Presudom Višeg suda u Kruševcu Kž1 231/15 od 28.08.2015. godine, delimično je usvojena žalba branioca okrivljenog Ž.M., pa je prvostepena presuda preinačena tako što je okrivljeni Ž.M., oglašen krivim zbog krivičnog dela zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 234. stav 2. u vezi stava 1. KZ i jednog produženog krivičnog dela falsifikovanje službene isprave iz člana 357. stav 3. u vezi stava 2. u vezi stava 1. u vezi člana 61. KZ, koja su izvršena u periodu od 29.09.2005. do neutvrđenog dana aprila meseca 2006. godine, pa mu je izrečena uslovna osuda, tako što su mu za navedena krivična dela utvrđene kazne zatvora i to za krivično delo zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 234. stav 2. u vezi stava 1. KZ, kazna zatvora u trajanju od deset meseci i za produženo krivično delo falsifikovanje službene isprave iz člana 357. stav 3. u vezi stava 2. u vezi stava 1. u vezi člana 61. KZ, utvrđena kazna zatvora u trajanju od jedne godine, a potom utvrđena jedinstvena kazna zatvora u trajanju od jedne godine i devet meseci i istovremeno određeno da se ova kazna zatvora neće izvršiti ukoliko okrivljeni u vremenu proveravanja od dve godine ne izvrši novo krivično delo. Istom presudom okrivljeni je obavezan da na ime paušala u budžetu suda uplati iznos od 15.000,00 dinara, a na ime ostalih troškova krivičnog postupka istom budžetu uplati iznos od 20.000,00 dinara u roku od 15 dana po pravnosnažnosti presude pod pretnjom izvršenja, a oštećeni JP „Putevi Srbije“ su za ostvarivanje imovinskopravnog zahteva upućeni na parnicu. Drugostepenom presudom su žalba branioca okrivljenog u preostalom delu i žalba Osnovnog javnog tužioca u Kruševcu odbijene kao neosnovane.

Protiv ovih presuda zahtev za zaštitu zakonitosti blagovremeno je podnela branilac okrivljenog Ž.M., advokat LJ.K., zbog povrede zakona iz člana 485. stav 1. tačka 1) u vezi stava 2, stava 4, u vezi člana 438. stav 1. tačka 1), tačka 7) tačka 9), tačka 11) i člana 439. tačka 1) Zakonika o krivičnom postupku sa predlogom da Vrhovni kasacioni sud ukine navedene presude i predmet vrati prvostepenom sudu na ponovno odlučivanje.

Vrhovni kasacioni sud je u smislu člana 486. stav 1. ZKP, dostavio primerak zahteva za zaštitu zakonitosti branioca okrivljenog Republičkom javnom tužiocu, pa je održao sednicu veća o kojoj u smislu člana 488. stav 2. ZKP, nije obavestio javnog tužioca i branioca okrivljenog, nalazeći da njihovo prisustvo nije od značaja za donošenje odluke, na kojoj sednici je razmotrio spise predmeta sa pravnosnažnim presudama protiv kojih je zahtev podnet, pa je po oceni navoda i predloga u zahtevu branioca okrivljenog, našao:

Branilac okrivljenog u zahtevu za zaštitu zakonitosti ističe da je pravnosnažnom presudom prekoračena optužba čime je na štetu okrivljenog učinjena bitna povreda odredaba krivičnog postupka iz člana 438. stav 1. tačka 9) ZKP, sa obrazloženjem da je u činjeničnom opisu predmetnih krivičnih dela datom u izreci drugostepene presude, navedena i kartica broj 811063, iako ista nije bila označena u dispozitivu optužnog akta, tako da je okrivljeni, prema navodima zahteva, osuđen za radnju koja mu optužbom nije bila stavljena na teret.

Iznete navode branioca okrivljenog Vrhovni kasacioni sud ocenjuje kao neosnovane.

Naime, prema činjeničnom opisu predmetnih krivičnih dela datom u dispozitivu izmenjenog optužnog akta od 13.01.2014. godine, okrivljenom je stavljeno na teret da je u službene isprave – 364 kartice za naplatu putarine u 2005. godini i 131 karticu za naplatu putarine u 2006. godini, unosio neistinite podatke, kao i da u iste nije unosio važne podatke, pri čemu su samo neke od ukupnog broja kartica označene po serijskim brojevima, dok je u odnosu na ostale navedeno da su one prikazane u rekapitualiji komisije JP „Putevi Srbije“ od 13.04.2007. godine i u tabelarnom prikazu komisije JP „Putevi Srbije“ od 02.03.2007. godine. U vezi sa tim, Vrhovni kasacioni sud nalazi da nižestepeni sudovi unošenjem u izreku presude službene isprave – kartice za naplatu putarine serijskog broja 811063, koja numerički nije bila označena u dispozitivu optužnog akta, nisu prekoračili optužbu na štetu okrivljenog, imajući u vidu da je ova kartica bila obuhvaćena zbirnim tabelarnim prikazom svih predmetnih kartica Komisije Javnog preduzeća „Putevi Srbije“, navedenom u optužnom aktu nadležnog javnog tužioca, a koja formulacija je izostavljena iz izreke pravnosnažne presude.

Pored toga, nižestepeni sudovi su iz činjeničnog opisa krivičnih dela datom u optužbi izostavili navode optužbe da je okrivljeni oštetio službene isprave i učinio ih neupotrebljivim time što je na pogodan način neutralizovan magnetni grafički zapis na određenom broju kartica, jer ove činjenice u toku postupka nisu dokazane, a takođe su izostavljeni i činjenični navodi koji se odnose na kartice koje nisu mogle biti identifikovane po serijskim brojevima kao i kartice koje su bile predmet izvršenja radnji okrivljenog u odnosu na koje je nastupila apsolutna zastarelost krivičnog gonjenja, što je u skladu sa činjeničnim stanjem utvrđenim na glavnom pretresu, koje je povoljnije za okrivljenog.

Sledstveno iznetom, objektivni identitet između optužbe i presude u konkretnom slučaju nije povređen, te su stoga navodi zahteva branioca okrivljenog da je pravnosnažnom presudom na štetu okrivljenog povređen zakon iz člana 438. stav 1. tačka 9) ZKP, ocenjeni kao neosnovani.

U zahtevu za zaštitu zakonitosti branilac okrivljenog ističe da je okrivljeni Ž.M., pravnosnažnom presudom oglašen krivim zbog krivičnog dela zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 234. stav 2. u vezi stava 1. KZ i krivičnog dela falsifikovanje službene isprave iz člana 357. stav 3. u vezi stava 2. u vezi stava 1. u vezi člana 61. KZ, iako je falsifikovanje službene isprave bilo način za izvršenje krivičnog dela zloupotreba položaja odgovornog lica, zbog čega smatra da između ovih krivičnih dela postoji samo prividan sticaj.

Iznete navode zahteva branioca okrivljenog kojima se, po oceni ovog suda, pravnosnažna presuda suštinski pobija zbog povrede krivičnog zakona iz člana 439. tačka 2) ZKP, Vrhovni kasacioni sud ocenjuje kao neosnovane.

Po nalaženju ovoga suda u radnjama okrivljenog navedenim u činjeničnom opisu krivičnih dela datom u izreci drugostepene presude stiču se sva zakonska obeležja krivičnog dela zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 234. stav 2. u vezi stava 1. KZ i produženog krivičnog dela falsifikovanje službene isprave iz člana 357. stav 3. u vezi stava 2. u vezi stava 1. u vezi člana 61. KZ, imajući u vidu da je u redovnom postupku utvrđeno da je okrivljeni u svojstvu odgovornog lica kao inkasant za naplatu putarine iskoristio i prekoračio granice svog službenog ovlašćenja i time pribavio sebi protivpravnu imovinsku korist u iznosu od 466.372,00 dinara, tako što je suprotno odredbama Pravilnika o obavljanju poslova naplate po osnovu naknade za upotrebu puta i putnog objekta od 27.11.1989. godine Republičke direkcije za puteve, prilikom naplate putarine od vlasnika motornih vozila, koji su koristili autoput, uzimao uredne i ispravne kartice za naplatu putarine, sa čitljivim magnetnim i grafičkim zapisom zatim ih vizuelno očitavao i vršio njihovu naplatu, a nije ih ubacivao u čitač kartice da se ne bi zadužio sa pravim iznosom i u kartice – službene isprave ručno unosio neistinite podatke, o ulaznim stanicama na kojima su motorna vozila ušla na auto-put i umesto stvarnih ulaznih stanica unosio bliže ulazne stanice i tako se ovim karticama finansijski razdužio u znatno manjem iznosu, i tako što u određeni broj kartica taksativno označenih u izreci nije unosio važne podatke, registarski broj vozila i vreme naplate, suprotno odredbama navedenih pravilnika Republičke direkcije za puteve.

Kod ovako utvrđenih odlučnih činjenica, Vrhovni kasacioni sud nalazi da unošenje neistinitih podataka i neunošenje važnih podataka u službene isprave – kartice za naplatu putarine predstavlja radnje izvršenja produženog krivičnog dela falsifikovanje službene isprave iz člana 357. stav 3. u vezi stava 2. u vezi stava 1. u vezi člana 61. KZ, s obzirom na to da su iste preduzete u cilju prikrivanja prethodne zloupotrebe ovlašćenja i pribavljanja protivpravne imovinske koristi, odnosno onemogućavanja kontrole izvršene naplate po predmetnim karticama.

Dakle, radnje falsifikovanja službene isprave su preduzete nakon prethodne radnje zloupotrebe službenih ovlašćenja od strane okrivljenog i pribavljanja protivpravne imovinske koristi pa nasuprot navodima zahteva iste nisu način izvršenja krivičnog dela zloupotrebe položaja odgovornog lica niti su obuhvaćene bićem tog krivičnog dela, već predstavljaju samostalno krivično delo falsifikovanje službene isprave iz člana 357. stav 3. u vezi stava 2. u vezi člana 61. KZ za koje je okrivljeni i oglašen krivim pravnosnažnom presudom.

Prema tome, nasuprot navodima branioca okrivljenog, između predmetnih krivičnih dela ne postoji prividan idealan sticaj po osnovu konsumpcije, te je zahtev branioca okrivljenog u pogledu povrede zakona iz člana 439. tačka 2) ZKP, ocenjen kao nesnovan.

Branilac okrivljenog u zahtevu ističe da su izreke prvostepene i drugostepene presude nerazumljive iz razloga što ne sadrže identifikaciju – brojeve službenih isprava, kartica, niti pojedinačan iznos na tim karticama, odnosno datum njihovog izdavanja, što predstavlja bitnu povredu odredaba krivičnog postupka iz člana 438. stav 1. tačka 11) ZKP, koja nije dozvoljen razlog za podnošenje zahteva za zaštitu zakonitosti od strane okrivljenog preko branioca u smislu člana 485. stav 4. ZKP, te je zahtev u pogledu ove povrede zakona ocenjen kao nedozvoljen.

Nadalje, branilac u zahtevu ističe i to da je nejasno i nerazumljivo zbog čega nižestepeni sudovi, iako su skratili period izvršenja predmetnih krivičnih dela nisu izmenili iznos pribavljene protivpravne imovinske koristi, na koji način su, prema stavu branioca, učinili bitnu povredu odredaba krivičnog postupka iz člana 438. stav 2. tačka 2) ZKP, koje takođe ne predstavlja dozvoljen razlog zbog kojeg okrivljeni može podneti ovaj vanredni pravni lek, te je zahtev branioca okrivljenog i u ovom delu ocenjen kao nedozvoljen.

Branilac okrivljenog osporava pravnosnažnu presudu zbog povrede Krivičnog zakona iz člana 439. tačka 1) ZKP, navodima da ne postoji nijedan dokaz o tome, na koji način je okrivljeni izvršio krivično delo zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 234. KZ, niti je utvrđena radnja izvršenja tog krivičnog dela i da samim tim u situaciji kada nema radnje izvršenja, ne postoji ni samo krivično delo.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da branilac okrivljenog iako se u zahtevu formalno poziva na dozvoljen zakonski razlog za podnošenje ovog vanrednog pravnog leka od strane okrivljenog preko branioca u smislu člana 485. stav 4. ZKP, iznetim navodima suštinski osporava pravnosnažnu presudu zbog pogrešno utvrđenog činjeničnog stanja i svoj stav da delo za koje se okrivljeni goni nije krivično delo zasniva na sopstvenoj oceni utvrđenog činjeničnog stanja, koje ne može biti predmet ispitivanja povodom zahteva za zaštitu zakonitosti branioca okrivljenog, to je zahtev i u pogledu ovih navoda ocenjen kao nedozvoljen.

U zahtevu za zaštitu zakonitosti branilac okrivljenog se poziva i na bitne povrede odredaba krivičnog postupka iz člana 438. stav 1. tačka 1) i tačka 7) ZKP, ali ne daje obrazloženje u čemu se sastoje ove povrede zakona.

Odredba člana 484. ZKP, koja propisuje obavezan sadržaj zahteva, određuje da se u zahtevu mora navesti razlog za podnošenje (član 485. stav 1), što podnosioca zahteva obavezuje da istaknute povrede zakona i obrazloži.

Međutim, Vrhovni kasacioni sud je prilikom odlučivanja o zahtevu za zaštitu zakonitosti branioca okrivljenog vezan razlozima (član 485. stav 1. u vezi stava 4. ZKP), delom i pravcem pobijanja koji su istaknuti u zahtevu, kako je to izričito propisano članom 489. stav 1. ZKP, što znači da sud odlučujući o zahtevu, ukoliko razlozi za istaknute povrede zakona nisu navedeni, nema zakonsko ovlašćenje da po službenoj dužnosti ocenjuje u čemu se sastoje povrede zakona na koje se branilac u zahtevu poziva.

Kod napred navedenog Vrhovni kasacioni sud je našao da zahtev branioca okrivljenog u odnosu na povrede zakona iz člana 438. stav 1. tačka 1) i tačka 7) ZKP, nema zakonom propisan sadržaj.

Iz iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 491. stav 1. i člana 487. stav 1. tačka 2) i 3) ZKP, odlučio kao u izreci ove presude.

Zapisničar – savetnik                                                                   Predsednik veća - sudija

Vesna Veselinović,s.r.                                                                  Bata Cvetković,s.r.