Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 3876/13 od 09.10.2014. godine, stavom prvim izreke, žalba tuženog je odbijena, kao neosnovana, a prvostepena presuda potvrđena u stavu prvom i trećem izreke. Stavom drugim izreke preinačena je prvostepena presuda u tački a) stava drugog izreke, tako što je obavezan tuženi da tužiocu na ime izgubljene zarade plati i 264.506,63 dinara sa zakonskom kamatom počev od 18.04.2013. godine do isplate, kao i 374.493,79 dinara na ime obračunate zatezne kamate.

Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu, tuženi je izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, primenom člana 399. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 125/04 i 111/09), koji zakon se primenjuje na osnovu člana 506. stav 1. ZPP („Službeni glasnik RS“ broj 72/11), pa je našao da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 2. tačka 9. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a revizijom se ne ukazuje na druge povrede postupka zbog kojih se revizija može izjaviti, primenom člana 398. stav 1. ZPP.

Prema činjeničnom stanju na kome je zasnovana pobijana odluka, tužilac je bio zaposlen kod tuženog na neodređeno vreme, ali je protiv njega pokrenut disciplinski postupak zbog učinjene povrede radne obaveze, pa je 16.09.1994. godine udaljen sa rada, kada je prvostepena Disciplinska komisija donela odluku o prestanku radnog odnosa. Dana 27.10.1994. godine Upravni odbor tuženog je, kao drugostepeni organ, odbio prigovor tužioca i potvrdio prvostepeno rešenje. Pravnosnažnom sudskom odlukom poništene su navedene odluke tuženog o prestanku radnog odnosa tužiocu, pa je tužilac vraćen na rad 20.12.2010. godine. U momentu prestanka radnog odnosa tužilac je bio raspoređen na radno mesto poslovođe za održavanje instalacije i sanitetski prevoz, na poslovima V stepena stručne spreme. Peti stepen stručne spreme stekao je 1989. godine i to zanimanje „viši stručni radnik – automehaničar“ što mu je upisano i u radnu knjižicu, a diplomu je tuženom dostavio nakon zasnivanja radnog odnosa. Sudovi su utvrdili da se tužilac nakon prestanka radnog odnosa nije prijavio nadležnoj Nacionalnoj službi za zapošljavanje, ali i da je u periodu od 31.01.1991. do 20.05.1997. godine i u periodu od 25.02.2003. do 26.01.2005. godine obavljao poslove samostalne zanatske automehaničarske delatnosti. Visina izgubljene zarade, umanjena za prihode koje je ostvario obavljanjem samostalne delatnosti, kao i obračunata zatezna kamata na taj iznos za period od prestanka radnog odnosa do vraćanja na rad, utvrđena je ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka u visini dosuđenoj pobijanom odlukom.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, sudovi pravilnom primenom člana 191. stav 2. i 3. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ broj 24/05, 61/05 i 54/09), nalaze da tužilac, zbog nezakonitog prestanka radnog odnosa, ima pravo na naknadu štete u visini izgubljene zarade za period od udaljenja sa rada - 16.09.1994. godine, do vraćanja na rad – 20.12.2010. godine, umanjenu za iznos prihoda koje je ostvario po osnovu obavljanja samostalne automehaničarske delatnosti, po prestanku radnog odnosa.

Međutim, prvostepeni sud je ovako dobijeni iznos izgubljene zarade umanjio za još 10%, nalazeći da u tom delu (procentu) postoji njegov doprinos nastanku štete, iz razloga što se nakon prestanka radnog odnosa nije prijavio nadležnoj Nacionalnoj službi za zapošljavanje.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pravilno pobijanom odlukom preinačena prvostepena presuda i tužbeni zahtev usvojen i u ovom delu.

Naime odredbom člana 191 Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ broj 24/05, 61/05 i 54/09), propisano je da ako sud donese pravnosnažnu odluku kojom je utvrđeno da je zaposlenom nezakonito prestao radni odnos, sud će odlučiti da se zaposleni vrati na rad, ako on to zahteva (stav 1). Pored vraćanja na rad, poslodavac je dužan da zaposlenom isplati naknadu štete u visini izgubljene zarade i drugih primanja koja mu pripadaju po zakonu, opštem aktu i ugovoru o radu i uplati doprinose za obavezno socijalno osiguranje (stav 2. ovog člana), s tim što se naknada štete umanjuje za iznos prihoda koje je zaposleni ostvario po osnovu rada, po prestanku radnog odnosa.

Pravilna primena navedene zakonske obaveze podrazumeva da šteta u visini izgubljene zarade za zaposlenog nastaje donošenjem nezakonite odluke poslodavca o prestanku radnog odnosa zaposlenom, odnosno donošenjem odluke za koju je u pravnosnažno okončanom sudskom postupku utvrđeno da je nezakonita. To dalje znači da je šteta u visini izgubljene zarade za zaposlenog nastala nepravilnim i nezakonitim radom poslodavca, pa u donošenju takve odluke nema doprinosa zaposlenog, niti je on na bilo koji način doprineo da šteta bude veća. Neprijavljivanjem Nacionalnoj službi za zapošljavanje, tužilac je eventualno samo propustio da štetu smanji u većoj meri, nego što je to u konkretnom slučaju već učinio obavljanjem samostalne automehaničarske delatnosti, zbog čega, suprotno stanovištu prvostepenog suda i navodima revizije, nema mesta primeni člana 192. stav 1. ZOO.

Imajući u vidu da zaposleni, kao oštećeni, nije u obavezi da smanji štetu koju mu je prouzrokovao poslodavac donošenjem nezakonite odluke, niti ga na to obavezuje odredba člana 191. Zakona o radu, to je pobijanom odlukom pravilno nastala šteta umanjena samo za prihode koje je tužilac ostvario svojim radom u periodu nakon prestanka radnog odnosa.

Navodima u reviziji kojima se osporava ocena izvedenih dokaza u pogledu stručne spreme i radnog mesta na kome je tužilac bio u momentu prestanka radnog odnosa, zapravo se osporava utvrđeno činjenično stanje, pa ih Vrhovni kasacioni sud nije cenio, s obzirom da se revizija iz ovih razloga ne može izjaviti (član 398. stav 2. ZPP).

Na osnovu iznetog, primenom člana 405. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Vesna Popović,s.r.