U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: dr Dragiše B. Slijepčevića, predsednika veća, Gordane Ajnšpiler Popović i Branka Stanića, članova veća, u pravnoj stvari tužioca Republika Srbija, koju zastupa Državno pravobranilaštvo – Odeljenje u Požarevcu, protiv tuženih 1. ZZ „AA“ iz ..., koju zastupa punomoćnik Zoran Stojkovac, advokat iz ..., 2. „BB“ iz ..., koga zastupa punomoćnik Branko Vojvodić, advokat iz ... i umešača na strani drugotuženog „VV“ iz ..., koga zastupa punomoćnik Vladimir Drulević advokat iz ..., radi utvrđenja ništavosti ugovora, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Privrednog apelacionog suda Pž 6401/15 od 21.10.2015. godine, u sednici veća održanoj dana 27.04.2017. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužioca izjavljena protiv presude Privrednog apelacionog suda Pž 6401/15 od 21.10.2015. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Prvostepenom presudom Privrednog suda u Požarevcu P 493/13 od 24.06.2015. godine, u stavu I izreke delimično je usvojen tužbeni zahtev i utvrđeno da su ništavi ugovori zaključeni između ZZ „AA“ iz ... i Preduzeća za proizvodnju i trgovinu „BB“ ... i to: Ugovor o prodaji overen pred Opštinskim sudom u Smederevskoj Palanci dana 10.07.2006. godine pod Ov.br. ... u članu 1- delu kojim je prodavac ZZ „AA“ preneo kupcu „BB“ ... isključivo pravo korišćenja katastarskih parcela na kojima se brana nalazi i to kp.br. ... livada, IV klase, površine 7,19 ari, kp.br. ... njiva, II klase, površine 7,20 ari, kp.br. ... prirodno jezero površine 7,85 ari, kpbr. ... livada, IV klase 13,19 ari i kp.br. ... livada površine 14,39 ari, sve upisane u KO .... (...), Aneks I ugovora o prodaji, overen pred Opštinskim sudom u Smederevskoj Palanci, 10.07.2006. godine pod Ov.br. ... u članu 1- delu kojim je prodavac ZZ AA prodao kupcu „BB“ ... kp.br. ... površine 31,81 ara u KO ..., Aneks I ugovora o prodaji, overen pred Opštinskim sudom u Smederevskoj Palanci, 05.12.2006. godine pod Ov.br. ... u članu 1- delu kojim je prodavac ZZ „AA“ preneo kupcu „BB“ ... pravo svojine na kp.br. ... površine 89,91 ara, kp.br. ... površine 38,06 ara, kp.br. ... površine 54,84 ara, 2/3 kp.br. ... površine 53,94 ara, kp.br. ... površine 14,34 ara, kp.br. ... površine 13,73 ara, kpbr. ... površine 13,73 ara, ½ kp.br. ... površine 13,13 ara, kp.br .... površine 0,10 ara, kp.br. ... površine 3,39 ara, kp.br. ... površine 1,80 ara, kp.br. ... površine 10,41 ara, kp.br. ... površine 6,41 ar, kp.br. ... površine 19,83 ara, kp. br. ... površine 4,93 ara, kp.br. ... površine 4,70 ara i ½ kp.br. ... površine 22,38 ara, sve u KO .... (...) i Aneks II ugovora o prodaji overen pred Opštinskim sudom u Smederevskoj Palanci dana 05.12.2006. godine pod br. Ov.br. ... u članu 1 delu kojim je prodavac ZZ „AA“ prodao kupcu „BB“ ... kp.br. ... površine 13,93 ara, kp.br. ... površine 4,93 ara, 1/3 kp.br. ... površine 53,94 ara, ½ kp.br. ... povrišne 13,13 ara, ½ kp.br. ... površine 22,38 ara i kp.br. ... od 2.17,19 ha u KO .... Stavom II izreke u preostalom delu odbijen je tužbeni zahtev, a stavom III izreke odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove parničnog postupka.

Privredni apelacioni sud presudom Pž 6401/15 od 21.10.2015. godine, u stavu prvom izreke odbija žalbu tužioca kao neosnovanu i potvrđuje presudu Privrednog suda u Požarevcu P 493/13 od 24.06.2015. godine koja je objavljena dana 02.07.2015. godine u stavu II izreke. Stavom dva izreke delimično usvaja žalbu drugotuženog pa navedenu prvostepenu presudu u delu stava I izreke presude gde je po drugi put utvrđeno da je ništav Aneks Ugovora o prodaji overen pred Opštinskim sudom u Smederevskoj Palanci 05.12.2006. godine od brojem Ov ... u članu 1. – delu kojim je prodavac – prvotuženi preneo kupcu – drugotuženom pravo svojine na katastarskoj parceli ... površine 13,73 a, ukida. Stavom tri izreke odbija kao neosnovane žalbe tužioca i tuženih i navedenu prvostepenu presudu potvrđuje u stavu III izreke, te stavom četiri izreke odbija kao neosnovane zahteve tuženih za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv drugostepene presude, tužilac izjavljuje blagovremenu i dozvoljenu reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava. Troškove nije tražio niti opredelio.

U odgovoru na reviziju drugotuženi osporava navode revizije kao neosnovane te predlaže da se ista odbije u celosti. Troškove odgovora na reviziju nije tražio niti opredelio.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku (Sl. glasnik RS br. 72/11 i 55/14), Vrhovni kasacioni sud nalazi da revizija tužioca nije osnovana.

Nižestepene presude nisu zahvaćene bitnim povredama iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koje se u revizijskom postupku pazi po službenoj dužnosti. Navod revizije da je pobijana presuda zahvaćena bitnom povredom iz člana 374 stav 2 tačka 12 Zakona o parničnom postupku bez uticaja je na odlučivanje jer navedena bitna povreda ne može biti revizijski razlog u smislu člana. 407. Zakona o parničnom postupku. Takođe, ističući povrede postupka u pogledu ocene dokaza, revident ukazuje na relativno bitne povrede eventualno učinjene u prvostepenom postupku koje revizijski sud nema ovlašćenja da ceni.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tuženi su u periodu od 30.12.2005. godine do 07.04.2009. godine zaključili Ugovor o zakupu poljoprivrednog zemljišta od 30.12.2005. godine, zatim u svojstvu prodavca i kupca Ugovor o prodaji overen pred Opštinskim sudom u Smederevskoj Palanci Ov.br. ... od 23.06.2006. godine, Aneks I ugovora o prodaji overen pred Opštinskim sudom u Smederevskoj Palanci Ov.br. ... od 10.07.2006. godine, Aneks II ugovora o prodaji overen pred Opštinskim sudom u Smederevskoj Palanci Ov.br. ... od 05.12.2006. godine, Ugovor o prodaji overen pred Opštinskim sudom u Smederevskoj Palanci Ov.br. ... od 10.07.2006. godine kojim prvotuženi prodaje drugotuženom nepokretnosti bliže upisane u članu 1. Ugovora sa isključivim pravom korišćenja kat. parcela i Aneks I ugovora o prodaji overen pred Opštinskim sudom u Smederevskoj Palanci Ov.br. ... od 05.12.2006. godine. Između parničnih stranaka je nesporno da prilikom zaključenja ugovora tuženi nisu pribavili saglasnost Agencije za privatizaciju, a prvotuženi je naknadno podneo zahtev. Iz izveštaja Osnovnog suda u Velikoj Plani, jasno je utvrđeno koje su katastarske parcele u momentu zaključenja ugovora bile upisane kao društvena svojina ili kao vlasništvo opštenarodne imovine odnosno javno dobro, dok su sve ostale parcele u zemljišnim knjigama u vreme zaključenja ugovora bile u vlasništvu fizičkih lica. Kao osnove ništavosti spornih ugovora tužilac je ukazivao na članove 49. stav 1. i 49a stav 2 Zakona o zadrugama zbog nepostojanja saglasnosti Agencije za privatizaciju, kao i članu 12-14. Zakona o prometu nepokretnosti jer sporne nepokretnosti u državnoj odnosno društvenoj svojini nisu otuđene pod tržišnim uslovima.

Na ovako utvrđeno činjenično stanje prvostepeni sud delimično usvaja tužbeni zahtev i utvrđuje da su predmetni ugovori i aneksi ništavi u delu u kome je prometovano nepokretnostima koje su se u trenutku prodaje nalazile u režimu društvene svojine, pod kojom se podrazumeva i upis opštenarodne svojine, odnosno javnog dobra, a u preostalom delu odbija tužbeni zahtev kao neosnovan.

Privredni apelacioni sud je u svemu prihvatio ocenu prvostepenog suda, i u delu kojim je odbijen zahtev za utvrđenje ništavosti ugovora i aneksa za nepokretnosti koje su u vreme kada je prvotuženi raspolagao istima, bile u vlasništvu fizičkih lica, sa razloga što je sud vezan činjenicama koje obrazuju stvarni i pravni identitet tužbe.

Revizijski sud prihvata izraženo stanovište nižestepenih sudova i zaključuje da su pravilno primenili procesno i materijalno pravo i to odredbe člana 1, 5 i 14. Zakona o načinu i uslovima priznavanja prava i vraćanju zemljišta koje je prešlo u društvenu svojinu po osnovu poljoprivrednog zemljišnog fonda i konfiskacijom zbog neizvršenih obaveza iz obaveznog otkupa poljoprivrednih proizvoda, člana 49a Zakona o zadrugama kao i člana 103, 105 i 109. Zakona o obligacionim odnosima u vezi sa članom 192 stav 1 i 4 Zakona o parničnom postupku i odbili tužbeni zahtev za deo nepokretnosti koje u trenutku zaključenja spornog ugovora nisu bile u društvenom odnosno državnom režimu, s obzirom da je prilikom odlučivanja o postavljenom tužbenom zahtevu sud vezan činjenicama koje obrazuju stvarni i pravni identitet tužbe odnosno vezan je za one osnove ništavosti na koje se tužilac u tužbi i tokom prvostepenog postupka pozivao i u odnosu na koje je utvrđivana činjenična građa odnosno bitne činjenice neophodne za pravilnu primenu materijalnog prava.

U smislu člana 192. stav 1 Zakona o parničnom postupku tužba mora da sadrži određeni zahtev u pogledu glavne stvari i sporednih traženja, činjenice na kojima tužilac zasniva zahtev, dokaze kojma se utvrđuju ove činjenice, vrednost predmeta spora i druge podatke koje mora imati svaki podnesak. Prema stavu 4 istog člana, sud će postupati po tužbi i kada tužilac nije naveo pravni osnova tužbenog zahteva, a ako je tužilac naveo pravni osnov sud nije vezan za njega. Na isti način je sadržinu tužbe regulisao i član 187. Zakona o parničnom postupku (Sl. glasnik RS br.125/04,...111/09), važeći u vreme podnošenja tužbe.

Iz navedenog jasno proizilazi da sud nije vezan pravnim osnovom tužbe ali je vezan za činjenični osnov jer činjenice na kojima tužilac zasniva tužbeni zahtev predstavljaju obavezni deo sadržine svake tužbe. Tužilac je u tužbi i tokom prvostepenog postupka kao osnov ništavosti spornih ugovora isticao jedino nedostatak saglasnosti Agencije za privatizaciju i nepoštovanje posebne procedure za promet nepokretnostima u društvenoj odnosno državnoj svojini.

Kako, za nepokretnosti koje nisu bile u društvenom odnosno državnom režimu vlasništava u trenutku zaključenja spornih ugovora, nije bila potrebna saglasnost Agencije za privatizaciju niti poseban režim prodaje (a na koje se osnove tužilac jedino pozivao u toku prvostepenog postupka) to ovi razlozi i ne mogu biti osnov ništavosti za usvajanje tužbenog zahteva u celosti, a što su pravilno nižestepeni sudovi imali u vidu, te pravilno delimično odbili tužbeni zahtev.

S obzirom na navedeno neosnovan je revizijski navod da je prvostepeni sud trebalo da usvoji celokupan tužbeni zahtev za utvrđenje ništavosti spornih ugovora jer prvotuženi kao prodavac nije bio upisan kao vlasnik parcela u momentu zaključenja i overe ugovora i nije mogao preneti na kupca više prava nego što sam poseduje, jer je ovaj razlog ništavosti tužilac istakao tek u žalbi, te kao takav predstavlja novu činjenicu u smislu člana 372. Zakona o parničnom postupku za koju u žalbi nije naveo opravdane razloge zbog kojih je nije mogao izneti do zaključenja glavne rasprave, pa ista i nije bila razmatrana od strane drugostepenog suda.

U reviziji se u suštini ponavljaju svi razlozi isticani u žalbenom postupku, a koji su pravilno ocenjeni kao neosnovani, pa ih revizijski sud neće detaljnije obrazlagati u ovoj presudi jer bi se na taj način samo ponavljali stavovi izneti od strane drugostepenog suda.

Iz navedenih razloga primenom člana 414. stav 1. i 2. Zakona o parničnom postupku Vrhovni kasacioni sud je odbio reviziju tužioca kao neosnovanu i odlučio kao u izreci presude.

Predsednik veća-sudija

dr Dragiša B. Slijepčević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić