Vrhovni kasacioni sud je, nakon ispitivanja podnetog zahteva za zaštitu zakonitosti u smislu odredbi člana 487. ZKP, dostavio primerak zahteva za zaštitu zakonitosti Republičkom javnom tužiocu, shodno odredbi člana 488. stav 1. ZKP, te je u sednici veća koju je održao u smislu člana 490. ZKP, bez obaveštavanja Republičkog javnog tužioca i branioca okrivljenog, smatrajući da njihovo prisustvo nije od značaja za donošenje odluke (član 488. stav 2. ZKP), razmotrio spise predmeta i pravnosnažna rešenja protiv kojih je podnet zahtev za zaštitu zakonitosti, pa je, nakon ocene navoda iznetih u zahtevu branioca okrivljenog, našao:

Zahtev za zaštitu zakonitosti branioca okrivljenog AA, je neosnovan.

Ističući povredu zakona iz člana 441. stav 4. ZKP, branilac okrivljenog navodi da je, u konkretnom slučaju, okrivljeni obavezan da nadoknadi troškove krivičnog postupka na ime odbrane po službenoj dužnosti od strane advokata Strahinje Obradovića, koji je iz ..., odnosno sa područja drugog suda, koje je oko 50 km udaljeno od sedišta suda – Novog Sada, na koji način su prema navodima branioca, prouzrokovani veliki troškovi na štetu okrivljenog, koji nisu bili nužni i u tom smislu se ne mogu smatrati nužnim izdacima branioca. Pored toga, branilac u zahtevu, ističući lične, porodične i imovinske prilike okrivljenog, navodi da bi plaćanjem tih, neosnovano visokih troškova krivičnog postupka, bilo dovedeno u pitanje izdržavanje okrivljenog i lica koje je on dužan da izdržava.

Iznete navode zahteva za zaštitu zakonitosti Vrhovni kasacioni sud ocenjuje kao neosnovane i to iz sledećih razloga:

Odredbom člana 264. stav 1. ZKP je propisano da će sud kad okrivljenog oglasi krivim, izreći u presudi da je dužan da naknadi troškove krivičnog postupka, dok je stavom 4. istog člana propisano da u odluci kojom rešava o troškovima, sud može osloboditi okrivljenog od dužnosti da naknadi u celini ili delimično troškove krivičnog postupka iz člana 261. stav 2. tačka 1) do 6) i tačka 9) ovog zakonika, kao i nagrade za veštaka i postavljenog stručnog savetnika, ako bi njihovim plaćanjem bilo dovedeno u pitanje izdržavanje okrivljenog i lica koja je on dužan da izdržava, a ako se ove okolnosti utvrde posle donošenja odluke o troškovima predsednik veća, odnosno sudija pojedinac može posebnim rešenjem osloboditi okrivljenog od dužnosti naknade troškova krivičnog postupka.

Odredbom člana 261. stav 1. ZKP propisano je da su troškovi krivičnog postupka izdaci učinjeni povodom postupka od njegovog pokretanja do njegovog završetka, a u stavu 2. tačka 7) istog člana, propisano je da troškovi krivičnog postupka, pored ostalog, obuhvataju nužne izdatke branioca.

Odredbom člana 266. ZKP, propisano je da je, između ostalog, nagradu i nužne izdatke branioca dužno da plati zastupano lice, bez obzira ko je po odluci suda dužan da snosi troškove krivičnog postupka, osim ako po odredbama tog zakonika nagrada i nužni izdaci branioca padaju na teret budžetskih sredstava suda, te da će se, ako je okrivljenom postavljen branilac, a plaćanjem nagrade i nužnih izdataka bi bilo dovedeno u pitanje izdržavanje okrivljenog ili izdržavanje lica koje je on obavezan da izdržava, nagrada i nužni izdaci branioca isplatiti iz budžetskih sredstava suda.

Prema odredbi člana 261. stav 4. ZKP, troškovi krivičnog postupka iz stava 2. tačka 1) do 6) istog člana, kao i nužni izdaci postavljenog branioca (član 76.) i postavljenog punomoćnika (čl.59. i 103. stav 3.) u postupku zbog krivičnih dela za koja se goni po službenoj dužnosti, isplaćuju se iz sredstava organa postupka unapred, a naplaćuju se kasnije od lica koja su dužna da ih naknade po odredbama ovog zakonika.

Odredbom člana 76. ZKP predviđeni su slučajevi kada je organ postupka dužan da okrivljenom postavi branioca po službenoj dužnosti, između ostalog, u situaciji kada je odbrana po zakonu obavezna jer je okrivljenom određeno policijsko zadržavanje član 74. stav 1. tačka 3) ZKP, što je ovde bio slučaj, pa je okrivljenom AA rešenjem Osnovnog javnog tužioca u Novom Sadu broj Ktr.1464/20 od 17.06.2020. godine postavljen branilac po službenoj dužnosti, advokat Strahinja Obradović, shodno odredbi člana 74. stav 1. tačka 3) ZKP.

U navedenoj procesnoj situaciji, troškovi krivičnog postupka za odbranu okrivljenog koji se odnose na nagradu i nužne izdatke branioca postavljenog po službenoj dužnosti, isplaćuju se unapred iz budžetskih sredstava saglasno odredbi člana 261. stav 4. ZKP, kako je i postupljeno u konkretnom slučaju, što se utvrđuje iz spisa predmeta, u kojem postoji pravnosnažno rešenje OJT u Novom Sadu Kt 1957/20 od 22.09.2020. godine, kojim je dat nalog računovodstvu OJT u Novom Sadu, da se dosuđeni troškovi postupka na ime nagrade i nužnih izdataka branioca okrivljenog AA, postavljenog po službenoj dužnosti, advokata Strahinje Obradovića, u iznosu od 132.363,00 dinara imaju isplatiti iz budžetskih sredstava, na označeni tekući račun imenovanog branioca.

Imajući u vidu navedeno, kao i da je okrivljeni AA, pravnosnažnom presudom Osnovnog suda u Novom Sadu SPK 74/20 od 30.07.2020. godine oglašen krivim zbog izvršenja krivičnog dela nedozvoljen promet akciznih proizvoda iz člana 176. stav 1. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji, te obavezan u skladu sa odredbom člana 264. stav 1. ZKP, da nadoknadi troškove krivičnog postupka, a čija je visina (osim troškova paušala) samo utvrđena posebnim, pravnosnažnim prvostepenim rešenjem, saglasno odredbi člana 262. stav 2. ZKP, to su neosnovani navodi u zahtevu za zaštitu zakonitosti branioca okrivljenog - da je pobijanim pravnosnažnim nižestepenim rešenjima, odnosno obavezivanjem okrivljenog da plati Osnovnom javnom tužilaštvu u Novom Sadu troškove krivičnog postupka, učinjena povreda zakona iz člana 441. stav 4. ZKP.

Oslobađanje okrivljenog od dužnosti naknade troškova krivičnog postupka, ukoliko su ispunjeni zakonski uslovi iz člana 264. stav 4. ZKP i člana 266. ZKP je u zakonu predviđeno samo kao mogućnost, te sud nije u obavezi da okrivljenog, u svakom slučaju oslobodi od dužnosti naknade troškova krivičnog postupka. Da li, u konkretnom slučaju, ima mesta oslobađanju okrivljenog AA, od dužnosti plaćanja troškova krivičnog postupka je pitanje činjeničnih utvrđenja suda, koja isto kao i navodi branioca, koji se odnose na postupak i način postavljanja branioca po službenoj dužnosti i kojima se ističe da bi troškovi krivičnog postupka bili daleko manji da je okrivljenom postavljen branilac po službenoj dužnosti iz mesta gde je sedište suda pred kojim se vodi postupak, ne mogu biti predmet razmatranja Vrhovnog kasacionog suda u postupku po podnetom zahtevu za zaštitu zakonitosti, shodno članu 485. stav 4. ZKP.

Stoga su, ocenjeni kao neosnovani navodi zahteva branioca okrivljenog kojima se ukazuje na povredu zakona iz člana 441. stav 4. ZKP.

Iz iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud je, na osnovu člana 491. stav 1. ZKP, doneo odluku kao u izreci ove presude.

Zapisničar-savetnik,                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             Predsednik veća-sudija,

Andrea Jakovljević,s.r.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                            Biljana Sinanović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić