U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Goran Topić, advokat iz ..., protiv tuženog Grada Novog Sada, koga zastupa Gradsko pravobranilaštvo Grada Novog Sada, radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 4735/19 od 30.01.2020. godine, u sednici veća održanoj 20.05.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 4735/19 od 30.01.2020. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 2223/2018 od 24.10.2019. godine, prvim stavom izreke, delimično je usvojen tužbeni zahtev, pa je drugim stavom izreke utvrđeno da je deo parcele broj ... KO ... od 569 m2, ukupne površine 1.895 m2, priveden nameni, da u prirodi predstavlja deo ulice ... u ..., što je tuženi dužan da prizna i trpi da se u listu nepokretnosti broj ... KO ... izvrši promena nosioca prava vlasništva, tako što će tuženi biti upisan kao suvlasnik ove parcele u 569/1895 idealnih delova, a ukoliko to ne učini, presuda će biti osnov za izmenu prava vlasništva u označenom listu nepokretnosti. Trećim stavom izreke, obavezan je tuženi da tužilji isplati iznos od 5.887.731,14 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 24.10.2019. godine do isplate, dok je sa zahtevom preko dosuđenog iznosa od 5.887.731,14 dinara, pa do traženog iznosa od 5.916.462,00 dinara sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom, tužilja odbijena. Četvrtim stavom izreke, obavezan je tuženi da tužilji na ime troškova parničnog postupka isplati iznos od 356.058,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od izvršnosti, pa do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 4735/19 od 30.01.2020. godine, prvim stavom izreke, žalba je odbijena i prvostepena presuda u pobijanom usvajajućem delu potvrđena. Drugim stavom izreke, odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova postupka po žalbi.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju, pobijajući je zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP (,,Službeni glasnik RS“ broj 72/11 ... 87/18), pa je našao da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Ukazivanje tuženog na bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP učinjene pred drugostepenim sudom je neosnovano, jer u postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do pogrešne primene koje od odredaba ovog zakona.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je u LN broj ... KO ... upisana kao vlasnik kat. parcele broj ..., površine 1.895 m2, potes „selo“, njiva 2. klase, gradsko građevinsko zemljište, bez tereta. Pravnosnažnim rešenjem Opštinskog suda u Novom Sadu O 1100/2002 od 14.10.2002. godine, tužilja je oglašena za naslednika predmetne katastarske parcele, koja je u vreme nasleđivanja bila upisana u zknj. ul.broj ... KO ... kao njiva ..., površine 18a i 95 m2. Pravni prethodnici tužilje, kao ni tužilja, nakon što je navedenu parcelu nasledila, nije vršila parcelaciju, niti je prodavala parcelu. Od tužilje niko nije tražio saglasnost za formiranje ulice na delu njene parcele, niti je ista davala saglasnost za radove na izgradnji vodovoda i gasne infrastrukture, osim za uvođenje struje. Prema Planu generalne regulacije Mišeluka sa Ribnjakom („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 57/2014) i Planu detaljne regulacije Mišeluka broj II u Novom Sadu („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 26/2017), predmetna parcela se nalazi u zoni opšte stambene zone sa namenom za višeporodično stanovanje i deo za javnu površinu - regulaciju ulice. Katastarska parcela broj ... KO ..., naseljeno mesto ..., Opština ..., pripada ulici ... i planskom dokumentacijom je ušla u sastav ulice ... u površini od 1.228 m2, dok je u prirodi u sastav navedene ulice ušla u površini od 569 m2, odnosno 30% ukupne njene površine, i u prirodi javna saobraćajna površina ulica ... u .... Deo parcele koji nije priveden nameni koristi se kao poljoprivredno zemljište. Predmetna parcela, kao deo celine ulice ... je kompletno opremljena infrastrukturom sa vodnom, elektroenergetskom, telekomunikacionom i gasnom infrastrukturom, dok je saobraćajna površina izgrađena od asfaltnog zastora i koristi je neometano neograničen broj lica za javni saobraćaj u onoj površini koja je privedena urbanističkoj nameni za javnu saobraćajnu površinu – ulicu. Navedena parcela u prirodi predstavlja dobro od opšteg interesa, odnosno dobro u opštoj upotrebi i 2017. godine namenjena je za javnu površinu u spornom delu. Leva strana ulice ..., na kojoj se nalazi predmetna parcela, nalazi se u zoni višeporodičnog stanovanja i ima spratnost P+2. Veštačenjem je utvrđena tržišna vrednost predmetne parcele od 88 evra po m2, (10.398,00 dinara po m2 na dan veštačenja), a vrednost površine od 569 m2 koja je privedena nameni je 50.072 evra, odnosno 5.916.587,64 dinara prema kursu NBS na dan veštačenja 01.06.2018. godine. Prema obaveštenju Poreske uprave, tržišna vrednost sporne parcele je 3.200,00 dinara po m2. Tužilji nije isplaćena naknada u novcu za deo zemljišta koji je eksproprisan, niti je za predmetnu parcelu vođen postupak eksproprijacije.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava obavezali tuženog da isplati novčanu naknadu tužilji zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta.

Prema članu 58. stav 2. Ustava Republike Srbije, do dozvoljenog oduzimanja prava svojine, koje ne predstavlja povredu prava na imovinu, može doći pod kumulativno ispunjenim uslovima: da je učinjeno u javnom interesu, utvrđenom na osnovu zakona, i da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne.

Odredbom člana 2. stav 1. tačka 6. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/09) propisano je da je površina javne namene prostor određen planskim dokumentom za uređenje ili izgradnju javnih objekata ili javnih površina za koje se utvrđuje opšti interes u skladu sa posebnim zakonom (ulice, trgovi, parkovi i drugo).

Odredbom člana 10. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/11... 95/18) pored ostalog propisano je: da dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu tog zakona, smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom - javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i drugo (stav 2); da svako ima pravo da dobro u opštoj upotrebi koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom, odnosno odlukom organa i pravnog lica koje su ta dobra data na upravljanje (stav 5); da su dobra u opštoj upotrebi u svojini Republike Srbije, izuzev puteva II reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj teritoriji se nalaze kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koje nisu deo autoputa ili državnog puta I i II reda), trgova i javnih površina, koji su u svojini lokalne samouprave na čijoj teritoriji se nalaze (stav 10).

U ovom slučaju, sporno zemljište je planskim aktom - regulacionim planom naselja KO ... određeno za ulicu i saobraćajnicu koju koristi neograničen broj lica za javni saobraćaj i u prirodi jeste ulica koja ima svoj naziv. Zbog toga je ono, saglasno citiranim odredbama Zakona o javnoj svojini, postalo dobro u opštoj upotrebi u javnoj svojini tuženog kao jedinice lokalne samouprave, koje kao ulicu svako ima pravo da koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom i podzakonskim aktima. Na taj način izvršena je „faktička eksproprijacija“ koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju zemljišta. Tužilja je faktički lišena prava svojine, sa svim atributima iz člana 3. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, i nije dužna da trpi štetne posledice zato što nadležni organ nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji (izuzimanju iz poseda), koje bi bilo osnov za isplatu novčane naknade.

Tuženi je obveznik isplate naknade jer se sporna parcela na kojoj je tužilja i dalje upisana kao vlasnik, odnosno korisnik, koristi kao ulica - dobro u opštoj upotrebi i u javnoj svojini, na kojem tuženi ima pravo svojine u skladu sa članom 10. stav 10. Zakona o javnoj svojini. Visina ove naknade, koja tužilji pripada na osnovu člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju i na osnovu člana 58. Ustava Republike Srbije, određena je prema tržišnoj vrednosti zemljišta prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka koji su sudovi prihvatili, kao stručan i objektivan, u svemu dat po pravilima struke, a tuženi nije predložio novo veštačenje u smislu člana 271. ZPP

Imajući izloženo u vidu, nisu osnovani revizijski navodi tuženog o pogrešnoj primeni materijalnog prava, zasnovani na stavu revidenta da nije obveznik naknade jer ni jednom svojom radnjom nije deposedirao tužilju. Tuženi je titular prava javne svojine na spornom zemljištu koje je faktički (bez pravnosnažnog rešenja o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju iz poseda) pretvoreno u dobro u opštoj upotrebi - ulicu, a isto je za takvu namenu predviđeno i odgovarajućim planskim aktom.

Pravilno su nižestepeni sudovi primenom materijalog prava, shodno odredbi člana 42. Zakona o eksproprijaciji utvrdili visinu naknade za faktički oduzeto zemljište u visini njegove tržišne vrednosti i na tako određeni iznos naknade tužilji dosudili zakonsku zateznu kamatu od dana presuđenja pa do isplate u smislu člana 277. Zakona o obligacionim odnosima.

Nesonovani su navodi revizije kojima se osporava pravilnost primene materijalnog prava. Ovo tim pre što se u reviziji ponavljaju navodi koji su isticani u žalbi protiv prvostepene presude, koje navode je drugostepeni sud pravilno ocenio kao neosnovane i za tu ocenu dao jasne i dovoljne razloge, koje ovaj sud u svemu prihvata. U preostalom delu revizija osporava pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja i stavlja primedbe na ocenu dokaza iz člana 8. ZPP, zbog kojih se revizija ne može izjaviti prema članu 407. stav 2. ZPP.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić