Presudom Višeg suda u Prokuplju Kž 112/14 od 14.04.2014. godine usvojena je žalba branioca okrivljenog D.L., pa je preinačena presuda Osnovnog suda u Prokuplju K 860/13 od 30.09.2013. godine, tako što je Viši sud u Prokuplju na osnovu člana 423. stav 1. tačka 1) ZKP okrivljenog D.L. oslobodio od optužbe da je izvršio krivično delo zloupotreba službenog položaja iz člana 359. stav 1. Krivičnog zakonika. Istom presudom odlučeno je da troškovi krivičnog postupka padaju na teret budžetskih sredstava suda.

Protiv navedene presude Višeg suda u Prokuplju, Republički javni tužilac je podneo zahtev za zaštitu zakonitosti Ktz 284/15 od 16.04.2015. godine zbog povreda krivičnog zakona iz člana 439. tač. 1) i 2) ZKP, sa predlogom da Vrhovni kasacioni sud usvoji zahtev za zaštitu zakonitosti i utvrdi da je presudom Višeg suda u Prokuplju Kž 112/14 od 14.04.2014. godine povređen zakon u korist okrivljenog D.L.

Vrhovni kasacioni sud je, shodno odredbi člana 488. stav 1. ZKP, dostavio primerak zahteva za zaštitu zakonitosti Republičkog javnog tužioca braniocu okrivljenog D.L., advokatu R.J., pa je u sednici veća, koju je održao bez obaveštavanja Republičkog javnog tužioca i branioca okrivljenog smatrajući da njihovo prisustvo u smislu člana 488. stav 2. ZKP nije od značaja za donošenje odluke, razmotrio spise predmeta sa pravnosnažnom presudom protiv koje je podnet zathev za zaštitu zakonitosti, pa je nakon ocene navoda u zahtevu, našao:

Zahtev za zaštitu zakonitosti Republičkog javnog tužioca je osnovan u pogledu povrede zakona iz člana 439. tačka 2) ZKP.

Naime, iz spisa predmeta proizilazi da je pobijanom presudom okrivljeni D.L. oslobođen od optužbe da je izvršio krivično delo zloupotreba službenog položaja iz člana 359. stav 1. KZ jer je u periodu od 01.01.2009. do 23.09.2010. godine u svojstvu odgovornog lica iskorišćavanjem svog službenog položaja pribavio korist D.M. u vidu neosnovanog korišćenja mobilnog telefona i davanja odobrenjada se iz sredstava preduzeća JKP „T.“ plati račun za taj telefonski broj. U obrazloženju pobijane presude sud navodi da je okrivljenom stavljeno na teret da je krivično delo zloupotreba službenog položaja počinio kao odgovorno lice, te da je po tada važećim propisima izvršilac tog krivičnog dela moglo biti službeno ili odgovorno lice, a da je kasnijim izmenama zakona krivično delo zloupotreba službenog položaja pretrpelo izmene u pogledu izvršioca ovog krivičnog dela i kao izvršilac se moglo pojaviti samo službeno lice, pri čemu drugostepeni sud utvrđuje da je nesumnjivo da je okrivljeni kritičnom prilikom imao svojstvo odgovornog lica, ali zaključuje da kako, kao izvršilac krivičnog dela zloupotreba službenog položaja može da se pojavi samo službeno lice, u konkretnom slučaju ne može se govoriti o postojanju krivičnog dela zloupotrebe službenog položaja jer mu nedostaje jedan od osnovnih elemenata bića ovog krivičnog dela – svojstvo izvršioca.

Odredbom člana 359. stav 1. KZ, koji je važio u vreme izvršenja krivičnog dela je propisano da izvršilac krivičnog dela zloupotreba službenog položaja može biti službeno ili odgovorno lice koje iskorišćavanjem svog službenog položaja ili ovlašćenja, prekoračenjem granice svog službenog ovlašćenja ili nevršenjem svoje službene dužnosti, pribavi sebi ili drugom fizičkom ili pravnom licu kakvu korist, drugom nanese kakvu štetu ili teže povredi prava drugog.

Izmenama i dopunama Krivičnog zakonika od 24.12.2012. godine („Službeni glasnik RS“ br.121/2012), a koji zakon je važio u vreme pravnosnažnog presuđenja, članom 359. stav 1. je propisano da službeno lice koje iskorišćavanjem svog službenog položaja ili ovlašćenja, prekoračenjem granice svog službenog ovlašćenja ili nevršenjem svoje službene dužnosti, pribavi sebi ili drugom fizičkom ili pravnom licu kakvu korist, drugom nanese kakvu štetu ili teže povredi prava drugog, kazniće se zatvorom od šest meseci do pet godina. Istim izmenama Krivičnog zakonika i to članom 234. stav 1. je propisano da je odgovorno lice koje iskorišćavanjem svog položaja ili ovlašćenja, prekoračenjem granica svog ovlašćenja ili nevršenjem svoje dužnosti, pribavi sebi ili drugom fizičkom ili pravnom licu protivpravnu imovinsku korist ili drugom nanese imovinsku štetu kazniće se zatvorom od tri meseca do tri godine.

Imajući u vidu citirane zakonske odredbe, po oceni ovog suda, prema zakonu koji je važio u vreme izvršenja predmetnog krivičnog dela, učinilac krivičnog dela iz člana 359. KZ je morao imati svojstvo službenog ili svojstvo odgovornog lica, dok izmenama i dopunama Krivičnog zakonika od 24.12.2012. godine, a koji zakon je važio u vreme pravnosnažnog presuđenja, učinilac krivičnog dela iz člana 359. KZ može imati svojstvo samo službenog lica, a odredbe koje se odnose na zloupotrebu položaja i krivicu odgovornog lica, ovim izmenama propisane su u članu 234. KZ kao krivično delo zloupotreba položaja odgovornog lica, pri čemu su radnje izvršenja propisane na identičan način u krivičnom zakonu za oba dela.

Navedenim izmenama Krivičnog zakonika, po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, krivično delo zloupotreba položaja odgovornog lica zadržava jasan kontinuitet sa krivičnim delom zloupotreba službenog položaja u slučaju da se kao izvršilac javlja odgovorno lice. Propisivanje posebnog krivičnog dela zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 234. KZ je posledica potrebe da se učini razlika između odgovornog i službenog lica, jer je krivično delo iz člana 359. KZ u potpunosti izjednačavalo službeno i odgovorno lice, iako su imali različita ovlašćenja, u različitim oblastima, pri čemu je i članom 112. KZ, koji reguliše značenje izraza u Krivičnom zakoniku, napravljena razlika između službenog i odgovornog lica i tačno određeno ko se smatra službenim, a ko odgovrnim licem (član 112. stav 1, tač. 3) i 5) KZ).

Polazeći od navedenog, a kako je drugostepeni sud u pobijanoj presudi utvrdio da je kritičnom prilikom okrivljeni postupao kao direktor JKP i nesumnjivo imao svojstvo odgovornog lica, a što je uneto i u izreku pobijane presude, to je po oceni ovog suda, a kako se to osnovano ističe i u zahtevu za zaštitu zakonitosti, drugostepeni sud u pobijanoj presudi učinio povredu krivičnog zakona u smislu člana 439. tačka 2) ZKP, jer je s obzirom na to da nije vezan za predloge tužioca u pogledu pravne kvalifikacije krivičnog dela, trebalo da ispita da li se u postupanju okrivljenog D.L. stiču obeležja nekog drugog krivičnog dela, odnosno da li se, a imajući u vidu da je utvrdio da je kritičnom prilikom okrivljeni postupao kao odgovorno lice u njegovim radnjama stiču obeležja krivičnog dela zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 234. Krivičnog zakonika. Ovo naročito imajući u vidu da postoji kontinuitet kažnjivosti radnji koje preduzima odgovorno lice i koje su u vreme izvršenja krivičnog dela bile kažnjive po članu 359. KZ, a u vreme presuđenja po članu 234. KZ.

Nalazeći, iz iznetih razloga, da se zahtevom za zaštitu zakonitosti, osnovano ukazuje da je pobijanom presudom učinjena povreda zakona iz čana 439. tačka 2) ZKP, Vrhovni kasacioni sud je usvojio zahtev i kako je isti podnet na štetu okrivljenog, odlučio kao u izreci ove presude, na osnovu člana 492. stav 1. tačka 3) i člana 493. ZKP, tako što je utvrdio da je pravnosnažnom presudom Višeg suda u Prokuplju Kž 112/14 od 14.04.2014. godine učinjene navedena povreda zakona u korist okrivljenog, pritom ne dirajući u pravnosnažnost pobijane presude.

Zapisničar - savetnik                                                                                          Predsednik veća-sudija

Ivana Trkulja Veselinović, s.r.                                                                     Janko Lazarević, s.r.