- čime bi izvršio krivično delo nepostupanje po zdravstvenim propisima za vreme epidemije iz člana 248. Krivičnog zakonika.

Na osnovu člana 265. stav 1. Zakonika o krivičnom postupku, troškovi krivičnog postupka padaju na teret budžetskih sredstava suda.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Leskovcu K 212/20 od 27.04.2020. godine okrivljeni AA oglašen je krivim zbog krivičnog dela nepostupanje po zdravstvenim propisima za vreme epidemije iz člana 248. Krivičnog zakonika, pa je osuđen na novčanu kaznu u iznosu od 300.000,00 dinara koju je dužan da plati u roku od 15 dana od dana pravnosnažnosti presude, a ukoliko okrivljeni navedenu novčanu kaznu ne plati u ostavljenom roku, sud će istu zameniti kaznom zatvora tako što će za svakih započetih 1.000,00 dinara novčane kazne odrediti jedan dan kazne zatvora, s tim što se okrivljenom u novčanu kaznu uračunava vreme provedeno u pritvoru od 21.03.2020. godine do 24.04.2020. godine tako što se jedan dan proveden u pritvoru izjednačava sa 1.000,00 dinara novčane kazne.

Istom presudom obavezan je okrivljeni da sudu na ime troškova krivičnog postupka plati iznos od 12.375,00 dinara, na ime paušala iznos od 5.000,00 dinara, sve u roku od 15 dana od dana pravnosnažnosti presude, pod pretnjom prinudnog izvršenja.

Presudom Višeg suda u Leskovcu Kž1 317/20 od 03.11.2020. godine, odbijene su kao neosnovane žalba javnog tužioca Osnovnog javnog tužilaštva u Leskovcu i žalba branioca okrivljenog AA i prvostepena presuda, potvrđena.

Protiv navedenih pravnosnažnih presuda zahtev za zaštitu zakonitosti blagovremeno je podneo branilac okrivljenog AA, advokat Dušan Mitić zbog povrede krivičnog zakona iz člana 439. tačka 1) ZKP, sa predlogom da Vrhovni kasacioni sud odluči o zahtevu u smislu člana 486. stav 2. ZKP jer se radi o pitanju od zanačaja za pravilnu i ujednačenu primenu prava i odredi da se izvršenje pravnosnažne presude odloži do donošenje odluke po zahtevu, te da usvoji kao osnovan podneti zahtev i preinači pobijane presude i okrivljenog oslobodi od optužbe, jer delo za koje se okrivljeni goni nije krivično delo, te odluči da troškovi krivičnog postupka padaju na teret budžetskih sredstava suda ili da pobijane presude ukine i predmet vrati prvostepenom sudu na ponovni postupak i odlučivanje.

Vrhovni kasacioni sud je dostavio primerak zahteva za zaštitu zakonitosti Republičkom javnom tužiocu shodno odredbi člana 488. stav 1. Zakonika o krivičnom postupku, te je u sednici veća koju je održao u smislu člana 490. ZKP, bez obaveštavanja Republičkog javnog tužioca i branioca okrivljenog, smatrajući da njihovo prisustvo nije od značaja za donošenje odluke (član 488. stav 2. ZKP), razmotrio spise predmeta i pravnosnažne presude protiv kojih je zahtev za zaštitu zakonitosti podnet, pa je, po oceni navoda iznetih u zahtevu, našao:

Zahtev za zaštitu zakonitosti branioca okrivljenog AA, je osnovan.

Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, osnovano se podnetim zahtevom branioca okrivljenog ukazuje da je pobijanim pravnosnažnim presudama povređen krivični zakon iz člana 439. tačka 1) ZKP na štetu okrivljenog, obzirom da delo za koje se okrivljeni goni i za koje je pravnosnažno oglašen krivim i osuđen nije krivično delo nepostupanje po zdravstvenim propisima za vreme epidemije iz člana 248. KZ. Prema navodima zahteva, u radnjama okrivljenog se ne stiču elementi predmetnog krivičnog dela, jer se blanketni propisi na čije kršenje - nepostupanje od strane okrivljenog se poziva sud, dakle blanketni propisi kojima se definiše radnja okrivljenog, ne mogu primeniti u konkretnom slučaju, obzirom da okrivljenom nije uručena bilo kakva odluka nadležnog organa o izolaciji koja se odnosi na njega, dok u momentu kada je okrivljeni ušao u Republiku Srbiju, donošenje usmenog rešenja o meri izolacije, nije ni bilo moguće.

Krivično delo nepostupanje po zdravstvenim propisima za vreme epidemije iz člana 248. Krivičnog zakonika čini onaj ko za vreme epidemije kakve opasne zarazne bolesti ne postupa po propisima, odlukama ili naredbama kojima se određuju mere za njeno suzbijanje ili sprečavanje.

Citiranom odredbom, inkriminisano je nepostupanje po propisima, odlukama i naredbama koje se odnose na suzbijanje ili sprečavanje epidemije. Radi se o krivičnom delu blanketne prirode - dakle, drugi relevantni propisi, čija sadržina mora biti određena s obzirom na odgovarajuće zdravstvene propise, naredbe koju je izdao državni organ ili druge odluke nadležnog organa, a ne samo Krivični zakonik, određuju za koje ponašanje će pojedinci biti sankcionisani. Iz činjeničnog opisa krivičnog dela utvrđenog u izreci pravnosnažne presude proizilazi da je okrivljeni oglašen krivim što dana 21.03.2020. godine za vreme epidemije kakve opasne zarazne bolesti nije postupao po odlukama i naredbama kojima se određuju mere za njeno suzbijanje ili sprečavanje, i to po Odluci Vlade Republike Srbije 05 br 53-2281/20 od 10.03.2020. godine, izmenjene odlukama 05 broj 53- 2486/2020 od 14.03.2020. godine i 05 broj 53-2503/2020 (tačka 4a) od 15.03.2020. godine („Službeni glasnik RS“ broj 30 od 15.03.2020. godine), kojom su određene mere za suzbijanje i sprečavanje opasne zarazne bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS- CoV-2 i to mera stavljanja pod zdravstveni nadzor na akutno respiratorno odeljenje izazvano Korona virusom i mera ograničenja kretanja, odnosno mera kućne izolacije u trajanju od 28 dana, sa početkom od 14.03.2020. godine, jer kao lice koje je kao državljanin Republike Srbije dana 14.03.2020. godine došao iz Republike Austrije u Republiku Srbiju, na graničnom prelazu Batrovci, nije postupio po navedenoj Odluci i dana 21.03.2020. godine napustio kuću i izašao na ulicu.

Odlukom Vlade Republike Srbije o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću („Službeni glasnik RS“ broj 23 od 10.03.2020. godine), koja je stupila na snagu danom objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije“ 10.03.2020. godine, između ostalog, tačkom 4. je propisano da će: „Radi zaštite od unošenja zaraznih bolesti na teritoriju Republike Srbije, licima koja dolaze iz država, odnosno područja sa intenzivnom transmisijom bolesti COVID-19, odnosno žarišta epidemije, i to: Republike Italije, Narodne Republike Kine, Republike Južne Koreje, Švajcarske Konfederacije i Islamske Republike Iran, nadležni organi privremeno zabraniti, odnosno ograničiti ulazak i kretanje.“

Odlukom Vlade Republike Srbije o izmeni Odluke o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću („Službeni glasnik RS“ broj 28 od 14.03.2020. godine) propisano je da se: „u Odluci o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću („Službeni glasnik RS“ broj 23/20, 24/20 i 27/20) tačka 4. menja i glasi: Radi zaštite od unošenja zaraznih bolesti na teritoriju Republike Srbije, stranim državljanima koji dolaze iz država, odnosno područja sa intenzivnom transmisijom bolesti COVID-19, odnosno žarišta epidemije, i to iz provincije Hubej (Hubei) u Narodnoj Republici Kini, grada Degu (Daegu) i provincija Severni Gjongsang (North Gueongsang) u Republici Koreji, Švajcarske konfederacije, Republike Italije, Islamske Republike Iran, Rumunije, Kraljevine Španije, Savezne Republike Nemačke, Francuske Republike, Republike Austrije, Republike Slovenije i Republike Grčke, nadležni organi privremeno će zabraniti, odnosno ograničiti ulazak i kretanje, a posle tačke 4. dodata je nova tačka 4a koja glasi: „Državljanima Republike Srbije koji dolaze iz država, odnosno područja sa intenzivnom transmisijom bolesti COVID-19, odnosno žarišta epidemije utvrđenih u tački 4. stav 1. Odluke, određuje se obavezna mera stavljanja pod zdravstveni nadzor na akutno respiratorno oboljenje izazvano novim Korona virusom (SARS-CoV-2) u trajanju od 14 dana (izolacija u kućnim uslovima)“, pri čemu je Odluka stupila na snagu danom objavljivanja u „Službenom glasniku RS“, odnosno 14.03.2020. godine.

Odlukom Vlade Republike Srbije o izmenama Odluke o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću („Službeni glasnik RS“ broj 30 od 15.03.2020. godine) propisano je da se: „u Odluci o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću („Službeni glasnik RS“ broj 23/20, 24/20 i 27/20) tačka 4a menja i, pored ostalog, glasi da se: „Državljani Republike Srbije i lica iz tačke 4. stav 2. podtačka 8) Odluke, koji dolaze iz država, odnosno područja sa intenzivnom transmisijom bolesti COVID-19, odnosno žarišta epidemije i to iz Švajcarske, Konfederacije, Republike Italije, Islamske Republike Iran, Rumunije, Kraljevine Španije, Savezne Republike Nemačke, Francuske Republike, Republike Austrije, Republike Slovenije i Republike Grčke, upućuju u izolaciju u trajanju od 28 dana, a domaćim državljanima i licima iz tačke 4. stav 2. podtačka 7) Odluke koji dolaze iz drugih država određuje se mera stavljanja pod zdravstveni nadzor na akutno respiratorno oboljenje izazvano novim Korona virusom (SARS-CoV-2) u trajanju od 14 dana (izolacija u kućnim uslovima)“, pri čemu je Odluka stupila na snagu danom objavljivanja u „Službenom glasniku RS“, odnosno 15.03.2020. godine“.

Odlukom Vlade Republike Srbije o dopunama Odluke o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću („Službeni glasnik RS“ broj 35 od 18.03.2020. godine) propisano je da se u tački 4a dodaju stav 4. i 5., pa je tako stavom 4. propisano da se mere iz stava 1. i 2. ove tačke primenjuju u postupku integrisanog upravljanja granicom tako što organ nadležan za inspekcijski nadzor u oblasti zdravstvenog i sanitarnog nadzora meru upućivanja u izolaciju i meru stavljanja pod zdravstveni nadzor, zbog ispunjenosti uslova utvrđenih zakonom kojim se uređuje opšti upravni postupak, nalaže tako što donosi usmeno rešenje, koje saopštava licu kome se mera izriče - uz pouku o pravnom sredstvu, dok je stavom 5. regulisan postupak ukoliko lice kome je izdato usmeno rešenje iz stava 4. ovog člana zahteva da mu se izradi i dostavi pisano rešenje, pri čemu je Odluka stupila na snagu danom objavljivanja u „Službenom glasniku RS“, odnosno 18.03.2020. godine.

Članom 29a stav 3. Zakona o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti propisano je da meru kućne izolacije nalaže doktor medicine specijalista za infektivne bolesti ili drugi doktor medicine u skladu sa naredbom ministra, o čemu obaveštava epidemiologa teritorijalno nadležnog instituta odnosno zavoda za javno zdravlje ili druge nadležne zdravstvene ustanove.

Članom 30. stav 2. Zakona o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti propisano je, pored ostalog, da Zavod po potrebi dostavlja informaciju o zemljama u kojima postoji epidemija i rizik od oboljevanja od zaraznih bolesti koje se mogu uneti u zemlju i o tome obaveštava Ministarstvo, radi preduzimanja mera zdravstvenog nadzora na graničnim prelazima, dok je u stavu 6. istog člana propisano da licu koje se u skladu sa ovim zakonom stavlja pod zdravstveni nadzor na graničnom prelazu, odnosno na mestu ulaska u zemlju, sanitarni inspektor u skladu sa informacijom iz stava 2. ovog člana, donosi rešenje o stavljanju pod zdravstveni nadzor.

U spisima predmeta nalazi se odštampani izvod JIS, MUP-a RS aplikacije „granica“, koji je dostavljen kao prilog uz krivičnu prijavu i nije snabdeven pečatom nadležnog organa niti potpisom ovlašćenog službenog lica, a koji je izveden kao dokaz na glavnom pretresu, iz koga nisu potpuno vidljivi svi lični podaci okrivljenog (ime, prezime, JMBG, adresa prebivališta), već samo ime i prezime sa datumom rođenja i u kome su registrovani prelasci granice Republike Srbije okrivljenog AA pa je tako u rubrici koja označava prelaske granice pod brojem 61 konstatovano da je okrivljeni ušao u Republiku Srbiju na graničnom prelazu Batrovci dana 14.03.2020. godine u 16:17:03 časova. Iz navedenog izvoda aplikacije, pored navedenih podataka, nisu vidljivi drugi podaci o licu, načinu prelaska granice kao ni podaci o tome da li je tom licu eventualno od strane nadležnog organa usmeno ili u pisanoj formi određena mera samoizolacije – kućne izolacije i zabrane kretanja i u kojem trajanju.

Iz spisa predmeta, dakle, proizilazi - da je okrivljeni, koji je autobusom putovao iz Republike Austrije, na graničnom prelazu Batrovci iz Republike Hrvatske ušao na teritoriju Republike Srbije dana 14.03.2020. godine, dakle istoga dana kada je u Odluci Vlade Republike Srbije o izmeni odluke o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću („Službeni glasnik RS“ broj 28 od 14.03.2020. godine) Republika Austrija označena kao država odnosno područje sa intenzivnom transmisijom bolesti COVID-19, odnosno žarištem epidemije, kao i da u odnosu na okrivljenog nisu doneta, niti su mu saopštena ili uručena, pravno relevantna dokumenta kojima mu se određujuju mere za suzbijanje ili sprečavanje epidemije od opasne zarazne bolesti.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da, kako se radi o krivičnom delu blanketnog karaktera, sa prilično ekstenzivnom zakonskom formulacijom, to je za utvrđivanje postojanja elemenata krivičnog dela iz člana 248. Krivičnog zakonika, odnosno radnje izvršenja, koja se sastoji u nepostupanju izvršioca po propisima, pre svega od značaja postojanje pravno relevantnih propisa i pojedinačnih akata nadležnih organa koji se uručuju ili usmeno saopštavaju licu kome je takva mera izrečena. Propisi navedeni u izreci presude u odsustvu takvog pojedinačnog akta nadležnih organa, koji se odnosi na okrivljenog, u smislu citiranih zakonskih odredbi Zakona o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti, kojim je regulisano postupanje prema licu koje se stavlja pod zdravstveni nadzor na graničnom prelazu, u konkretnom slučaju ukazuju da nisu ispunjeni uslovi za primenu blanketnih propisa koji nalažu određeno postupanje okrivljenog u konkretnom slučaju.

Dakle, po oceni ovoga suda, blanketni propisi kojima se definiše radnja okrivljenog u konkretnom slučaju ne mogu se primeniti, imajući u vidu da iz spisa predmeta proizilazi da okrivljenom nisu saopštena ili uručena, pravno relevantna dokumenta kojima mu se određuju mere za suzbijanje ili sprečavanje epidemije od opasne zarazne bolesti, a da je za postojanje krivice u konkretnom slučaju potrebno da je učinilac svestan kako postojanja epidemije tako i da postupa suprotno određenim merama za njeno suzbijanje ili sprečavanje, a da to hoće ili da na to pristaje. Ovo tim pre, što je tek nakon ulaska okrivljenog u zemlju, Odlukom Vlade Republike Srbije o dopunama Odluke o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću („Službeni glasnik RS“ broj 35 od 18.03.2020. godine) nadležni organ za inspekcijski nadzor u oblasti zdravstvenog i sanitarnog nadzora ovlašćen da odluku o meri upućivanja u izolaciju i stavljanja pod zdravstveni nadzor saopšti i usmeno.

S toga, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, navođenje u činjeničnom opisu krivičnog dela u izreci presude opštih elemenata zakonskog opisa bića predmetnog krivičnog dela, te navođenje Odluka Vlade Republike Srbije o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću, koje u konkretnom slučaju ne predstavljaju pravno releventan propis i pojedinačni akt nadležnih organa u smislu ispunjenosti uslova za primenu blanketnih propisa koji nalažu određeno postupanje okrivljenog u konkretnom slučaju, samo po sebi ne može biti dovoljno za postojanje predmetnog krivičnog dela, zbog čega u konkretnom slučaju nema ni radnje izvršenja krivičnog dela iz člana 248. Krivičnog zakonika.

Imajući u vidu sve navedeno, prvostepeni sud je oglašavajući okrivljenog krivim zbog krivičnog dela nepostupanje po zdravstvenim propisima za vreme epidemije iz člana 248. Krivičnog zakonika, učinio povredu krivičnog zakona iz člana 439. tačka 1) ZKP na štetu okrivljenog, a koju povredu nije otklonio drugostepeni sud donoseći pobijanu drugostepenu odluku u postupku po žalbama na prvostepenu presudu, iako je na ovu povredu krivičnog zakona u svojoj žalbi ukazivao branilac okrivljenog.

Shodno navedenom, Vrhovni kasacioni sud je usvojio kao osnovan zahtev za zaštitu zakonitosti branioca okrivljenog AA, te otklonio navedenu povredu krivičnog zakona, preinačenjem pobijanih pravnosnažnih presuda Osnovnog suda u Leskovcu K 212/20 od 27.04.2020. godine i Višeg suda u Leskovcu Kž1 317/20 od 03.11.2020. godine, tako što je okrivljenog na osnovu člana 423. tačka 1) ZKP oslobodio od optužbe da je izvršio krivično delo nepostupanje po zdravstvenim propisima za vreme epidemije iz člana 248. Krivičnog zakonika, jer delo za koje je okrivljeni optužen i pravnosnažno oglašen krivim po zakonu nije krivično delo.

Na osnovu člana 265. stav 1. ZKP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio da troškovi krivičnog postupka padaju na teret budžetskih sredstava suda.

Sa iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 492. stav 1. tačka 2) ZKP odlučio kao u izreci ove presude.

Zapisničar-savetnik                                                                                                           Predsednik veća-sudija

Andrea Jakovljević,s.r.                                                                                                     Dragomir Milojević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić