U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija Branislave Apostolović, predsednika veća, Branka Stanića i Gordane Ajnšpiler Popović, članova veća, u radnom sporu tužioca B.Đ. iz K., čiji je punomoćnik V.R., advokat iz P., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo unutrašnjih poslova, Policijska uprava Užice, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, Odeljenje u Užicu, radi isplate naknade iz radnog odnosa, odlučujući o žalbi tužene izjavljenoj protiv rešenja Apelacionog suda u Kragujevcu R1 66/14 od 06.11.2014. godine i reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2841/13 od 13.12.2013. godine, u sednici veća održanoj 19.11.2015. godine, doneo je

P R E S U D U

I PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2841/13 od 13.12.2013. godine, u delu stava prvog izreke i presuda Osnovnog suda u Požegi P1 407/12 od 10.07.2013. godine u stavu drugom izreke, tako što se ODBIJA tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tužena da mu isplati po osnovu naknade materijalne štete zbog manje isplaćene naknade plate za vreme korišćenja godišnjeg odmora za 2009, 2010. i 2011. godinu ukupan iznos od 11.821,09 dinara sa zakonskom zateznom kamatom po Zakonu o visini stope zatezne kamate do 25.12.2012. godine, a od tada po Zakonu o zateznoj kamati do isplate i to na iznos od 984,16 dinara počev od 31.10.2009. godine do isplate na iznos od 393.94 dinara počev od 31.11.2009. godine do isplate, na iznos od 985,21 dinar počev od 31.12.2009. godine do isplate, na iznos od 547,34 dinara počev od 31.05.2010. godine do isplate, na iznos od 547,34 dinara počev od 30.06.2010. godine do isplate, na iznos od 1.542,89 dinara počev od 30.09.2010. godine do isplate, na iznos od 804,81 dinar počev od 31.10.2010. godine do isplate, na iznos od 879,40 dinara počev od 31.05.2011. godine do isplate, na iznos od 1.321,70 dinara počev od 30.06.2011. godine do isplate, na iznos od 1.605,86 dinara počev od 30.09.2011. godine do isplate, na iznos od 934,17 dinara počev od 30.11.2011. godine do isplate i na iznos od 1.274,26 dinara počev od 31.12.2011. godine do isplate.

II ODBIJA SE žalba tužene i POTVRĐUJE rešenje Apelacionog suda u Kragujevcu R1 66/14 od 06.11.2014. godine u stavu drugom izreke.

III ODBACUJE SE kao nedozvoljena revizija tužene izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2841/13 od 13.12.2013. godine u delu stava prvog izreke, kojim je potvrđena prvostepena presuda u delu stava prvog izreke, u kojem je odlučeno o dodacima na platu i stavu trećem izreke u kojem je odlučeno o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje.

Tuženoj se ne dosuđuju troškovi revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Požegi P1 407/12 od 10.07.2013. godine, u stavu prvom izreke, obavezana je tužena da tužiocu na ime naknade štete zbog neisplaćenih dodataka na zaradu za prekovremeni rad, rad noću i rad na dane državnih i verskih praznika koji nisu radni, za vremenski period od 01.04.2009. godine do 31.12.2011. godine isplati iznose po mesecima sa zakonskom zateznom kamatom obračunatom po Zakonu o visini stope zatezne kamate i Zakonu o izmenama i dopunama Zakona o visini stope zatezne kamate od dana dospelosti svakog iznosa do 25.12.2012. godine a od tada pa do isplate po Zakonu o zateznoj kamati i to po osnovu dodataka za prekovremeni rad za 2009. godinu, po osnovu dodataka za rad noću za 2009., za 2010. i za 2011. godinu i po osnovu dodataka za rad na dan državnih i verskih praznika koji nije radni dan, za 2009. godinu, za 2010. i za 2011. godinu. U stavu drugom izreke obavezana je tužena da tužiocu po osnovu naknade materijalne štete zbog manje isplaćene naknade plate za vreme korišćenja godišnjeg odmora za 2009., 2010. i 2011. godinu isplati ukupan neto iznos od 11.821,09 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti svakog pojedinačnog iznosa bliže određenog ovim stavom izreke do isplate. Stavom trećim izreke obavezana je tužena da tužiocu izvrši uplatu doprinosa za socijalno osiguranje, za penzijsko i invalidsko osiguranje, zdravstveno osiguranje, osiguranje od nezaposlenosti kod nadležnih republičkih fondova Beograd, Filijala Užice za period od 01.04.2009. godine do 31.12.2011. godine obračunatoj po zbirnoj stopi na pojedinačne mesečne zarade utvrđene tačkom 1. izreke presude koje isplaćuju tužiocu, po osnovici važećoj u mesecu u kome se vrši uplata doprinosa u skladu sa Zakonom o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje. Stavom četvrtim izreke obavezana je tužena da na ime troškova plati tužiocu iznos od 80.978,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2841/13 od 13.12.2013. godine, u prvom stavu izreke odbijena je kao neosnovana žalba tužene i potvrđena prvostepena presuda u stavu prvom izreke pod a), u delu stava prvog izreke pod b) kojim je obavezana tužena da tužiocu na ime naknade štete zbog neisplaćenih dodataka na zaradu za rad noću za 2009. godinu, 2010. i za januar, februar, mart, april, maj, jun, jul, avgust, septembar, oktobar i novembar 2011. godine u stavu prvom izreke pod v), u stavu drugom i trećem izreke. U stavu drugom izreke ukinuta je prvostepena presuda u delu stava prvog izreke pod b) kojim je obavezana tužena da tužiocu na ime naknade štete zbog neisplaćenih dodataka na zaradu za rad noću za decembar 2011. godine isplati iznos od 2.783,92 dinara sa kamatom počev od 31.01.2012. godine do isplate i stavu četiri izreke i predmet u ukinutim delovima vraća prvostepenom sudu na ponovni postupak.

Protiv drugostepene presude tužena je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, zbog pogrešne primene materijalnog prava i zbog ujednačavanja sudske prakse. Predložila je da se o njenoj reviziji odluči na osnovu odredbe člana 404. ZPP.

Rešenjem Apelacionog suda u Kragujevcu R1 66/14 od 06.11.2014. godine, u prvom stavu izreke dozvoljena je posebna revizija tužene izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2841/13 od 13.12.2013. godine, u delu stava prvog izreke, kojim je potvrđena prvostepena presuda u stavu drugom izreke, kojim je odlučeno o razlici naknade plate za vreme korišćenja godišnjeg odmora. U stavu drugom izreke nije dozvoljena posebna revizija, koju je izjavila tužena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2841/13 od 13.12.2013. godine, u delu stava prvog izreke, kojim je potvrđena prvostepena presuda u delu stava prvog izreke, kojim je odlučeno o dodacima na platu i stavu trećem izreke kojim je odlučeno o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje.

Protiv rešenja Apelacionog suda u Kragujevcu R1 66/14 od 06.11.2014. godine, tužena je izjavila žalbu zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, zbog pogrešne primene materijalnog prava i ujednačavanja sudske prakse. Žalbom pobija prvostepeno rešenje u drugom stavu izreke.

Odlučujući o izjavljenoj žalbi u smislu člana 404. stav 3. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11) koji se u konkretnom slučaju primenjuje, Vrhovni kasacioni sud je našao da žalba tužene nije osnovana.

Odredbom člana 404. ZPP propisano je da je revizija izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja se ne bi mogla da pobija revizijom ako je po oceni Apelacionog suda, odnosno Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija).

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda pravilan je zaključak Apelacionog suda da izjavljena revizija tužene nije dozvoljena u smislu odredbe člana 404. ZPP u delu u kojem je odlučeno o dodacima na platu i u delu kojim je odlučeno o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje. Praksa Apelacionog suda u Kragujevcu po ovom pravnom pitanju je identična, potvrđene su sve prvostepene odluke u kojima su, kao i u konkretnom slučaju usvojeni tužbeni zahtevi tužilaca koji su tražili da se tužena obaveže da im isplati dodatak na platu za neredovnost u radu kao što su prekovremeni rad, rad noću i rad na dan državnih i verskih praznika i uplata doprinosa pod uslovom da je u prvostepenom postupku utvrđeno da su tužioci imali navedene neredovnosti u radu da im tužena nije platila naknadu za taj obavljeni rad niti novim rešenjem donetim na osnovu Pravilnika o platama zaposlenih u MUP-u od 13. juna 2006. godine, a koji je donet radi primene Zakona o policiji („Službeni glasnik RS“ br. 101/05) shodno odredbi člana 195 .navedenog zakona, utvrdila koeficijent za obračun plate 30- 50% veći od koeficijenta za druge državne službenike, po osnovu otežanih uslova rada kako to propisuje odredba člana 147. Zakona o policiji. Navedena presuda Apelacionog suda u Kragujevcu koja se pobija revizijom tužene u skladu je i sa pravnim stavom usvojenim na sednici Građanskog odeljenja Vrhovnog kasacionog suda dana 23.09.2014. godine.

Kako u postupku donošenja osporenog rešenja nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 1, 2, 3, 5, 7. i 9. ZPP, na koju se u postupku po žalbi pazi po službenoj dužnosti, te kako nisu ispunjeni uslovi da se o reviziji tužene u navedenom delu odluči primenom odredbe člana 404. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je žalbu tužene odbio i prvostepeno rešenje potvrdio na osnovu odredbe člana 390. ZPP (drugi stav izreke).

Vrhovni kasacioni sud je ispitao dozvoljenost izjavljene revizije (u delu u kojem nije dozvoljena posebna revizija) u smislu člana 410. stav 2. tačka 5. ZPP i utvrdio da revizija tužene u navedenom delu nije dozvoljena.

Tužba u ovom sporu je podneta dana 31.07.2012. godine sa zahtevom za isplatu iznosa od 99.100,00 dinara. U podnesku od 06.06.2013. godine tužilac je preinačio tužbu na iznos od 113.949,47 dinara. Drugostepenom odlukom potvrđena je prvostepena presuda za iznos od 111.165,30 dinara.

Prema članu 403. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik SR“ br. 72/2011), revizija nije dozvoljena u imovinskopravnim sporovima kad se tužbeni zahtev odnosi na utvrđenje prava svojine na nepokretnostima ili potraživanje u novcu, na predaju stvari ili izvršenje neke druge činidbe, ako vrednost predmeta spora pobijanog dela ne prelazi dinarsku protivvrednost 100.000 evra po srednjem kursu NBS na dan podnošenja tužbe, odnosno preinačenja tužbe.

Imajući u vidu da je vrednost predmeta spora koja se revizijom pobija ispod dinarske protivvrednosti 100.000 evra, to je izjavljena revizija nedozvoljena u smislu citirane zakonske odredbe.

Vrhovni kasacion isud je na osnovu člana 413. ZPP odlučio kao u III stavu izreke revizijske odluke.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pravilan stav Apelacionog suda u Kragujevcu, izražen u prvom stavu izreke rešenja R1 66/14 od 06.11.2014. godine, da su ispunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji tužene primenom odredbe člana 404. ZPP u delu u kojima su nižestepeni sudovi odlučili o razlici naknade plate tužiocu za vreme korišćenja godišnjeg odmora, radi ujednačavanja sudske prakse Apelacionih sudova.

Odlučujući o reviziji tužene, primenom člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.

U provedenom postupku u odnosu na ovaj deo pravnosnažne presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenim činjenicama tužilac je rešenjem od 13.03.2007. godine raspoređen na radnom mestu policajac u Policijskoj stanici u K.. Veštačenjem je utvrđeno da je tužena tužiocu obračunala i ispaltila manji iznos naknade plate za vreme korišćenja godišnjeg odmora nego što mu pripada u visini od 11.821,09 dinara.

Na osnovu utvrđenih činjenica nižestepeni sudovi su zaključili da tužilac ima pravo na naknadu materijalne štete zbog manje isplaćene naknade plate za vreme korišćenja godišnjeg odmora za 2009, 2010. i 2011. godinu u ukupnom iznosu od 11.821,09 dinara. Tužbeni zahtev tužioca je usvojen za iznos od 11.821,09 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na mesečne iznose kako je to navedeno u drugom stavu izreke prvostepene presude.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da se osnovano revizijom tužene ukazuje da je pobijana odluka u delu dosuđene naknade plate za vreme korišćenja godišnjeg odmora doneta uz pogrešnu primenu materijalnog prava.

Naime, odredbom člana 146. stav 1. Zakona o policiji („Službeni glasnik RS“, broj 101/05 i 63/09), koji je bio na snazi u periodu za koji tužilac potražuje isplatu razlike naknade zarade, propisano je da policijski službenici i drugi zaposleni u Ministarstvu imaju pravo na platu koja se sastoji od osnovice, koju utvrđuje Vlada i osnovnog i dodatnog koeficijenta u odnosu na zvanje, posebne uslove rada, opasnost, odgovornost i složenost posla. Visinu koeficijenta, iz stava 1 ovog člana, utvrđuje ministar – aktom o platama zaposlenih u Ministarstvu, uz saglasnost Vlade (član 146. stav 3. Zakona). Zbog posebnih uslova rada, opasnosti za život i zdravlje, odgovornosti, težine i prirode posla, rada na dan praznika koji je neradan, noćnog rada, rada u smenama, prekovremenog rada, dežurstava, pripravnosti i drugih vidova neredovnosti u radu, članom 147. stav 1. Zakona propisanao je, da se zaposlenima u Ministarstvu mogu utvrditi koeficijenti za obračun plate koji su od 30 do 50 odsto nominalno veći od koeficijenta za druge državne službenike, a u visini mase sredstava potrebnih za isplatu dodatnih koeficijenata iz člana 146. stav 1 ovog Zakona.

Na osnovu ovlašćenja iz člana 146. stav 3. Zakona o policiji, ministar je (26.06.2006. godine), doneo Pravilnik o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova, kojim je utvrđena visina koeficijenata (iz člana 146. stav 1. i člana 147. stav 1. Zakona). Međutim, primenom odredbe člana 9. stav 1. ovog Pravilnika, zaposlenima u MUP-u pripada i stimulativna naknada, u visini od 10% na platu za vreme provedeno na radu, kao i u toku privremene nesposobnosti prouzrokovane povredom koja je nastupila u vršenju ili povodom vršenja službe. Stavom 2. ovog člana, pravo zaposlenih na stimulativnu naknadu isključeno je za vreme odsustva sa rada koja nisu obuhvaćena stavom 1. ovog člana, kao i u slučaju isključenja zaposlenog iz službe, za vreme dok traje isključenje.

Iz navedenog proizlazi da (u periodu za koji tužilac potražuje isplatu razlike naknade zarade), platu zaposlenih u MUP-u predstavlja iznos dobijen množenjem osnovice – koju utvrđuje Vlada RS, sa koeficijentom - osnovnim i dodatnim, koji utvrđuje ministar (član 146. stav 1. i člana 147. stav 1. Zakona), uz uvećanje od 0,4% za svaku navršenu godinu radnog staža (član 146. stav 2. Zakona). Ovako dobijen iznos plate zaposlenih kod tužene, predstavlja ujedno i naknadu plate, na koju su zaposleni, u tom periodu, imali pravo za vreme korišćenja godišnjeg odmora i plaćenog odsustva.

Pravilnik o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova iz 2006. godine, pravi razliku između koeficijenata (osnovnog i dodatnog) i stimulativne naknade, predviđene članom 9. Pravilnika, koja predstavlja poseban vid naknade, na koju zaposleni imaju pravo samo za vreme provedeno na radu i vreme privremene sprečenosti za rad prouzrokovane povredom u vršenju ili povodom vršenja službe, kako je to navedenom odredbom i predviđeno. U ostalim slučajevima odsustva sa rada, gde spada i period korišćenja godišnjeg odmora i plaćeno odsustvo, zaposlenima pravo na ovu naknadu ne pripada (decidirano propisano stavom 2. ovog člana), što i tužbeni zahtev u ovoj pravnoj stvari čini neosnovanim, iako je tužiocu priznato pravo na stimulativnu naknadu, u visini od 10% plate, primenom citirane odredbe člana 9. Pravilnika.

Prilikom odlučivanja, Vrhovni kasacioni sud je imao u vidu da je odredbom člana 32. Zakona o platama državnih službenika i nameštenika predviđeno pravo na naknadu za vreme godišnjeg odmora i plaćenog odsustva obračunatu u istom iznosu kao da je zaposleni radio, ali nalazi da, u konkretnom slučaju, nema mesta primeni navedene odredbe.

Naime, zaposlenima u MUP-u plate su uređene Pravilnikom o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova, kojim su utvrđeni osnovni i dodatni koeficijenti, pri čemu su osnovni koficijenti razvrstani u 33 platna razreda, prema poslovima radnog mesta, dok su dodatni koeficijenti utvrđeni prema statusu policijskih službenika. Zaposlenima je Pravilnikom, zbog rada pod posebnim uslovima, priznat i dodatak na platu u visini od 0,1% za svaku punu godinu penzijskog staža (nezavisno od uvećanja od 0,4% priznatog Zakonom o policiji). Za razliku od ovog Pravilnika, Zakonom o platama državnih službenika i nameštenika, utvrđeno je 13 platnih grupa (5 za položajna i 8 za izvršilačka mesta), a u okviru svake platne grupe određeno je 8 platnih razreda. Ovaj Zakon posebnim odredbama (članom 24. do 31. Zakona) i na drugačiji način u odnosu na Pravilnik tužene, reguliše i dodatak na osnovnu platu državnih službenika – za rad noću, za rad na dan praznika koji nije radni dan, za prekovremeni rad, opterećenost na radu i za pripravnost, o čemu se odlučuje posebnim rešenjem.

Imajući u vidu da se zaposlenima kod tužene plata obračunava primenom osnovnog i dodatnog koeficijenta određenih Pravilnikom, koji su utvrđeni na potupno drugačiji način u odnosu na Zakon o platama državnih službenika i nameštenika, a posebno da je Pravilnik o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova, na osnovu koga zaposleni kod tužene ostvaruju pravo na stimulativnu naknadu, donet u sprovođenju Zakona o policiji (“Službeni glasnik RS” br.101/05 i 63/09, koji je bio na snazi u vreme donošenja Pravilnika), proizlazi da Pravilnik ne predstavlja podzakonski akt u odnosu na Zakon o platama državnih službenika i nameštenika, na koji se tužilac i nižestepeni sudovi pozivaju, zbog čega u konkretnom slučaju nema mesta primeni odredaba tog Zakona (o platama državnih službenika i nameštenika) prilikom obračuna naknade plate za vreme odsustva sa rada – godišnjeg odmora i plaćenog odsustva.

Iz navedenog proizlazi da se radi ocene osnovanosti tužbenog zahteva ima primeniti član 9. Pravilnika o platama zaposlenih kod tužene u celosti, što podrazumeva primenu i stava 2. ovog člana, kojim je isključeno pravo zaposlenih na stimulativnu naknadu od 10% za vreme korišćenja godišnjeg odmora i plaćenog odsustva.

Kako tužilac tužbom u ovoj pravnoj stvari, potražuje razliku između iznosa koji mu je, u spornom periodu, isplaćen na ime naknade zarade za period korišćenja godišnjeg odmora i iznosa koji bi mu pripao da je isti obračunat primenom člana 32. Zakona o platama državnih službenika i nameštenika, odnosno naknade u visini zarade koju bi primio da je radio, a što predstavlja upravo obračunatu stimulativnu naknadu od 10%, Vrhovni kasacioni sud nalazi da mu tražena razlika ne pripada, kako to pravilno ističe tužena u reviziji.

Vrhovni kasacioni sud je na osnovu odredbe člana 416.stav 1. ZPP preinačio nižestepene presude na način opisan u stavu prvom izreke revizijske odluke.

Tuženoj nisu dosuđeni troškovi revizijskog postuka, jer je tužena neznatno uspela sa revizijom, a nije postavila ni opredeljen zahtev u smislu odredbe člana 163. stav 1. i 2. ZPP.

Predsednik veća-sudija

Branislava Apostolović,s.r.