Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž1 57/15 od 06.02.2015. godine, stavom prvim izreke odbijena je žalba tuženog i potvrđena prvostepena presuda u delu stava prvog izreke kojim je obavezan tuženi da tužiocu na ime razlike između isplaćenih zarada i zarada koje je trebalo isplatiti sa uvećanjem od 26% za smenski rad za period od 01.08.2006. do 31.12.2008. godine i sa uvećanjem od 30% za smenski rad za period od 01.01.2009. do 22.02.2010. godine i u delu stava drugog izreke kojom je obavezan tuženi da u ime i za račun tužioca za period od 01.08.2006. do 22.02.2010. godine, uplati pripadajuće poreze i doprinose utvrđenih po pravilima Fonda PIO. Drugim stavom izreke, prvostepena presuda je preinačena u preostalom delu stava prvog izreke, kojim je obavezan tuženi da tužiocu na ime razlike između isplaćenih zarada i zarada koje je trebalo isplatiti sa uvećanjima od 30% za smenski rad za period od 23.02.2010. godine do 30.04.2011. godine, kao i u preostalom delu stava drugog izreke u odnosu na uplatu pripadajućih poreza i doprinosa utvrđenih po pravilima Fonda PIO, tako što je odbijen ovaj tužbeni zahtev tužioca kao neosnovan. Trećim stavom izreke, preinačena je i odluka o troškovima postupka, tako što je tuženi obavezan da tužiocu na ime ovih troškova isplati 205.600,00 dinara sa kamatom na iznos od 174.000,00 dinara, počev od presuđenja pa do konačne isplate, dok je zahtev tužioca za naknadu troškova preko ovog iznosa a iznosa dosuđenog prvostepenom presudom, odbijen kao neosnovan.

Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu, u delu kojim je preinačena prvostepena presuda, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava, pozivajući se na odredbu člana 404. ZPP (razmatranje pravnih pitanja u intgeresu ravnopravnosti građana i ujednačavanja sudske prakse).

Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nema bitne povrede iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju ovaj sud pazi po službenoj dužnosti, a revizijom se ne ukazuje na druge povrede postupka.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu kod tuženog po ugovoru o radu od 01.10.2002. godine, kojim je raspoređena na poslovima pomoćnika rukovaoca linije za deljenje i oblikovanje testa, kao i ugovora o radu od 29.01.2009. godine, kojim je raspoređena na poslove „pomoćnik pekara“ u Sektoru za proizvodne poslove. Prema ugovoru o radu iz 2009. godine i to člana 4. osnovna zarada zaposlenog utvrđuje se opštim aktom i ovim ugovorom u skladu sa zakonom, po osnovu stručne spreme, složenosti, odgovornosti i uslova rada. Osnovna zarada zaposlenog iznosi 22.065,00 dinara. Istim članom je propisano da zaposleni ima pravo i na uvećanu zaradu, naknadu zarade, naknadu troškova i druga primanja na koja ima pravo u skladu sa zakonom, drugim opštim aktom i ovim ugovorom. Tužilac je u periodu od 01.08.2006. godine do 22.02.2010. godine radio i to: jedne nedelje od 16 ili 17,00 časova do 23,00 časa druge nedelje od 22 ili 23,00 do 06,00 časova i treće nedelje od 06 do 11 ili 12,00 časova u zavisnosti od potrebe procesa proizvodnje. U periodu od 23.02.2010. godine do 30.04.2011. godine isti je radio po modelu 12/36 (rad od 12 sati i odmor 36 sati). Veštačenjem od strane veštaka za ekonomsko-finansijsku oblast od 23.05.2010. godine utvrđena je razlika zarade za sporni period između one koju je primao i one koju bi primao sa uvećanjem od 26% za rad u smenama.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev tužioca i obavezao tuženog da mu na ime razlike između isplaćenih zarada i zarada koje je trebalo isplatiti sa uvećanjem za smenski rad u spornom periodu, isplati ukupan iznos od 301.842,89 dinara, sa obavezom uplate odgovarajućih doprinosa.

Drugostepeni sud je odlučujući o žalbi tuženog, preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev tužioca za isplatu utvrđene razlike zarade i to za period od 23.02.2010. godine do 30.04.2011. godine, sa obavezom isplate doprinosa, ocenjujući da tužilac je u spornom periodu radio po modelu radnog vremena od 12/36, odnosno neprekidno je radio 12 sati, a 36 sati odmarao, što se po oceni ovog suda ne može smatrati smenskim radom.

Osnovano se u reviziji tužioca ukazuje da se navedeno stanovište drugostepenog suda zasniva na pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Odredbom člana 108. stav 1. tačka 2. Zakona o radu, koji je važio u spornom periodu, propisano je da zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu u visni utvrđenoj opštim aktom i ugovorom o radu i to za rad noću i rad u smenama, ako takav rad nije vrednovan pri utvrđivanju osnovne zarade, najmanje 26% od osnovice.

Odredbom člana 106. stav 1. tačka 4. Kolektivnog ugovora tuženog od 02.10.2006. godine propisano je da zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu za rad u smenama 10% od osnovice, a odredbom člana 105. Kolektivnog ugovora od 19.02.2008. godine je takođe propisano isto pravo u istom procentu i iznosu. Odredbom člana 64. Kolektivnog ugovora tuženog od 30.12.2008. godine predviđeno je pravo zaposlenog na uvećanu zaradu po ovom osnovu i to 30% od osnovne zarade.

Imajući u vidu utvrđene činjenice da tuženi tužiocu nije izvršio uvećanje zarade prema navedenim zakonskim odredbama i odredbama Kolektivnog ugovora koje su važile u spornom periodu, da je tužilac u periodu od 23.02.2010. godine do 30.04.2011. godine radio po modelu radnog vremena 12/36, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je prvostepeni sud pravilno u tom delu usvojio tužbeni zahtev i obavezao tuženog na isplatu tražene razlike u zaradi po osnovu smenskog rada. Naime, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, kada se zaposleni na istom poslu smenjuju prema unapred utvrđenom redosledu, radi se o smenskom radu, a ne preraspodeli radnog vremena, kako to pogrešno zaključuje drugostepeni sud. Između smenskog rada i preraspodele radnog vremena postoje suštinske razlike. Preraspodela radnog vremena se vrši kad to zahteva priroda delatnosti, organizacija rada, bolje korišćenje sredstava rada, racionalnije korišćenje radnog vremena i izvršavanje određenog posla u utvrđenim rokovima (član 57. Zakona o radu). Priroda delatnosti je razlog za preraspodelu kod sezonskih poslova (građevinarstvo, turizam, proizvodnja toplotne energije, poljoprivreda, šumarstvo i druge oblasti rada u kojima postoje periodične pojačane aktivnosti u sezoni ili manje aktivnosti van sezone). Organizacija rada može biti razlog za preraspodelu kod povećanog obima posla (iznenadnog ili neočekivanog), što u konkretnom slučaju ne stoji, a bolje korišćenje sredstava rada ili racionalnije korišćenje radnog vremena, nisu razlozi koji bi kod delatnosti tuženog ukazivali da se radi o preraspodeli radnog vremena. Sama činjenica da je smenski rad priznat u opštem aktu, odnosno Kolektivnom ugovoru, ukazuje između ostalog i na činjenicu da rad sa navedenim modelom radnog vremena predstavlja smenski rad.

Imajući u vidu napred izneto, Vrhovni kasacioni sud je primenom člana 414. ZPP, odlučio kao u izreci ove presude.

Predsednik veća – sudija

Ljubica Milutinović,s.r.