U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., koju zastupa Zoran Janjić, advokat iz ..., protiv tuženih Opšte bolnice „MC“ u likvidaciji iz Novog Sada i BB iz ..., koje zastupa Milan Subotin, advokat iz ..., radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3884/18 od 22.11.2018. godine, u sednici veća održanoj dana 25.03.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3884/18 od 22.11.2018. godine u delu odluke o naknadi materijalne štete.

USVAJA SE revizija tužilje i UKIDA presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3884/18 od 22.11.2018. godine u delu u kojem je odlučeno o naknadi nematerijalne štete, kamati na navedene iznose i troškovima postupka i u navedenom delu predmet vraća drugostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Novom Sadu P 5200/2016 od 12.04.2018. godine delimično je usvojen tužbeni zahtev i obavezani tuženi da tužilji na ime naknade nematerijalne štete isplate iznos od 1.250.000,00 dinara i to: na ime duševnih bolova zbog umanjenja opšte životne aktivnosti iznos od 800.000,00 dinara, na ime pretrpljenih fizičkih bolova iznos od 150.000,00 dinara, na ime pretrpljenog straha iznos od 200.000,00 dinara i na ime duševnih bolova zbog povrede prava ličnosti (pravo pacijenta na obaveštenost i prava pacijenta na slobodan izbor) iznos od 100.000,00 dinara, a sve sa zakonskom zateznom kamatom od dana presuđenja 12.04.2018. godine pa do konačne isplate. Obavezani su tuženi da tužilji na ime naknade materijalne štete u vidu plaćenih troškova operacije plate iznos od 2.000 evra u dinarskoj protivvrednosti sa zakonskom zateznom kamatom na navedeni iznos od 27.04.2009. godine pa do konačne isplate. Obavezani su tuženi da tužilji naknade troškove parničnog postupka u ukupnom iznosu od 981.120,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do konačne isplate. Istom presudom odbijen je delimično tužbeni zahtev i to preko dosuđenih do traženih iznosa naknade nematerijalne štete za umanjenje opšteživotne aktivnosti do traženog iznosa od 2.000.000,00 dinara, na ime pretrpljenih fizičkih bolova do traženog iznosa od 500.000,00 dinara, na ime pretrpljenog straha do traženog iznosa od 500.000,00 dinara i na ime duševnih bolova zbog povrede prava ličnosti do traženog iznosa od 500.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na navedene razlike od presuđenja do isplate i deo tužbenog zahtva kojim je tužilja potraživala naknadu na ime duševnih bolova zbog naruženosti u iznosu od 500.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do isplate. Odbijen je deo tužbenog zahteva da sud obaveže tužene da tužilji na dosuđenu naknadu materijalne štete u iznosu od 2.000 evra u dinarskoj protivvrednosti isplate i zakonsku zateznu kamatu od 23.04.2009. godine pa do 27.04.2009. godine i deo zahteva da sud obaveže tužene da tužilji na dosuđene troškove postupka isplate zakonsku zateznu kamatu od presuđenja do izvršnosti presude.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3884/18 od 22.11.2018. godine preinačena je navedena prvostepena presuda u usvajajućem delu odluke o tužbenom zahtevu i odluke o troškovima postupka, odbijen tužbeni zahtev i tužilja obavezana da tuženima na ime troškova žalbenog postupka isplati iznos od 152.800,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu blagovremeno je izjavila reviziju tužilja zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 403. stav 2. tačka 2. i 408. Zakona o parničnom postupku i nalazi da je revizija dozvoljena i delimično osnovana.

U sprovedenom postupku nema bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku na koji Vrhovni kasacioni sud u postupku po reviziji vodi računa po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tuženi BB, specijalista ... kod prvotuženog izvršio je ...2009. godine u uslovima opšte anestezije hiruršku intervenciju ... tužilje u tuženoj Opštoj bolnici „MC“. Hirurško lečenje oboljenja tužilje je bilo adekvatan način lečenja prema stanju bolesti tužilje a zahvat je obavljen po važećoj hirurškoj doktrini za tu vrstu hirurških intervencija. Tokom operacije je utvrđeno postojanje zloćudnog tumora zbog čega je započeta hirurška intervencija završena potpunim uklanjanjem štitne žlezde u skladu sa važećim doktrinarnim principima. Pre operacije tužilja je 21.04.2009. godine i 22.04.2009. godine bila na lekarskim pregledima kod tuženog BB i potpisala je formular da pristaje da se nad njom izvrše potrebni medicinski pregledi i medicinske hirurške intervencije kao i druge mere lečenja, koja pravila medicinske nauke nalažu zavisno od dijagnoze i vrste oboljenja i da je od strane lekara upoznata sa prirodom oboljenja, kao i mogućim komplikacijama i posledicama koje iz preduzetih intervencija mogu nastupiti. Tokom hirurške intervencije došlo je do komplikacije u vidu obostranog oštećenja povratnog grkljanskog živca što predstavlja poznatu komplikaciju kod ove vrste hirurških zahvata na štitnoj žlezdi i u velikim centrima nastaje u 1% do 2% slučajeva. Oštećenju povratnog grkljanskog živca kod tužilje je pogodovalo što se radilo o zloćudnom procesu na štitnoj žlezdi koji je već bio zahvatio i njenu čauru i mišićno tkivo u neposrednoj okolini što je otežavalo hirurški rad. Tužilja nije obaveštena da ukoliko se poteškoće koje je osećala u govoru, gutanju i disanju, nastave mora dalje da se leči kod specijaliste ORL. Navedene tegobe nisu evidentirane u potpunosti u odgovarajućoj medicinskoj dokumentaciji. Evidentirane su poteškoće u govoru. Dvanaest dana posle obavljene operacije tegobe u vidu otežanog disanja, gutanja i govora kod tužilje su i dalje bile prisutne. Tužilja je upućena na Institut za onkologiju radi daljeg tretmana. Nakon lečenja u Institutu za onkologiju Vojvodine od 25.08.2009. do 28.08.2009 i 29.03.2010. godine kod tužilje su i dalje bile prisutne tegobe u vidu poteškoća u govoru, disanju i gutanju zbog čega se 04.06.2010. godine obratila specijalisti ORL Doma zdravlja u Novom Sadu nakon čega je postavljena dijagnoza obostrane paralize povratnog živca grkljana. Tužilja je operisana 09.08.2010. godine od strane specijaliste ORL što je omogućilo poboljšano disanje ali su i dalje zaostale smetnje govora, dodatno uzrokovane operacijom od 09.08.2010. godine. Nakon operacije štitne žlezde tužilja je trpela fizičke bolove i strah, umanjena je životna sposobnost za 40%. Operacija ORL je kod tužilje mogla biti obavljena najranije šest meseci posle prve operacije.

Na utvrđeno činjenično stanje prvostepeni sud je delimično usvojio tužbeni zahtev za naknadu materijalne i nematerijalne štete primenom člana 25. stav 1, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33. i 36. Zakona o zdravstvenoj zaštiti i člana 154. stav 1, 155, 158. stav 1, 170, 171, 192, 200. i 205. Zakona o obligacionim odnosima nalazeći da je drugotuženi učinio lekarsku grešku pre sprovođenja operacije zbog neobaveštavanja tužilje o mogućem riziku nastanka komplikacije odnosno takvog oštećenja povratnog grkljanskog živca, koje može da dovede do trajnih posledica po vitalne funkcije organizma (disanje, gutanje i govor) kao i neophodnosti ukoliko nastupi potpuno uklanjanje štitne žlezde, uzimanja doživotne terapije, kao i da tužilja nije blagovremeno upućena lekaru specijalisti ORL radi lečenja postoperativnih tegoba što predstavlja stručni propust kod drugotuženog i doveo je do toga da ona značajno duži period trpi veoma teške posledice.

Odredbama člana 28, 32. i 33. Zakona o zdravstvenoj zaštiti („Službeni glasnik RS“ br. 107/05) važećem u spornom periodu propisano je pravo pacijenta da od nadležnog zdravstvenog radnika blagovremeno dobije obaveštenje radi donošenja odluke da li da pristane ili ne na predloženu medicinsku meru i pravo pacijenta da predloženu meru odbije čak i kada se njome spasava ili održava njegov život. Prema članu 40. istog Zakona pacijent koji zbog stručne greške zdravstvenog radnika u ostvarivanju zdravstvene zaštite pretrpi štetu na svom telu ili se stručnom greškom prouzrokuje pogoršanje njegovog zdravstvenog stanja ima pravo na naknadu štete prema opštim pravilima o odgovornosti za naknadu štete.

Tužilja je zasnovala tužbu u ovoj parnici i na stručnom propustu hirurga i na neadekvatnom obaveštavanju pre i nakon obavljene operacije. Pobijanom odlukom drugostepeni sud je na osnovu sprovedenog medicinskog veštačenja pravilno ocenio da komplikacije nastale nakon hirurške intervencije štitne žlezde nisu posledica stručne greške drugotuženog i ne stoje u adekvatno uzročno posledičnoj vezi, jer je drugotuženi operaciju izvršio po pravilima struke a nastale komplikacije nisu rezultat njegove greške već stanja tužiljinog oboljenja. Izvedenim dokazima posebno sprovedenim veštačenjem Sudsko medicinskog odbora Univerziteta u Nišu potvrđena je neophodnost i adekvatnost operativnog lečenja tužilje usled oboljenja štitne žlezde i utvrđena stručnost obavljenog zahvata i sprovedenog onkološkog lečenja. U odnosu na propuste u vezi obaveštavanja tužilje koji su prethodili operaciji od 23.04.2009. godine pravilna je ocena drugostepenog suda da se ne mogu smatrati lekarskom greškom koja daje osnov za naknadu štete. Tužilja je potpisala saglasnost za operaciju, iskazom potvrdila da se upoznala sa sadržinom, dva puta pre zahvata bila na pregledu kod drugotuženog informišući se o operaciji, imala je saznanje da će tok operacije zavisiti od stanja i prirode tumorskog tkiva i da se posle operacije mogu javiti tegobe. Stoga i po oceni ovog suda nema odgovornosti tuženih za prouzrokovanu materijalnu štetu jer nema uzročno posledične veze između prouzrokovanih troškova operativnog lečenja tužilje i postupanja tuženog hirurga zaposlenog u bolnici u kojoj je operacija štitne žlezde izvršena.

Međutim, kod činjenice da su utvrđeni propusti tuženih u evidentiranju uočenih komplikacija nakon operacije i propusti u informisanju tužilje o nastalim posledicama, potrebi uključenja specijaliste ORL u daljem lečenju i daljim mogućnostima blagovremenog saniranja tegobe disanja tužilje, ostalo je sporno da li je lečenje tužilje kod ORL specijaliste prema okolnostima slučaja bilo blagovremeno i druga operacija, iako nužna, obavljena potrebnom brzinom i da li su ovi propusti tuženih uticali na utvrđeni procenat umanjenja opšte životne aktivnosti tužilje i dužinu i intenzitet pretrpljenih fizičkih bolova i druge vidove nematerijalne štete. Kako je nematerijalna šteta pobijanom odlukom razmatrana celovito u jedinstvenom periodu, zbog pogrešne primene materijalnog prava odlučne činjenice za presuđenje ovog dela tužbenog zahteva su ostale sporne usled čega je pobijana odluka ukinuta u odnosu na naknadu nematerijalne štete u celosti.

U ponovnom postupku drugostepeni sud će otkloniti ukazane nepravilnosti, oceniti pravni značaj propusta tuženih u postoperativnom lečenju tužilje a zatim će doneti pravilnu i na zakonu zasnovanu odluku.

Sa iznetih razloga odlučeno je kao u izreci presude u stavu prvom na osnovu člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku i stavu drugom primenom člana 416. stav 2. istog zakona. Ukinuta je i odluka o troškovima parničnog postupka jer zavisi od ishoda postupka u celini.

Predsednik veća-sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić