziva na četiri Odluke ministra odbrane, donete tokom 2013. godine, kojima je odobrena isplata jednokratne novčane pomoći i to: profesionalnim pripadnicima Vojske Jugoslavije koji su bili u radnom odnosu na neodređeno vreme ili na određeno vreme na dan 15.01.2013. godine i koji su ostvarili pravo na platu sa dodacima za decembar 2012. godine, odnosno naknadu plate zbog porodiljskog odsustva, nege deteta i posebne nege deteta, nakanadu zbog privremene sprečenosti za rad duže od 30 dana i licu koje radi skraćeno radno vreme (invalid). Tužilji, kao i drugim zaposlenima u VU „Dedinje“, nije isplaćena jednokratna novčana pomoć na osnovu navedenih Odluka ministra odbrane iz 2013. godine, pa smatra da je diskriminisana u odnosu na profesionalne pripadnika Vojske Srbije.

Kod tako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno je u pobijanim nižestepenim presudama primenjeno materijalno pravo kada je odbijen tužbeni zahtev.

Pojam diskriminacije odnosno diskriminatorskog postupanja određen je članom 2. stav 1. tačka 1. Zakona o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik RS“, br. 22/09). Odredbom člana 5. istog zakona propisano je da su oblici diskriminacije neposredna i posredna diskriminacija, kao i povreda načela jednakih prava i obaveza, pozivanje na odgovornost, udruživanje radi vršenja diskriminacije, govor mržnje i uznemiravanje i ponižavajuće postupanje. Odredbom člana 6. Zakona o zabrani diskriminacije propisano je da neposredna diskriminacija postoji ako se lice ili grupa lica, zbog njegovog odnosno njihovog ličnog svojstva u istoj ili sličnoj situaciji, bilo kojim aktom, radnjom ili propuštanjem, stavljaju ili su stavljeni u nepovoljniji položaj ili bi mogli biti stavljeni u nepovoljniji položaj, a članom 7. istog zakona propisano je da posredna diskriminacija postoji ako se lice ili grupa lica, zbog njegovog odnosno njihovog ličnog svojstva, stavlja u nepovoljniji položaj aktom, radnjom ili propuštanjem koje je prividno zasnovano na načelu jednakosti i zabrane diskriminacije, osim ako je to opravdano zakonitim ciljem, a sredstva za postizanje tog cilja su primerena i nužna. Odredbom člana 16. stav 1. istog zakona, pored ostalog, propisano je da je zabranjena diskriminacija u oblasti rada, odnosno narušavanje uživanja pod jednakim uslovima svih prava u oblasti rada.

U toku postupka, utvrđeno je da je Vojna ustanova „Dedinje“ vojnodohodovna ustanova koja obavlja proizvodnu i uslužnu delatnost po principu sticanja i raspodele dobiti i nalazi se u procesu transformacije, što je regulisano Uredbom o transformaciji vojnih ustanova koje obavljaju proizvodnu i uslužnu delatnost po principu sticanja i raspodele dobiti i o pravima i obavezama civilnih lica na službi u Vojsci Srbije zaposlenih u tim ustanovama („Službeni glasnik RS“, br. 58/08, 94/09 i 10/13). Direktor VU „Dedinje“, na osnovu odredbe člana 15. stav 1. tačka 22. Pravilnika o vojnim ustanovama koje posluju po principu sticanja i raspodele dohotka („Službeni Vojni list“, br. 5/86 i 31/91) i ukazane potrebe, odnosno mogućnosti, doneo je internu naredbu broj 2846-4 od 23.12.2012. godine o isplati jednokratne solidarne pomoći svim licima u neto iznosu od 3.000,00 dinara, te da ovu solidarnu pomoć nisu ostvarili pripadnici Vojske Srbije i Ministarstva odbrane u svojstvu profesionalnih vojnih lica, vojnih nameštenika i vojnih službenika, s obzirom da je isplata vršena iz sredstava koje je ustanova ostvarila poslovanjem.

Po oceni revizijskog suda, pravilan je zaključak nižestepenih sudova da nema diskriminatorskog postupanja tužene prema tužilji kao civilnom licu, budući da se Odluke Ministarsva odbrane iz 2013. godine odnose na jednokratnu novčanu naknadu za profesionalna lica u vojnoj službi, ali ne na civilna lica u službi Vojske Srbije. Diskriminacija ili diskriminatorno postupanje predstavlja neopravdano nejednako postupanje u istoj ili sličnoj situaciji po osnovu nekog ličnog svojstva. Za postojanje diskriminacije potrebno je da se lice koje traži zaštitu zbog diskriminacije nalazi u uporedivoj (analognoj) ili bitno sličnoj situaciji u odnosu na druga lica, pa ako se ne nalazi u takvoj situaciji, diskriminacije nema. U konkretnom slučaju, tužilja nije u istoj situaciji sa ostalim pripadnicima Vojske Srbije i Ministarstva odbrane, s obzirom da je raspoređena u svojstvu civilnog lica u vojnodohodovnoj ustanovi, koja posluje po principu sticanja i raspodele dobiti, da stupanjem na snagu Zakona o Vojsci Srbije, shodno odredbi člana 194. stav 1, nije stekla status vojnog službenika ili vojnog nameštenika, a za za razliku od ostalih pripadnika Vojske Srbije zadržala je sva prava po Zakonu o vojsci do okončanja procesa transformacije dohodovne ustanove, a da se pravo na isplatu plate, naknade i drugih primanja ostvaruje po propisima kojima se uređuje poslovanje tih ustanova. Dakle, između tužilje i zaposlenih profesionalnih vojnih lica, na koje tužilja ukazuje kao na lica u odnosu na koja je diskriminisana, postoje suštinske pravne i faktičke razlike, zbog kojih se oni ne nalaze u uporedivoj situaciji. Navodi tužilje da je diskriminisana po osnovu radnog angažovanja u Vojnodohodovnoj ustanovi „Dedinje“ se ne mogu smatrati diskriminacijom, jer tužilja tokom postupka nije učinila verovatnim da joj je jednokratna novčana pomoć uskraćena zbog nekog njenog ličnog svojstva, već zbog toga što je zaposlena kao civilno lice u konkretnoj dohodovnoj ustanovi, a po oceni revizijskog suda radno anažovanje tužilje u Vojnodohodovnoj ustanovi „Dedinje“ ne može se smatrati ličnim svojstvom.

Na osnovu člana 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić