U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud u veću sastavljenom od sudija Vesne Popović, predsednika veća, Gordane Komnenić i Biserke Živanović, članova veća, u pravnoj stvari tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Mile Romčević, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo odbrane, Sektor za materijalne resurse, Uprava za opštu logistiku, Direkcija za usluge standarda, VU „Dedinje“, Beograd, koju zastupa Vojno pravobranilaštvo, radi utvrđenja diskriminacije, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1307/19 od 21.06.2019. godine koja je ispravljena rešenjem istog suda od 17.07.2019. godine, u sednici veća održanoj 13.11.2020. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1307/19 od 21.06.2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Beogradu P1 38/18 od 17.10.2018. godine, stavom prvim izreke odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužilja tražila da se utvrdi da je povređeno načelo jednakih prava i obaveza čime je izvršena diskriminacija u oblasti rada na taj način što tužilji nije isplaćena jednokratna novčana pomoć na osnovu četiri pojedinačne odluke Ministarstva odbrane RS, Sektora za budžet i finansije i to: 25.01.2013. godine nije izvršena isplata po Odluci SBiF br. ...-... od 24.01.2013. godine, 12.07.2013. godine nije izvršena isplata po Odluci SBiF br. ...-... od 11.07.2013. godine, 03.10.2013. godine nije izvršena isplata po Odluci SBiF br. ...-...od 01.10.2013. godine i 25.12.2013. godine nije izvršena isplata po Odluci SBiF br. ...-... od 23.12.2013. godine. Stavom drugim izreke obavezana je tužilja da tuženoj naknadi troškove postupka od 6.000,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1307/19 od 21.06.2019. godine koja je ispravljena rešenjem istog suda od 17.07.2019. godine, stavom prvim izreke odbijena je kao neosnovana žalba tužilje i prvostepena presuda potvrđena. Stavom drugim izreke odbijen je zahtev tužilje za naknadu troškova postupka po žalbi.

Protiv pravosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.

Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11, 55/14, 87/18 i 18/20), Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija tužilje nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a na druge bitne povrede odredaba parničnog postupka revizijom se određeno ne ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je počev od 1998. godine bila na službi na VMA kao ... u ... u Vojsci Jugoslavije, da je rešenjem od 24.03.2006. godine raspoređena na neodređeno vreme u VU „Dedinje“ na radno mesto ... . Na osnovu četiri Odluke ministra odbrane tokom 2013. godine odobrena je isplata jednokratne novčane pomoći i to: profesionalnim pripadnicima Vojske Srbije koji su bili u radnom odnosu na neodređeno vreme ili na određeno vreme na dan 15.01.2013 godine i koji je ostvario pravo na platu (sa dodacima) za decembar 2012. godine, odnosno naknadu plate zbog porodiljskog odsustva, nege deteta i posebne nege deteta, naknadu zbog privremene sprčenosti za rad (bolovanje) duže od 30 dana i licu koje radi skraćeno radno vreme (invalid), te da je jednokratna novčana pomoć na osnovu četiri navedene odluke iz 2013. godine isplaćena profesionalnim fojnim licima u Službi Vojske Srbije, kao i drugim profesionalnim pripadnicima Vojske Srbije i zaposlenim civilima u TRZ NH „Đurđe Dimitrijević Đura“ Kragujevac i u VZ „Moma Stanojlović“. Tužilji, kao i drugim zaposlenim u VU „Dedinje“ nije isplaćena jednokratna novčana pomoć na osnovu navedenih Odluka ministra odbrane iz 2013. godine.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su odbili zahtev tužilje.

Pojam diskriminacije odnosno diskriminatorskog postupanja definisan je odredbom člana 2. stav 1. tačka 1. Zakona o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik RS“, br. 22/09). Odredbom člana 5. istog zakona propisano je da su oblici diskriminacije neposredna i posredna diskriminacija, kao i povreda načela jednakih prava i obaveza, pozivanje na odgovornost, udruživanje radi vršenja diskriminacije, govor mržnje i uznemiravanje i ponižavajuće postupanje, Odredbom člana 6. Zakona o zabrani diskriminacije propisano je da neposredna diskriminacija postoji ako se lice ili grupa lica, zbog njegovog odnosno njihovog ličnog svojstva u istoj ili sličnoj situaciji, bilo kojim aktom, radnjom ili propuštanjem, stavljaju ili su stavljeni u nepovoljniji položaj ili bi mogli biti stavljeni u nepovoljniji položaj, a članom 7. istog zakona propisano je da posredna diskriminacija postoji ako se lice ili grupa lica, zbog njegovog odnosno njihovog ličnog svojstva, stavlja u nepovoljniji položaj aktom, radnjom ili propuštanjem koje je prividno zasnovano na načelu jednakosti i zabrane diskriminacije, osim ako je to opravdano zakonitim ciljem, a sredstva za postizanje tog cilja su primerena i nužna. Odredbom člana 16. stav 1. istog zakona, pored ostalog, propisano je da je zabranjena diskriminacija u oblasti rada, odnosno narušavanje uživanja pod jednakim uslovima svih prava u oblasti rada.

U konkretnom slučaju, u toku postupka utvrđeno je da je Vojna ustanova „Dedinje“ vojno dohodovna ustanova koja obavlja proizvodnu i uslužnu delatnost po principu sticanja i raspodele dobiti, da se nalazi u procesu transformacije (što je regulisano Uredbom o transformaciji vojnih ustanova koje obavljaju proizvodnu i uslužnu delatnost po principu sticanja i raspodele dobiti i o pravima i obavezama civilnih lica na službi u Vojsci Srbije zaposlenih u tim ustanovama - „Službeni glasnik RS“, br. 58/08, 94/09 i 10/13), kao i da je direktor VU „Dedinje“ na osnovu odredbe člana 15. stav 1. tačka 22. Pravilnika o vojnim ustanovama koje posluju po principu sticanja i raspodele dohotka („Službeni Vojni list“, br. 5/86 i 31/91) i ukazane potrebe, odnosno mogućnosti doneo internu naredbu broj ...-... od 23.12.2012. godine o isplati jednokratne solidarne pomoći svim licima u neto iznosu od 3.000,00 dinara, te da ovu solidarnu pomoć nisu ostvarili pripadnici Vojske Srbije i Ministarstva odbrane u svojstvu profesionalnih vojnih lica, vojnih nameštenika i vojnih službenika, s obzirom da je isplata vršena iz sredstava koje je ustanova ostvarila poslovanjem.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, u konkretnom slučaju tužena nije diskriminatorski postupala prema tužilji, zato što tužilja ukazuje da je diskriminisana u odnosu na zaposlene tužene sa kojima se ne nalazi u uporedivoj (analognoj) ili bitno sličnoj situaciji, stoga je pravilan zaključak drugostepenog suda da tužilja nije u istoj situaciji sa ostalim pripadnicima Vojske Srbije i Ministarstva odbrane, s obzirom da je raspoređena u svojstvu civilnog lica u vojno dohodovnoj ustanovi koja posluje po principu sticanja i raspodele dobiti, da nije stupanjem na snagu Zakona o Vojsci Srbije shodno odredbi člana 194. stav 1. stekla status vojnog službenika ili vojnog nameštenika, te da je za razliku od ostalih pripadnika Vojske Srbije zadržala sva prava po Zakonu o vojsci do okončanja procesa transformacije, a da pravo na isplatu plate, naknade i drugih primanja ostvaruje po propisima kojima se uređuje poslovanje tih ustanova. Naime, za postojanje diskriminacije potrebno je da se lice koje traži zaštitu zbog diskriminacije nalazi u uporedivoj (analognoj) ili bitno sličnoj situaciji u odnosu na druga lica, pa ako se ne nalazi u takvoj situaciji, diskriminacije nema. Između tužilje i zaposlenih (profesionalnih vojnih lica) na koje ukazuje kao na lica u odnosu na koja je diskriminisana, postoje suštinske pravne i faktičke razlike, zbog kojih se oni ne nalaze u uporedivoj situaciji, a zbog čega nije osnovan zahtev za utvrđenje diskriminacije u smislu člana 2. u vezi sa članom 6. Zakona o zabrani diskriminacije.

Suprotno revizijskim navodima, pravilan je zaključak drugostepenog suda da tužilja nije dokazala da je stekla status profesionalnih pripadnika Vojske Srbije u 2013. godini (vojni službenik ili vojni nameštenik). Ovo iz razloga što je odredbom člana 9. Uredbe o transformaciji vojnih ustanova koje obavljaju proizvodnu i uslužnu delatnost po principu sticanja i raspodele dobiti i o pravima i obavezama civilnih lica na službi u Vojsci Srbije zaposlenih u tim ustanovama, propisano da se civilna lica na službi u Vojsci Srbije zaposlena u postojećim vojnim ustanovama posle izvršene transformacije tih ustanova u vojne ustanove iz člana 2. tačka 1. ove Uredbe bez statusa pravnog lica prevode u vojne službenike ili vojne nameštenike u skladu sa Zakonom o Vojsci Srbije. Saglasno navedenom, za prevođenje civilnih lica zaposlenih u VDU u status vojnih službenika i nameštenika neophodno je da je postupak transformacije tih ustanova završen, a što ovde nije slučaj jer je VDU „Dedinje“ i dalje u procesu transformacije. Imajući u vidu navedeno pravilna je odluka nižestepenih sudova kojom je odbijen tužbeni zahtev tužilje.

Na osnovu iznetog, primenom člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Vesna Popović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić