U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Milomira Nikolića, predsednika veća, Marine Govedarica i Slađane Nakić-Momirović, članova veća, u parnici tužioca AD ''AA'' ..., čiji je punomoćnik Slobodan Reža, advokat iz ..., protiv tužene Opštine Kovin, koju zastupa zakonski zastupnik Pravobranilac Opštine Kovin, radi raskida ugovora i činidbe, odlučujući o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 5132/13 od 04.12.2014. godine, u sednici održanoj 27.02.2017. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE revizija tužene izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 5132/13 od 04.12.2014. godine, kao neosnovana.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Pančevu, Sudska jedinica u Kovinu P 3654/10 od 25.01.2011. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužioca pa je raskinut ugovor o prenosu prava korišćenja na nepokretnostima broj III-463-5/91 od 22.03.1991. godine, overen pred Opštinskim sudom u Kovinu pod brojem Ov. .../... od 29.05.1991. godine, zaključen sa tuženom. Stavom drugim obavezana je tužena da tužiocu preda u posed deo parcele top. broj .../... u granicama ranije parcele top. broj .../... KO ... u površini od 5ha 51 ar 65m², koja sada nakon uslovno formiranja od strane RGZ Službe za katastar nepokretnosti ... nosi broj .../... KO ..., a koje se formiranje ima konačno sprovesti na osnovu presude i koje je tužena dužna da trpi. Stavom trećim izreke, tužena je obavezana da trpi da se u RGZ Službi za katastar nepokretnosti ... izvrši upis prava korišćenja na novoformiranoj parceli opisanoj u stavu drugom izreke presude, top. broj .../... KO ... u korist tužioca. Stavom četvrtim izreke, utvrđeno je da je povučen eventualni tužbeni zahtev tužioca da se raskine ugovor o prenosu prava korišćenja na nepokretnostima broj III-463-5/91 od 22.03.1991. godine, overen pred Opštinskim sudom u Kovinu pod brojem Ov. .../... od 29.05.1991. godine, zaključen sa tuženom i da se obaveže tužena da na ime naknade za zemljište ustupljeno po ugovoru o prenosu prava korišćenja na nepokretnostima broj III-463- 5/91 od 22.03.1991. godine, overen pred Opštinskim sudom u Kovinu pod brojem Ov. .../... od 29.05.1991. godine, isplati novčanu naknadu u iznosu od 96.000.000,00 sadašnjih dinara kao tržišnu vrednost ustupljenog zemljišta. Stavom petim obavezana je tužena da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 306.875,00 dinara.

Odlučujući o žalbi tužene Apelacioni sud u Novom Sadu je dana 04.12.2014. godine doneo presudu Gž 5132/13 kojom je usvojio žalbu tužene i presudu Osnovnog suda u Pančevu, Sudska jedinica u Kovinu P 3654/10 od 25.01.2011. godine ukinuo u delu kojim je tužbeni zahtev usvojen i u delu odluke o troškovima parničnog postupka (stav prvi); raskinuo ugovor o prenosu prava korišćenja na nepokretnostima III-463-5/91 od 22.03.1991. godine, overen pred Opštinskim sudom u Kovinu pod brojem Ov. .../... od 29.05.1991. godine, zaključen sa tuženom (stav drugi izreke); obavezao tuženu da tužiocu preda u posed deo parcele top. br. .../... u granicama ranije parcele top. br. .../... KO ... u površini od 5 hektara, 51 ar, 65m², koja sada nakon uslovnog formiranja od strane RGZ Službe za katastar nepokretnosti ... nosi broj .../... katastarska Opština ..., a koje se formiranje ima konačno sprovesti na osnovu ove presude i koje je tužena dužna da trpi (stav treći izreke); obavezao tuženu da trpi da se u RGZ SKN ... izvrši upis prava korišćenja na novoformiranoj parceli top. br. .../... ... a u korist tužioca (stav četvrti izreke); obavezao tuženu da tužiocu naknadi troškove prvostepenog postupka u iznosu od 306.875,00 dinara i troškove drugostepenog postupka u iznosu od 118.250,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužena je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba Zakona o parničnom postupku i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilac je na reviziju odgovorio.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku u smislu člana 399. ZPP (''Službeni glasnik RS'' 125/04 i 111/09), koji se primenjuje na osnovu člana 506. stav 1. važećeg ZPP (''Službeni glasnik RS'' 72/11, 49/13-US, 74/13-US i 55/14), pa je našao da revizija nije osnovana.

U provedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka predviđena člana 361. stav 2. tačka 9. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Drugostepeni sud je nakon rasprave održane u smislu člana 370. ZPP utvrdio da je rešenjem Skupštine opštine ... od 15.05.1979. godine pravnom prethodniku tužioca – Preduzeću ''BB'' ... OOUR ''…'' iz ..., dato na korišćenje gradsko-građevinsko zemljište KO ... na katastarskoj parceli broj .../... u površini od 5.51,65ha uz naknadu od 513.376,00 tadašnjih dinara radi izgradnje poslovnih prostorija, remontno- servisne hale i radionice. Ugovor je realizovan tako što je pravni prethodnik tužioca stupio u državinu i u celosti isplatio ugovorenu naknadu. Posle započete gradnje u smislu rešenja od 15.05.1979. godine, parnične stranke su 22.03.1991.godine zaključile ugovor o prenosu prava korišćenja sa obrnutim ulogama tako što je tužilac kao nosilac prava korišćenja na zemljištu u društvenoj svojini preneo tuženoj pravo korišćenja na zemljištu katastarska Opština ..., katastarska parcela .../..., površina 5 hektara, 51 ar, 65m², kojim su se saglasili i da će tužena primljenu nepokretnost koristiti isključivo za potrebe slobodne carinske zone u ..., a da do tada pravo korišćenja na delu prenetog zemljišta zadržava prenosilac – tužilac. Ugovorom je predviđeno i da će se naknada za nepokretnosti i naknada za izvršena ulaganja prenosiocu prava – tužiocu isplatiti odmah po stupanju u posed krajnjeg korisnika nepokretnosti i da će se visina naknade utvrditi prema tržišnoj vrednosti i cenama na dan stupanja u posed krajnjeg korisnika. Tužena je svoje pravo korišćenja po ugovoru iz 1991. godine upisala u javnim knjigama. Sporna parcela je trebalo da bude obuhvaćena područjem slobodne carinske zone čije osnivanje i rad je trebalo da organizuje preduzeće za upravljanje zonom pa iz tog razloga je tužena prenela zemljište na slobodnu zonu ... – AD .... Vlada Republike Srbije je 16.03.2006. godine donela rešenje da prestaje da važi saglasnost za osnivanje slobodne zone. Opštinska uprava je 16.11.2006. godine donela rešenje kojim se utvrđuje prestanak prava korišćenja AD ''VV'' iz ... na spornom zemljištu upisavši pravo korišćenja u javnim knjigama u korist tužene. Tužilac se obraćao tuženoj zahtevom za izvršenje ugovora od 22.03.1991. godine zahtevajući naknadu zbog prenosa prava korišćenja i naknadu za izvršena ulaganja. Posle istaknutog prigovora zastarelosti novčanih potraživanja od strane tužene, tužilac je 12.12.2006. godine obavestio tuženu da jednostrano raskida ugovor o prenosu prava korišćenja zemljišta zaključenog 22.03.1991. godine. Saglasnost za osnivanje slobodne zone ''...'' data je rešenjem Savezne vlade Savezne Republike Jugoslavije 06.05.1992. godine, a posle donošenja rešenja da prestaje da važi saglasnost za osnivanje slobodne zone AD ''VV'' ... nema licencu za rad i više ne postoji kao pravno lice.

Imajući u vidu ovako utvrđeno činjenično stanje, drugostepeni sud je pozivajući se na odredbe člana 4. Zakona o građevinskom zemljištu (''Službeni list SAPV'' 15/76), član 19. Zakona o prometu nepokretnosti (''Službeni glasnik SRS'' 15/74 i 14/77), član 5. Zakona o građevinskom zemljištu (''Službeni glasnik SRS'' 23/90), čl. 124, 132. i 137. Zakona o obligacionim odnosima raskinuo ugovor o prenosu prava korišćenja na nepokretnostima zaključen između tužioca i tužene 22.03.1991. godine i obavezao tuženu da tužiocu preda u posed spornu nepokretnost, te da u RGZ SKN ... izvrši upis prava korišćenja na novoformiranoj parceli u korist tužioca.

