U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Zorana Hadžića i Mirjane Andrijašević, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji su punomoćnici Miloš Radojević i Aleksandar Milunović, advokati iz ..., protiv tuženog Dom zdravlja „Kragujevac“ iz Kragujevca, radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužioca, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca, izjavljena protiv presude

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 3628/22 od 16.05.2023. godine, preinačena je presuda Osnovnog suda u Kragujevcu P1 1640/21 od 05.05.2022. godine i presuđeno da se: odbija kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca da mu se na ime naknade troškova za ishranu u toku rada isplate za period od oktobra 2018. godine zaključno sa junom 2021. godine pojedinačno određeni mesečni novčani iznosi sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti do isplate; odbija kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca kojim je tržaio da se obaveže tuženi da mu na ime naknade troškova za regres za korišćenje godišnjeg odmora isplati za period od oktobra 2018. godine zaključno sa junom 2021. godine pojedinačne mesečne novčane iznose sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti do isplate i određeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi je odgovorio na reviziju.

Ispitujući pobijanu presudu, u smislu člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS”, br. 72/2011… 10/23 – drugi zakon, u daljem tekstu: ZPP), Vrhovni sud je ocenio da je revizija tužioca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je kod tuženog zaposlen na radnom mestu ... sa koeficijentom za obračun plate od 8,98. U obračunskim listama plata tužioca nije iskazivana, kao posebna stavka, naknada troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora. U utuženom periodu tuženi je tužiocu isplaćivao platu u visini minimalne zarade i utvrđena je visina utuženih potraživanja tužioca prema odredbama OKU iz 1997. godine (prva varijanta) i OKU iz 2008. godine (druga varijanta). Posebni kolektivni ugovori za zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave iz 2015. godine („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 1/15) iz 2018. godine („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 106/18) i iz 2019. i 2020. godine („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 96/19, 58/20 – aneks II) koji su bili u primeni u utuženom periodu nisu predviđali niti propisivali pravo zaposlenih na naknadu navedenih troškova.

Prvostepeni sud je usvojio zahtev tužioca prema varijanti jedan nalaza i mišljenja veštaka, sa pozivom na odredbe Zakona o platama u državnim organima i javnim službama i odredbe člana 111. Zakona o radu, člana 118. Zakona o radu i odredbe člana 2. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama.

Po nalaženju drugostepenog suda, prvostepeni sud je pogrešno primenio materijalno pravo kada je zaključio da je tužbeni zahtev tužioca osnovan, pa je preinačio prvostepenu presudu i tužbeni zahtev odbio.

Po oceni Vrhovnog suda drugostepeni sud je na utvrđeno činjenično stanje pravilno primenio materijalno pravo kada je tužbeni zahtev odbio.

Tuženi je zdravstvena ustanova koja se u smislu Zakona o javnim službama (“Službeni glasnik RS, br. 24/91…83/14) smatra javnom službom, zbog čega se na zaposlene kod tuženog primenjuje Zakon o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 34/01... 86/19).

Zakon o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 34/01... 86/19), propisuje način utvrđivanja plata, dodataka, naknada i ostalih primanja zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinica lokalne samouprave (član 1. stav 1. tačka 3.). Odredbom člana 3. stav 1. tog Zakona, propisano je da osnovicu za obračun i isplatu plata utvrđuje Vlada, osim za predsednika Republike, narodne poslanike i imenovana, postavljena i zaposlena lica u službama predsednika Republike i Narodne skupštine Republike Srbije. Odredbom člana 4. stav 1. istog zakona, propisano je da koeficijent izražava složenost poslova, odgovornost, uslove rada i stručnu spremu, a stav 2. istog člana zakona propisuje da koeficijent sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora.

Poseban Kolektivni ugovor za zdravstvene ustanove čiji je osnovač Republika Srbija, AP Vojvodina i jedinica lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“, br. 96/19, 58/20), u odredbi člana 91. propisuje elemente za utvrđivanje plate, tako da se plata utvrđuje na osnovu: osnovice za obračun plate, koeficijenta sa kojim se množi osnovica, dodataka na platu i obaveza koje zaposleni plaća po osnovu poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje iz plata i dela plate po osnovu radnog učinka, u skladu sa zakonom.

Zakonom o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05...113/17), u odredbi člana 118. stav 1. propisano je da zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu i to, između ostalog, za ishranu u toku rada, ako poslodavac ovo pravo nije obezbedio na drugi način (tačka 5.) i regres za korišćenje godišnjeg odmora (tačka 6.), a prema stavu 2. te odredbe zakona, visina troškova iz stava 1. tačka 5. ovog člana mora biti izražena u novcu. Odredbe ovog zakona primenjuju se i na zaposlene u državnim organima, organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave i javnim službama, ako zakonom nije drugačije određeno, na osnovu odredbe člana 2. stav 2. tog zakona.

Uredbom o koeficijentima za obračun i isplatu plata zaposlenih u javnim službama, koju je Vlada Republike Srbije donela na osnovu člana 8. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama, utvrđeni su koeficijenti za obračun plata zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave. Odredbom člana 2. stav 1. tačka 13. Uredbe, utvrđeni su koeficijenti za obračun isplata zaposlenih iz člana 1. ove Uredbe, koje se primenjuju na zaposlene u zdravstvenim ustanovama.

U konkretnom slučaju, tužilac je zaposlen kod tuženog koji se smatra javnom službom, na radnom mestu ..., pa se na utvrđivanje i obračun njegove plate, kao i naknada i dodataka po osnovu rada, primenjuju propisi kojima se uređuju plate, naknade i druga primanja zaposlenih u javnim službama. Supsidijarna primena Zakona o radu propisana je samo za slučaj kada posebnim zakonom položaj, prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih nisu drugačije uređeni. Pošto poseban zakon (Zakon o platama u državnim organima i javnim službama) propisuje da koeficijent za obračun plate sadrži i dodatak za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, sledi da ta odredba posebnog Zakona isključuje primenu opšte norme iz Zakona o radu. Posebnim Kolektivnim ugovorom za zdravstvene ustanove čiji je osnovač Republika Srbija, AP Vojvodina i jedinica lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“, br. 96/19, 58/20) nije predviđeno pravo zaposlenih na naknadu troškova za ishranu u toku rada i troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora, a to pravo nije predviđao ni prethodno važeći Posebni kolektivni ugovor („Službeni glasnik RS“, br. 106/2018). Dakle, na osnovu gore navedenih propisa, proizlazi da su primanja po osnovu naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora sadržana u koeficijentu kao jednom od elemenata plate, pa ne postoji pravni osnov za ostvarivanje predmetnog prava tužilja sadržan bilo u opštem bilo u posebnom aktu. To znači da tužiocu ne pripada pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora pošto su te naknade sadržane u koeficijentu njegove plate, pa je to što je tužiocu u spornom periodu isplaćivana minimalna zarada bez uticaja na odlučivanje.

Imajući u vidu sve navedeno pravilno je drugostepeni sud primenio materijalno pravo kada je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev tužilja.

Saglasno izloženom, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković