Presudom Višeg suda u Čačku Kž br.161/2015 od 11.01.2016. godine, delimičnim uvažavanjem žalbe branioca okrivljenog D.J. i uvažavanjem žalbe oštećenog „B.“ AD B., preinačena je presuda Osnovnog suda u Čačku K br.478/14 od 29.06.2015. godine, tako što je okrivljena S.G. oglašena krivom zbog izvršenja krivičnog dela zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 234. stav 2. u vezi stava 1. KZ, za koje delo joj je izrečena uslovna osuda tako što joj je utvrđena kazna zatvora u trajanju od jedne godine sa rokom od proveravanja od dve godine, dok je okrivljeni D.J. oglašen krivim zbog izvršenja krivičnog dela zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 234. stav 2. u vezi stava 1. KZ u vezi sa članom 35. KZ, za koje delo je osuđen na kaznu zatvora u trajanju od šest meseci.

Istom presudom, okrivljeni su obavezani da sudu na ime paušala plate iznose od po 5.000,00 dinara, te da na ime ostalih troškova krivičnog postupka solidarno plate iznos od 15.000,00 dinara dok je okrivljena S.G. obavezana i da na ime troškova odbrane branioca postavljenog po službenoj dužnosti, plati iznos od 115.875,00 dinara, sve u roku od 15 dana po pravnosnažnosti presude, pod pretnjom izvršenja.

Istovremeno, okrivljeni su obavezani da oštećenom preduzeću „B.“ AD B., solidarno plate iznos od 1.308.065,13 dinara, u roku od tri meseca po pravnosnažnosti presude, pod pretnjom izvršenja.

U preostalom delu, žalba branioca okrivljenog D.J. – advokata M.Ć. i žalba branioca okrivljene S.G.– advokata M.V., odbijene su kao neosnovane, a prvostepena presuda u nepreinačenom delu potvrđena.

Branilac okrivljenog D.J. - advokat M.Ć. podneo je zahtev za zaštitu zakonitosti samo protiv pravnosnažne presude Višeg suda u Čačku Kž br.161/2015 od 11.01.2016. godine, ne navodeći zakonski osnov, s tim što iz obrazloženja zahteva proizilazi da je podnet zbog bitne povrede odredaba krivičnog postupka iz člana 438. stav 1. tačka 9. ZKP i zbog povrede zakona iz člana 439. tačka 1. ZKP, sa predlogom da Vrhovni kasacioni sud ukine presudu Višeg suda u Čačku Kž br.161/2015 od 11.01.2016. godine i predmet vrati tom sudu na ponovni postupak i odlučivanje.

Vrhovni kasacioni sud je dostavio primerak zahteva za zaštitu zakonitosti branioca okrivljenog Republičkom javnom tužiocu, shodno odredbi člana 488. stav 1. Zakonika o krivičnom postupku i u sednici veća, koju je održao bez obaveštavanja Republičkog javnog tužioca i branioca okrivljenog, smatrajući da njihovo prisustvo nije od značaja za donošenje odluke (član 488. stav 2. ZKP), razmotrio spise predmeta sa pravnosnažnom presudom protiv koje je zahtev za zaštitu zakonitosti podnet, pa je nakon ocene navoda u zahtevu, našao:

Zahtev je neosnovan.

Ukazujući na bitnu povredu odredaba krivičnog postupka iz člana 438. stav 1. tačka 9) ZKP, branilac okrivljenog D.J. u zahtevu navodi da je Viši sud u Čačku, rešavajući o žalbi okrivljenog protiv prvostepene presude, nakon održanog pretresa i drugačije utvrđenog činjeničnog stanja, okrivljenog olasio krivim zbog izvršenja krivičnog dela zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 234. stav 2. u vezi stava 1. KZ u vezi sa članom 35. KZ, nalazeći da okrivljeni u konkretnom slučaju nije postupao kao saizvršilac već kao pomagač, a na koji način je učinio navedenu povredu zakona, obzirom da je činjenični opis radnji zbog kojih je okrivljeni D.J. oglašen krivim drugostepenom presudom drugačiji u odnosu na opis radnji izvršenja zbog kojih je oglašen krivim prvostepenom presudom za krivično delo iz člana 234. stav 2. u vezi stava 1. KZ u saizvršilaštvu – u vezi sa članom 33. KZ.

Izloženi navodi zahteva za zaštitu zakonitosti branioca okrivljenog ocenjeni su neosnovanim, iz sledećih razloga:

Bitna povreda odredaba krivičnog postupka iz člana 438. stav 1. tačka 9. ZKP postoji ako je presudom prekoračena optužba, dakle, ukoliko je povređen identitet presude i optužbe, te dakle, navedena bitna povreda odredaba krivičnog postupka ne postoji u situaciji kada drugostepeni sud, postupajući po žalbi, preinači prvostepenu presudu zbog učinjene povrede krivičnog zakona od strane prvostepenog suda i okrivljenog, koji je prvostepenom presudom oglašen krivim da je krivično delo učinio kao saizvršilac, oglasi krivim za izvršenje tog dela u svojstvu pomagača. Ovo tim pre kada se ima u vidu da saizvršilaštvo predstavlja teži oblik učešća u ostvarenju krivičnog dela od pomaganja, te da je drugostepeni sud prilikom ocene načina na koji je okrivljeni D.J. učestvovao u ostvarenju predmetnog krivičnog dela, nakon održanog pretresa, preinačio prvostepenu presudu u korist okrivljenog.

Iz navedenih razloga, navodi zahteva u ovom delu odbijeni su kao neosnovani.

Po oceni ovog suda, neosnovano se zahtevom za zaštitu zakonitosti branioca okrivljenog ukazuje i na učinjenu povredu zakona iz člana 439. tačka 1. ZKP.

S tim u vezi, u zahtevu se ističe da iz izreke pravnosnažne presude proizlazi da je okrivljeni predmetno krivično delo izvršio 2007. godine, kada je na snazi bio Krivični zakonik koji se primenjivao od 01.01.2006. do 10.09.2009. godine („Službeni glasnik RS“, broj 85/2005), kojim zakonom nije ni bilo propisano krivično delo zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 234. stav 2. u vezi stava 1. KZ, zbog kojeg je okrivljeni oglašen krivim, a na koji način je prema stavu branioca postupio suprotno odredbi člana 5. KZ, koja propisuje da se na učinioca krivičnog dela primenjuje zakon koji je važio u vreme izvršenja krivičnog dela.

Suprotno izloženim navodima zahteva, Vrhovni kasacioni sud nalazi da pravnosnažnom presudom nije učinjena navedena povreda krivičnog zakona.

Prema stanju u spisima, okrivljenom D.J. je optužnicom Osnovnog javnog tužioca u Čačku stavljeno na teret izvršenje krivičnog dela zloupotreba službenog položaja u pomaganju iz člana 359. stav 2. u vezi stava 1. KZ u vezi sa članom 35. KZ. Ova optužnica precizirana je dana 29.08.2013. godine u pogledu pravne kvalifikacije predmetnog krivičnog dela, a nakon toga i 24.04.2015. godine, na taj način što je okrivljenom stavljeno na teret da je zajedno sa okrivljenom S.G. kao saizvršilac izvršio krivično delo zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 234. stav 2. u vezi stava 1. KZ u vezi sa članom 33. KZ.

Odredbom člana 359. stav 1. KZ, propisano je da izvršilac krivičnog dela zloupotreba službenog položaja mogla biti službeno ili odgovorno lice koje iskorišćavanjem svog službenog položaja ili ovlašćenja, prekoračenjem granice svog službenog ovlašćenja ili nevršenjem svoje službene dužnosti, pribavi sebi ili drugom fizičkom ili pravnom licu kakvu korist, drugom nanese kakvu štetu ili teže povredi prava drugog.

Dakle, učinilac krivičnog dela iz člana 359. KZ mora imati svojstvo službenog ili svojstvo odgovornog lica. Izmenama i dopunama Krivičnog zakonika od 24.12.2012. godine, objavljenim u ''Službenom glasniku RS'', broj 121/2012, krivično delo zloupotreba službenog položaja je ''podeljeno'' u dva krivična dela. Pri tome, deoba je izvršena prema svojstvu učinioca i ovlašćenjima koja im pripadaju, i to na krivično delo zloupotreba službenog položaja kažnjivo po članu 359. KZ i krivično delo zloupotreba položaja odgovornog lica kažnjivo po članu 234. KZ.

Krivično delo zloupotreba službenog položaja iz člana 359. KZ izmenjeno je samo utoliko što su u delu odredbe stava 1. brisane reči ''ili odgovorno'', te od navedenih izmena izvršilac ovog krivičnog dela može biti samo službeno lice. Istovremeno, odredbe koje se odnose na zloupotrebu položaja i krivicu odgovornog lica, ovim izmenama izdvojene su u posebno krivično delo – krivično delo zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 234. KZ, čiji je zaštitni objekat privredno poslovanje i imovina u tom poslovanju, pri čemu je radnja krivičnog dela ostala neizmenjena.

Dakle, navedenim izmenama, u Krivični zakonik je uneto krivično delo zloupotreba položaja odgovornog lica, koje zadržava jasan kontinuitet sa krivičnim delom zloupotreba službenog položaja u slučaju da se kao izvršilac javlja odgovorno lice. Uvođenje krivičnog dela iz člana 234. KZ je posledica potrebe da se napravi razlika između odgovornog i službenog lica, jer je krivično delo iz člana 359. KZ u potpunosti izjednačavalo službeno i odgovorno lice, iako su imali različita ovlašćenja, u različitim oblastima.

Kako krivično delo iz člana 234. KZ, i pored navedenih razlika, u svom zakonskom opisu ima ista obeležja kao i krivično delo zloupotreba službenog položaja iz člana 359. KZ, i to pre svega radnju izvršenja, to je jasno da navedenim izmenama nije izvršena dekriminalizacija zloupotrebe položaja službenog lica, već je samo sužena kriminalna zona u odnosu na ranije odredbe.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je ocenio neosnovanim navode zahteva kojima se ukazuje na učinjenu povredu zakona iz člana 439. tačka 1. ZKP i ističe da krivično delo zbog kojeg je okrivljeni D.J. pravnosnažnom presudom oglašen krivim, nije postojalo u vreme izvršenja dela.

Sa svega izloženog, a na osnovu člana 491. stav 1. ZKP, doneta je odluka kao u izreci.

Zapisničar-savetnik                                                                                                  Predsednik veća-sudija

Snežana Medenica , s.r.                                                                                            Nevenka Važić, s.r.