Nisu osnovani navodi iz revizije tužene da je drugostepeni sud svoju odluku doneo pogrešnom primenom materijalnog prava. Pravilan je pravni stav drugostepenog suda da su u konkretnom slučaju ispunjeni uslovi za raskid ugovora o prenosu prava korišćenja zaključenog između parničnih stranaka, iz razloga što tužena nije isplatila tužiocu naknadu za ustupljeno pravo korišćenja, odnosno nije ispunila svoju ugovornu obavezu. Ugovor koji su parnične stranke zaključile 22.03.1991. godine zaključen je sa odložnim uslovom, jer je isplata ugovorene naknade za ustupljeno pravo korišćenja bila vezana za uvođenje u posed krajnjeg korisnika. Među strankama nije sporno da krajnji korisnik nije uveden u posed, s obzirom da AD ''VV'' ... koji je trebalo da bude krajnji korisnik više ne postoji kao pravno lice, jer je Vlada Republike Srbije 16.03.2006. godine donela rešenje da prestaje da važi saglasnost za osnivanje ''VV'' .... Međutim, prestanak postojanja AD ''VV'' ... kao pravnog lica ne daje pravo tuženoj da zadrži ono što je primila po ugovoru (predmetna nepokretnost), jer tužena sa svoje strane nije ispunila obavezu iz ugovora. Zato, imajući u vidu kako glase odredbe ugovora zaključenog 22.03.1991. godine, pravu volju ugovornih strana i cilj koji su stranke imale prilikom preuzimanja ugovornih obaveza, tužilac kao strana koja je u potpunosti ispunila svoju obavezu ima pravo da na osnovu opšteg pravila o raskidu ugovora sadržanog u odredbi člana 124. Zakona o obligacionim odnosima i načela pravičnosti zahteva raskid ugovora, kao i pravo da na osnovu člana 132. stav 2. istog Zakona traži od tužene da vrati ono što je tuženoj po ugovoru dato – nepokretnost opisanu u članu 1. ugovora.

Bez značaja su navodi koje tužena ponavlja u reviziji, a koje je isticala i u postupcima pred nižestepenim sudovima da ne snosi krivicu za neispunjenje ugovorne obaveze. Tačno je da je Vlada Republike Srbije u martu 2006.godine odlučila da povuče saglasnost za osnivanje ''VV'' ... i da je time došlo do prestanka postojanja AD ''VV'' ... kao pravnog lica, ali tužena pri tome mora da ima u vidu da na postojanje njene ugovorne obaveze utiču i činjenice da ugovorom od 22.03.1991. godine nije precizirano koje pravno lice će biti krajnji korisnik, što znači da to nije moralo biti isključivo AD ''VV'' ..., da je tužena zaključila ugovor preuzimajući na sebe obavezu da će primljenu nepokretnost koristiti isključivo za potrebe Slobodne carinske zone u ..., a da do tada pravo korišćenja zadržava prenosilac-tužilac da tužena nije pružila ni jedan dokaz da je preduzela radnje potrebne za formiranje i početak rada ''VV'', da je ugovor zaključen u martu 1991. godine i da je Vlada Savezne Republike Jugoslavije saglasnost za osnivanje ''VV'' ... dala svojim rešenjem od 06.05.1992. godine, što znači da tužena u periodu dužem od 14 godina nije ispunila, ni delimično, svoju ugovornu obavezu i pored više obraćanja tužioca za izvršenje ugovora, niti je preduzela bilo koju radnju koja bi ubrzala, odnosno doprinela ispunjenju ugovora, u čemu leži osnov za zaključak da na strani tužene postoji odgovornost za neispunjenje ugovora i da je tužena predmetni ugovor zaključila uz određeni rizik. Inače, nemogućnost ispunjenja za koju ne odgovara ni jedna strana, a kako je to predviđeno članom 137. Zakona o obligacionim odnosima, ne sprečava tužioca da od tužene zahteva vraćanje onog što je po ugovoru primila, odnosno ne oslobađa tuženu obaveze vraćanja primljenog po pravilima o vraćanju stečenog bez osnova. Zato se tužena ne može osloboditi obaveze vraćanja i ta obaveza u svakom slučaju postoji, bilo po članu 132. stav 2. bilo po članu 137. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima.

Tužena u reviziji ponavlja i tvrdnje da je pravo korišćenja pravnog prethodnika tužioca na predmetnoj kat. parceli prestalo, jer nije izvršio ugovornu obavezu izgradnje poslovnog prostora, koju je preuzeo po rešenju tužene od 15.05.1979. godine. Drugostepeni sud je detaljno obrazložio razloge zašto su ovi navodi tužene neosnovani i svoj stav je potkrepio pozivanjem na odredbu materijalnog prava – konkretno odredbu člana 5. Zakona o građevinskom zemljištu (''Službeni glasnik SRS'' br. 23/90). Kako i Vrhovni kasacioni sud navode tužene smatra neosnovanim i bez uticaja na odluku u ovoj pravnoj stvari, a obrazloženje tih navoda dato od drugostepenog suda valjanim i zakonitim, to na osnovu svog ovlašćenja iz člana 411., u vezi člana 382.stav 1. ZPP, ove revizijske navode ne obrazlaže posebno.

Iz navedenih razloga primenom člana 407. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Milomir Nikolić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić