U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branke Dražić, predsednika veća, Marine Milanović i Vesne Mastilović, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Slobodan Rakić, advokat iz ..., protiv tuženog Građevinskog preduzeća „Napred“ iz Beograda – Novi Beograd, čiji je punomoćnik Mihajlo Obradović, advokat iz ..., radi sticanja bez osnova i naknade štete, odlučujući o žalbi tužilje izjavljenoj protiv rešenja Apelacionog suda u Beogradu R3 9/23 od 23.05.2023. godine i o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 877/2018 od 27.11.2019. godine, u sednici održanoj 10.10.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBACUJE SE kao nedozvoljena žalba tužilje izjavljena protiv rešenja Apelacionog suda u Beogradu R3 9/23 od 23.05.2023. godine.

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 877/2018 od 27.11.2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Trećeg osnovnog suda u Beogradu P 20653/11 od 22.05.2017. godine, stavom prvim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila da se obaveže tuženi da tužilji po osnovu umanjenja kupoprodajne cene nepokretnosti predviđenih ugovorom br. .. od 01.04.1998. godine, Aneksom istog ugovora br. .. od 11.09.1998. godine i Aneksom istog ugovora br. .. od 03.12.1998. godine, koji su zaključeni sa tuženim, primenom ugovorenih odredbi standarda JUS-a UC 2.100/95 na ime više uplaćene cene stana za vrednost od 24.76 m2, isplati iznos od 4.822.629,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 30.09.2009. godine do konačne isplate; stavom drugim izreke, odbijen je kao neosnovan eventualni tužbeni zahtev tužilje da se obaveže tuženi da tužilji na ime naknade štete zbog neispunjenja ugovornih odredbi predviđenih ugovorom br. .. od 01.04.1998. godine, Aneksom istog ugovora br. .. od 11.09.1998. godine i Aneksom istog ugovora br. .. od 03.12.1998. godine, koje se odredbe tiču primene standarda JUS-a UC 2.100/95, a na ime više uplaćene cene stana za površinu od 24,76 m2 isplati iznos od 4.822.629,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 30.09.2009. godine do konačne isplate; stavom trećim izreke, obavezana je tužilja da tuženom na ime troškova parničnog postupka plati iznos od 789.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 22.05.2017. godine kao dana presuđenja do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 877/2018 od 27.11.2019. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužilje i potvrđena presuda Trećeg osnovnog suda u Beogradu P 20653/11 od 22.05.2017. godine u prvom i drugom stavu izreke; stavom drugim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima postupka sadržano u trećem stavu izreke prvostepene presude, tako što je obavezan tuženi da tužilji na ime troškova parničnog postupka isplati iznos od 102.746,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od izvršnosti presude do isplate, a obavazana je tužilja da tuženom na ime troškova parničnog postupka plati iznos od 343.150,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od izvršnosti presude do isplate; stavom trećim izreke, odbijen je kao neosnovan zahtev tužilje za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju sa pozivom na odredbu člana 395. ZPP (pogrešno označeno kao čl. 404. ZPP) i čl. 416. ZPP.

Apelacioni sud u Beogradu rešenjem R3 9/23 od 23.05.2023. godine nije predložio Vrhovnom sudu odlučivanje o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 877/2018 od 27.11.2019. godine kao izuzetno dozvoljenoj, primenom člana 395. ZPP.

Tužilja je protiv navedenog rešenja izjavila žalbu bez navođenja zakonskih razloga.

Ispitujući dozvoljenost žalbe izjavljene protiv rešenja Apelacionog suda, Vrhovni sud je ocenio da žalba nije dozvoljena.

Prema članu 506. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11 – stupio na snagu 01.02.2012. godine) postupci započeti pre stupanja na snagu ovog zakona sprovešće se po odredbama Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 125/04 i 111/09). Parnični postupak u ovom sporu pokrenut je tužbom od 18.07.2000. godine, pa se primenjuju odredbe ranijeg Zakona o parničnom postupku.

Prema ranije važećem Zakonu o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 125/04 i 111/09) žalba kao pravni lek može se izjaviti protiv presude donete u prvom stepenu i protiv rešenja prvostepenog suda (član 355. i član 385. ZPP).

Kako odredbe tog Zakona, koji se u ovom slučaju primenjuje, ne propisuje žalbu kao pravni lek koji se može izjaviti protiv rešenja drugostepenog suda, izjavljena žalba nije dozvoljena.

Iz navedenih razloga na osnovu člana 411. u vezi člana 373. stav 1. tačka 1. Zakona o parničnom postupku odlučeno je kao u stavu prvom izreke.

Članom 506. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11) propisano je da će se postupci započeti pre stupanja na snagu ovog Zakona sprovesti po odredbama Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 125/04 i 111/09). Međutim prema članu 23. stav 3. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 55/14, koji je stupio na snagu 31.05.2014. godine), revizija je dozvoljena u svim postupcima u kojima vrednost predmeta spora pobijanog dela prelazi dinarsku protivvrednost od 40.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe, a koji nisu pravnosnažno rešeni do dana stupanja na snagu ovog Zakona.

Drugostepena presuda protiv koje je izjavljena revizija doneta je 27.11.2019. godine, dakle posle stupanja na snagu novela Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 55/14).

Vrhovni sud je, ispitujući dozvoljenost i osnovanost revizije u smislu člana 394. i člana 399. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 125/04 i 111/09), koji se primenjuje na osnovu člana 506. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11) u vezi člana 23. stav 3. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 55/14) utvrdio da je revizija tužilje dozvoljena i neosnovana.

U provedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 2. tačka 9. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a nema ni drugih bitnih povreda postupaka koje mogu biti revizijski razlog prema članu 398. stav 1. tačka 1. i 2. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja, naručilac radova i tuženi, izvođač radova su dana 01.04.1998. godine zaključili ugovor o finansiranju, projektovanju i izgradnji stana na lokaciji Blok .., objekat .., ..., kojim se tuženi obavezao da za račun tužilje izvede sve radove na projektovanju i izgradnji opisanog četvorosobnog stana pojektovane površine 107,82 m2. Ugovorom je predviđeno da će se stvano izvedena površina stana utvrditi po završetku izgradnje merenjem na licu mesta uz primenu standarda JUS-a UC 2.100/95. Dana 11.09.1998. godine parnične stranke su zaključile Aneks ugovora br. .., a dana 03.12.1998. godine i Aneks br. .. . Po zaključenom ugovoru vrednost 1 m2 iznosila je 9.700,00 dinara, a po Aneksima 12.700,00 dinara. Tužilja je u potpunosti izvršila svoje ugovorne obaveze prema tuženom za stan konačne površine od 111,37 m2, što je konstatovano i potvrdom od 21.12.1998. godine. Tuženi je u obračunskom listu od 19.02.2001. godine smanjio stvarno izvedenu površinu koja iznosi 107,07 m2 za 2,16 m2, s obzirom da je u većim delovima stana visina 2,29 metara, a u preostalom delu 2,55 metara, ali tuženi nije vratio tužilji iznos više uplaćene cene stana za vrednost od 5,83 m2. Delimičnom presudom Četvrtog opštinskog suda u Beogradu P 2856/00 od 14.09.2003. godine obavezan je tuženi da tužilji isplati iznos od 74.041,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 21.12.1998. godine do isplate na ime više uplaćene cene stana za vrednost od 5,83 m2. Nakon isplate kupoprodajne cene i useljenja u stan, tužilja je obraćala tuženom u više navrata, kako pismeno tako i usmeno radi konačnog obračuna, merenja i overe ugovora. Vrednost 1 m2 stana iznosi 2.100 evra. Prema usaglašenom nalazu i mišljenju komisije sudskih veštaka od 01.03.2013. godine smanjena površina spornog stana zbog smanjene kubature je 0,88 m2 dok ukupna vrednost stana nije umanjena, te ne utiče na normalno korišćenje stana, a nije umanjena ni tržišna vrednost stana. Na osnovu istog mišljenja komisije sudskih veštaka ukoliko se primeni striktno standard JUS-a UC 2.100/95 koji je ukinut novim standardom pod istom oznakom iz 2022. godine, onda je tužilja po zaključenom ugovoru uplatila više za 24,76 m2. Po standardu iz 2002. godine ne postoji više umanjenje površine stana zbog smanjene visine. Prema mišljenju Gradskog zavoda za veštačenje od 07.12.2006. godine u konkretnom slučaju površina stana se ne umanjuje, jer je visina stana na kritičnim mestima u dozvoljenim parametrima, a izvedena visina stana merena na licu mesta na kritičnim mestima je za 1,4% manja od projektovane visine što se može smatrati dozvoljenim odstupanjem u odnosu na 3% odstupanja prema JUS-a UC 2.100/95, te prema Odluci o uslovima i tehničkim normativima za projektovanje stambenih zgrada i stanova („Službeni list Grada Beograda“ broj 32/4/83) saglasno kojima se kritične visine stana kreću u dozvoljenim parametrima do 2,50 metara, a nije moguće ukloniti nedostatke u pogledu visine predmetnog stana, čija visina plafona u proseku iznosi 2,55 metara.

Na osnovu tako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da tužilja nije dokazala osnovanost tužbenog zahteva ni po osnovu sticanja bez osnova od strane tuženog, ni po osnovu naknade štete zbog čega njen tužbeni zahtev nije osnovan.

Po oceni Vrhovnog suda, pravilan je pravni stav i zaključak nižestepenih sudova da tužbeni zahtev tužilje nije osnovan.

Tužilja je 18.07.2000. godine podnela tužbu u ovoj parnici, koju je uredila podneskom od 19.07.2016. godine, čiji je osnov spora sticanje bez osnova i naknada štete.

Odredbom člana 210. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima propisano je kada je neki deo imovine jednog lica prešao na bilo koji način u imovinu nekog drugog lica, a taj prelaz nema svoj osnov u nekom pravnom poslu ili u zakonu, sticalac je dužan da ga vrati, a kada to nije moguće – da naknadi vrednost postigunih koristi; stavom 2. istog člana propisano je da obaveza vraćanja odnosno naknade vrednosti nastaje i kada se nešto primi, s obzirom na osnov koji se nije ostvario ili koji je kasnije otpao.

Odredbom člana 154. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima propisano je ko drugome prouzrokuje štetu dužan je nadoknaditi je, ukoliko ne dokaže da je šteta nastala bez njegove krivice.

Odredbom člana 155. istog Zakona propisano je da je šteta umanjenje nečije imovine (obična šteta) i sprečavanje njenog povećanja (izmakla korist), kao i nanošenje drugome fizičkog ili psihičkog bola ili straha (nematerijalna šteta).

Zaključenim ugovorom od 01.04.1998. godine između parničnih stranaka, bilo je pored ostalog predviđeno da će se stvarno izvedena površina stana utvrditi po završetku izgradnje merenjem na licu mesta uz primenu standarda JUS-a UC 2.100/95.

Prema Jugoslovenskom standardu za izračunavanje površine i zapremine u objektima u oblastima visokogradnje – koeficijenti za obračun JUS-a UC 2.100/95 koji je objavljen u „Sl. SRJ“ br. 59/95, radi jednoobraznog određivanja površine i zapremine u postupku planiranja, projektovanja, izgradnji i eksploataciji i prometu građevinskih objekata utvrđena je definicija proračuna površine i zapremine zgrada uz primenu koeficijenata. Korisna površina se obračunava u tački 4.3.2. između finalno obrađenih površina zidova, a ukoliko se merenje vrši između neobrađenih površina zidova, onda se tako izgračunata površina mora umanjiti za 3%. To umanjenje se ne primenjuje ako su zidovi od prefabrikovanih elemenata, čije finalno obrađene površine ne povećavaju debljinu zida označenog na crtežu. Sa koeficijentom 1,0 se obračunavaju površine i to sve stambene površine, a koeficijentom 0,75 galerije u zatvorenom prostoru, garaže sa obrađenim zidovima i plafonima i ostale pomoćne prostorije u kolektivnim stambenim zgradama koje se individulano koriste i ostale stambene površine sa manjom visinom od 2,60 centimetara.

Dakle, primena navedenog standarda podrazumeva i prihvatanje uobičajenog odstupanja od 3% između ugovorenih (projektovanih) i stvarno izvedenih dimenzija. Ugovaranjem građevinskog standarda JUS-a UC 2.100/95 smatra se da su ugovorne strane pristale na to da stvarno izvedena površina može da odstupa od projektovane površine najviše do 3%. Ovo sa razloga što građevinarstvo nije, niti može biti matematički precizna delatnost, zbog dominantno ljudskog faktora i pored tehničkog i tehnološkog razvoja, zbog čega je građevinska praksa ne samo dozvolila, već putem svojih usvojenih profesionalnih standarda i normativa uredila ova uobičajena odstupanja.

Prema mišljenju Gradskog zavoda za veštačenje od 07.12.2006. godine izvedena visina stana na kritičnim mestima manja je za 1,4% od projektovane visine, zbog čega je to odstupanje u okviru ugovorenog standarda od 3% (prosečna visina plafona iznosi 2,55 centimetra i manja je za 5 centimetara u proseku) što je u skladu i sa Odlukom o uslovima i tehničkim normativima za projektovanje stambenih zgrada i stanova „Službeni list Grada Beograda“ broj 32/IV od 31.12.1983. godine po kome najmanje predviđena visina stana iznosi 2,50 metara.

Prema usaglašenom nalazu i mišljenju komisije sudskih veštaka od 01.03.2013. godine JUS UC 2.100/95 standard ukinut je uvođenjem novog standarda iz 2002. godine, po kome više ne postoje umanjenja podne površine zbog smanjene visine, pa veštacni nisu striktno primenjivali standarde po ovom JUS UC 2.100/95, da je umanjena podna površina stana za 24,76 m2 osnov za povraćaj, a u suprotnom kubatura stana bi bila umanjena za 0,88 m2. Tužilja je uknjižena na 111,37 m2 i ako bude prodavala stan ona će prodati tu kvadratutu. Navedeni nedostatak u pogledu visine stana nije moguće otkloniti, a zbog tog nedostatka nije umanjena ni upotrebna ni tržišna vrednost stana.

Po oceni Vrhovnog suda pravilan je zaključak i pravni stav nižestepenih sudova da tužilja usled smanjene visine plafona nije pretrpela stvarnu štetu, jer smanjena visina plafona nije uticala na umanjenje ni upotrebne ni tržišne vrednosti predmetnog stana koji bi tužilja ukoliko želi da proda prodala u uknjiženoj površini od 111,37 m2, zbog čega nisu ispunjeni uslovi za primenu odredaba Zakona o naknadi štete, kao ni o sticanju bez osnova.

Kako se revizijskim navodima tužilje ne dovodi u sumnju pravilnost i zakonitost pobijane presude, revizija tužilje je ocenjena kao neosnovana, pa je odlučeno kao u stavu drugom izreke presude, primenom odredbe člana 405. ZPP.

Predsednik veća-sudija,

Branka Dražić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković