Na osnovu člana 196. stav 1. ZKP, okrivljeni je obavezan da plati sudski paušal u iznosu od 3.000,00 dinara kao i troškove postupka u iznosu od 40.000,00 dinara, u roku od 15 dana po pravnosnažnosti presude, pod pretnjom prinudnog izvršenja.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Kž1 2552/13 od 25.02.2014. godine, odbijene su kao neosnovane žalbe Osnovnog javnog tužioca u Zrenjaninu i branioca okrivljenog izjavljene protiv prvostepene presude, a prvostepena presuda je potvrđena.

Protiv ovih presuda branilac okrivljenog Z.M., advokat D.Đ., podneo je zahtev za zaštitu zakonitosti, zbog bitnih povreda odredaba krivičnog postupka iz člana 438. stav 1. tačka 1. ZKP i člana 438. stav 2. tačka 2. ZKP kao i povrede Krivičnog zakona iz člana 439. tačka 2. ZKP, sa predlogom da Vrhovni kasacioni sud utvrdi da je zahtev za zaštitu zakonitosti osnovan, te da je povređen zakon na štetu okrivljenog, a da prvostepenu i drugostepenu presudu preinači i osuđenog oslobodi od optužbe ili da ove presude ukine i predmet vrati prvostepenom sudu na ponovno odlučivanje.

Vrhovni kasacioni sud je dostavio zahtev za zaštitu zakonitosti branioca okrivljenog Republičkom javnom tužiocu smatrajući da prisustvo Republičkog javnog tužioca i branioca okrivljenog ne bi bilo od značaja za donošenje odluke, zbog čega ih nije pozvao na sednicu veća u smislu člana 488. stav 2. ZKP.

Vrhovni kasacioni sud je održao sednicu veća u smislu člana 490. ZKP, na kojoj je razmotrio spise predmeta, sa presudama protiv kojih je zahtev za zaštitu zakonitosti podnet, pa je po oceni navoda u zahtevu našao:

Branilac okrivljenog u zahtevu za zaštitu zakonitosti u odnosu na radnju izvršenja krivičnog dela opisanu pod tačkom 1. izreke prvostepene presude navodi da je okrivljeni oglašen krivim da je „u vremenskom periodu od 01.02. do 28.02.2005. godine izvršio odbijanje prethodnog poreza evidentirajući nabavku sirove pržene kafe od DOO „D.“ S. i DOO „O.F.“ B., iskazavši PDV u iznosu od 2.011.208,00 dinara, na osnovu faktura koje nisu izdali označeni dobavljači“, u kojim radnjama se, prema stavu branioca, ne stiču zakonska obeležja krivičnog dela poreska utaja iz člana 229. stav 2. u vezi stava 1. KZ već krivičnog dela neosnovano iskazivanje iznosa za povraćaj poreza i poreski kredit iz člana 173a stav 1. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji, te da je stoga sud pogrešno pravno kvalifikovao ovo krivično delo i time učinio povredu krivičnog zakona iz člana 439. tačka 2. ZKP. Kako je za krivično delo iz člana 173a stav 1. KZ, propisana kazna zatvora do tri godine, branilac okrivljenog u zahtevu navodi da je u odnosu na to krivično delo, imajući u vidu vreme njegovog izvršenja nastupila apsolutna zastarelost krivičnog gonjenja i da je, sledstveno tome, pravnosnažnom presudom učinjena i bitna povreda odredaba krivičnog postupka iz člana 438. stav 1. tačka 1. ZKP.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da su izneti navodi iz zahteva branioca okrivljenog neosnovani.

Naime, iz citiranih navoda zahteva branioca okrivljenog proizlazi da je branilac okrivljenog iz činjeničnog opisa radnje izvršenja krivičnog dela opisane pod tač.1. izreke prvostepene presude, za koje je okrivljeni oglašen krivim tom presudom, parcijalno izdvojio jedan deo, za koji, tako izolovano posmatran, nalazi da predstavlja krivično delo neosnovano iskazivanje iznosa za povraćaj poreza i poreski kredit iz člana 173a Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji, a ne krivično delo poreska utaja iz člana 229. stav 2. u vezi stava 1. KZ.

Međutim, Vrhovni kasacioni sud nalazi da se iz činjeničnog opisa radnje okrivljenog, datog u izreci presude, ne mogu izdvajati pojedini segmenti i posmatrati nezavisno u odnosu na preostali deo izreke presude, tako da, po oceni ovog suda, iz činjeničnog opisa izreke presude datog pod tačkom 1, proizlaze sva zakonska obeležja krivičnog dela poreska utaja iz člana 229. stav 2. u vezi stava 1. KZ, jer je okrivljeni oglašen krivim da je kao vlasnik i osnivač SR „K. D.“, u nameri da potpuno izbegne plaćanje poreza dao lažne podatke o činjenicama koje su od uticaja na utvrđivanje poreske obaveze, na način opisan u izreci, pa se stoga, branilac okrivljenog u zahtevu neosnovano poziva na povredu krivičnog zakona iz člana 439. tačka 2. ZKP.

Sledstveno iznetom, neosnovani su i navodi zahteva da je u odnosu na ovu radnju krivičnog dela nastupila apsolutna zastarelost krivičnog gonjenja, jer je ta radnja krivičnog dela iz člana 229. stav 2. u vezi stava 1. KZ, izvršena u periodu od 01.02. do 28.02.2005. i od 01.03. do 31.03.2005. godine, da je za to krivično delo bila propisana kazna zatvora od jedne godine do pet godina, pa bi u smislu odredbi člana 103. tačka 5. KZ i člana 104. stav 6. KZ, apsolutna zastarelost krivičnog gonjenja nastupila 31.03.2015. godine. Iz iznetog proizlazi da je drugostepena presuda od 25.02.2014. godine doneta pre nastupanja apsolutne zastarelosti krivičnog gonjenja, pa se suprotni navodi zahteva branioca okrivljenog ocenjuju neosnovanim.

Branilac okrivljenog u zahtevu dalje ističe da su nižestepeni sudovi u odnosu na radnju krivičnog dela opisanu pod tačkom 2. izreke prvostepene presude, koje je samo po sebi produženo krivično delo, izvršeno u toku 2005. godine, morali primeniti sasvim drugačiji princip instituta produženog krivičnog dela prema kome se više radnji sa istom pravnom kvalifikacijom definiše kao jedno krivično delo, ali bez sabiranja novčanih iznosa, kako to propisuje član 61. stav 5. KZ, koji je sud u konkretnom slučaju primenio, što je u suprotnosti sa principom obavezne primene blažeg zakona. U vezi sa tim branilac okrivljenog navodi da se radnja krivičnog dela opisanog pod tačkom 2. izreke prvostepene presude sastoji iz tri posebne radnje i da je u svakom pojedinačnom slučaju neplaćeni porez bio manji od 1.000.000,00 dinara, zbog čega bi se, radilo o produženom krivičnom delu izbegavanje plaćanja poreza iz člana 172. stav 1. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji za koje je bila propisana kazna zatvora do tri godine, tako da je, s obzirom na vreme izvršenja ovog krivičnog dela nastupila apsolutna zastarelost krivičnog gonjenja.

Međutim, Vrhovni kasacioni sud nalazi da su izneti navodi branioca okrivljenog neosnovani.

Naime, iz činjenica i okolnosti navedenih pod tačkom 2. izreke prvostepene presude proizlazi da je radnja izvršenja predmetnog krivičnog dela jedinstvena i da ju je okrivljeni vršio tokom celog naznačenog perioda od 25.07. do 22.11.2005. godine, te da se ista ne sastoji od više posebnih pojedinačnih radnji, što nije bilo označeno ni u dispozitivu optužnog akta, tako da sledstveno iznetom iz navedenog činjeničnog opisa proizlaze sva zakonska obeležja krivičnog dela poreska utaja iz člana 229. stav 1. KZ, a ne krivičnog dela izbegavanje plaćanja poreza iz člana 172. stav 1. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji kako se to neosnovano ističe zahtevom branioca okrivljenog. Samim tim, imajući u vidu vreme izvršenja ove radnje krivičnog dela – u periodu od 25.07. do 22.11.2005. godine, kaznu propisanu za ovo krivično delo – kazna zatvora od jedne do pet godina i odredbe člana 103. tačka 5. KZ i člana 104. stav 6. KZ, apsolutna zastarelost krivičnog gonjenja bi nastupila 22.11.2015. godine, iz čega proizlazi da je redovan krivični postupak okončan pre nastupanja apsolutne zastarelosti krivičnog gonjenja.

Iz iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud nalazi da se i u ovom delu zahteva branilac okrivljenog neosnovano poziva na povrede zakona iz člana 439. tačka 2. ZKP i člana 438. stav 1. tačka 1. ZKP.

Nadalje, Vrhovni kasacioni sud nalazi da su neosnovani i navodi iz zahteva branioca okrivljenog kojima se ukazuje da pravilnom primenom principa obavezne primene blažeg zakona nije bilo mesta primeni odredbe člana 61. KZ, već da su se morali primeniti opšti principi ranijeg krivičnog zakona koji je važio u vreme izvršenja krivičnog dela i to sa aspekta primene konstrukcije produženog krivičnog dela.

Naime, članom 5. stav 1. Krivičnog zakonika, propisano je da se na učinioca krivičnog dela primenjuje Zakon koji je važio u vreme izvršenja krivičnog dela, dok je članom 5. stav 2. KZ, propisano da će se, ako je posle izvršenja krivičnog dela izmenjen zakon, jednom ili više puta, primeniti Zakon koji je najblaži za učinioca.

U vreme izvršenja predmetnog krivičnog dela od 01.02.2005. do 22.11.2005. godine, važio je Zakon o poreskom postupku i poreskoj administraciji kojim je za krivično delo izbegavanje plaćanja poreza iz člana 172. stav 2. Krivičnog zakonika, bila propisana kazna zatvora od šest meseci do pet godina i novčana kazna.

Stupanjem na snagu Krivičnog zakonika („Sl. glasnik RS“, broj 85 od 06.10.2005. godine), dana 01.01.2006. godine, prestao je da važi član 172. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji, a za krivično delo poreska utaja iz člana 229. stav 2. u vezi stava 1. KZ, bila je propisana kazna zatvora od jedne do pet godina i novčana kazna. Krivični zakonik koji je stupio na snagu 01.01.2006. godine, članom 61. prvi put je uveo institut produženog krivičnog dela.

Izmenama i dopunama Krivičnog zakonika koje su stupile na snagu 12.09.2009. godine, za krivično delo poreska utaja iz člana 229. stav 2. u vezi stava 1. KZ, propisana je kazna zatvora od jedne do osam godina i novčana kazna.

S obzirom na to da je od izvršenja krivičnog dela do presuđenja krivični zakon menjan, to je u smislu člana 5. stav 2. KZ, najblaži zakon za učinioca Krivični zakonik („Sl. glasnik RS“, broj 85 od 06.10.2005. godine), i to zbog činjenice da visina novčanog iznosa za koji se izbegava plaćanje poreza, kao obeležje krivičnog dela izbegavanje plaćanja poreza iz člana 172. stav 2. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji treba da prelazi 1.000.000,00 dinara, a prema Krivičnom zakoniku („Sl. glasnik RS“, broj 85 od 06.10.2005. godine), da bi postojalo krivično delo poreska utaja iz člana 229. stav 2., iznos poreske obaveze čije se plaćanje izbegava, što je bitno obeležje ovog krivičnog dela, mora da prelazi 1.500.000,00 dinara, a uz to i zbog primene instituta produženog krivičnog dela iz člana 61. KZ, koji je ovim zakonom prvi put uveden, koji sud mora da primeni ukoliko su za to ispunjeni uslovi iz člana 61. stav 1. KZ, što je po nalaženju ovog suda, povoljnije za okrivljenog u odnosu na odredbe Osnovnog krivičnog zakona koje nisu predviđale postojanje ovog instituta, pa samim tim ni njegovu obaveznu primenu.

Stoga su nižestepeni sudovi bili ovlašćeni da u smislu člana 61. stav 5. KZ saberu novčane iznose označene u činjeničnom opisu pojedinačnih radnji krivičnih dela obuhvaćenih produženim krivičnim delom. U vezi sa tim, Vrhovni kasacioni sud nalazi da sabiranje navedenih novčanih iznosa nije dovelo do teže pravne kvalifikacije produženog krivičnog dela, s obzirom na to da radnja krivičnog dela opisana pod tačkom 1. izreke prvostepene presude sadrži zakonska obeležja krivičnog dela poreska utaja iz člana 229. stav 2. u vezi stava 1. KZ, tako da je okrivljeni i oglašen krivim za produženo krivično delo poreska utaja iz člana 229. stav 2. u vezi stava 1. u vezi člana 61. KZ, što je u skladu sa odredbom člana 61. stav 4. KZ prema kojoj će se, u situaciji kada produženo krivično delo obuhvata lakše i teže oblike istog dela, smatrati da je produženim krivičnim delom učinjen najteži oblik od učinjenih dela.

Stoga je zahtev branioca okrivljenog u odnosu na povrede zakona iz člana 439. tačka 2. ZKP i člana 438. stav 1. tačka 1. ZKP, odbijen kao neosnovan.

Branilac okrivljenog u zahtevu za zaštitu zakonitosti ističe da su razlozi pravnosnažne presude protivrečni izreci presude i da je time učinjena bitna povreda odredaba krivičnog postupka iz člana 438. stav 2. tačka 2. ZKP, koja povreda Zakona nije razlog zbog kojeg okrivljeni preko branioca može podneti ovaj vanredni pravni lek u smislu člana 485. stav 4. ZKP, pa je zahtev branioca okrivljenog u ovom delu ocenjen kao nedozvoljen.

Iz iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 491. stav 1. ZKP i člana 487. stav 1. tačka 2. ZKP, odlučio kao u izreci ove presude.

Zapisničar-savetnik,                                                                                                 Predsednik veća-sudija,

Vesna Veselinović,s.r.                                                                                              Janko Lazarević,s.r.