U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislave Apostolović, predsednika veća, Branislava Bosiljkovića i Zorane Delibašić, članova veća, u parnici iz radnog odnosa tužilaca AA, BB i VV, svi iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Marina Perić advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, MUP, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, Odeljenje u Novom Sadu, radi isplate, odlučujući o reviziji tužilaca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 562/18 od 12.03.2018. godine, u sednici veća održanoj dana 16.05.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužilaca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 562/18 od 12.03.2018. godine – dela kojim je preinačena prvostepena presuda.

ODBIJA SE zahtev tužilaca za naknadu troškova revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Sremskoj Mitrovici P1 104/16 od 04.12.2017. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužilaca. Stavom drugim izreke, obavezana je tužena da tužiocima isplati na ime razlike od isplaćene do pripadajuće osnovne zarade za period od 01.09.2013. godine zaključno sa 31.08.2014. godine, i to: tužiocu AA iznos od 33.496,62 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.05.2017. godine do isplate i na ime obračunate zakonske zatezne kamate iznos od 14.266,67 dinara; tužiocu BB iznos od 28.355,59 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.05.2017. godine do isplate i na ime obračunate zakonske zatezne kamate iznos od 12.078,52 dinara i tužiocu VV iznos od 28.662,75 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.05.2017. godine do isplate i na ime obračunate zakonske zatezne kamate iznos od 12.207,50 dinara. Stavom trećim izreke, obavezana je tužena da na ime razlike između isplaćenog i pripadajućog dodatka – uvećanja na platu za rad u smenama za period od 01.09.2013. godine do 01.02.2016. godine isplati, i to: tužiocu AA iznos od 261.731,85 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.05.2017. godine do isplate i na ime obračunate zakonske zatezne kamate iznos od 81.668,10 dinara; tužiocu BB iznos od 204.216,29 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.05.2017. godine do isplate i na ime obračunate zakonske zatezne kamate iznos od 63.215,56 dinara i tužiocu VV iznos od 206.124,45 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.05.2017. godine do isplate i na ime obračunate zakonske zatezne kamate iznos od 63.976,11 dinara. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužena da tužiocima isplati zakonsku zateznu kamatu na iznose naknade troškova za dolazak i odlazak sa rada koji su isplaćeni nakon dospelosti za period od 01.09.2013. godine do 01.01.2016. godine, i to: tužiocu AA iznos od 4.803,81 dinara; tužiocu BB iznos od 4.785,26 dinara i tužiocu VV iznos od 8.257,40 dinara. Stavom petim izreke, obavezana je tužena da tužiocima na ime naknade troškova parničnog postupka isplati iznos od 244.956,92 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana izvršnosti odluke do isplate, sve u roku od 8 dana pravnosnažnosti odluke, pod pretnjom prinudnog izvršenja. Stavom šestim izreke, odbijen je zahtev tužene za naknadu troškova postupka.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 562/18 od 12.03.2018. godine, stavom prvim izreke, delimično je preinačena presuda Osnovnog suda u Sremskoj Mitrovici P1 104/16 od 04.12.2017. godine tako što je odbijen tužbeni zahtev tužilaca radi isplate razlike između isplaćene i pripadajuće osnovne plate za period od 01.09.2013. godine do 31.08.2014. godine, i to: tužiocu AA iznos od 33.496,62 dinara, tužiocu BB iznos od 28.355,59 dinara i tužiocu VV iznos od 28.662,75 dinara sve sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.05.2017. godine do isplate, kao i obračunate iznose zakonske zatezne kamate, i to: tužiocu AA iznos od 14.266,67 dinara, tužiocu BB iznos od 12.078,52 dinara i tužiocu VV iznos od 12.207,50 dinara, i na ime razlike između isplaćenog i pripadajućeg dodatka na platu za rad u smenama za period od 01.09.2013. godine do 01.02.2016. godine tužiocu AA u iznosu od 261.731,85 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.05.2017. godine do isplate, tužiocu BB iznos od 204.216,29 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.05.2017. godine do isplate, tužiocu VV iznos od 206.124,45 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.05.2017. godine do isplate, kao i iznos obračunate zakonske zatezne kamate, i to: tužiocu AA u iznosu od 81.668,10 dinara, tužiocu BB u iznosu od 63.215,56 dinara i tužiocu VV u iznosu od 63.976,11 dinara, i određeno je da svaka stranka snosi svoje troškove parničnog postupka. Stavom drugim izreke, u preostalom delu žalba tužene je odbijena a navedena presuda u usvajajućem delu i delu kojim je odbijen zahtev tužene za naknadu troškova parničnog postupka, potvrđena. Stavom trećim izreke, obavezani su tužioci da na ime naknade troškova žalbenog postupka tuženoj isplate iznos od 12.000,00 dinara.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude – dela kojim je preinačena prvostepena presuda, tužioci su blagovremeno, preko punomoćnika, izjavili reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u granicama propisanim odredbom člana 408. ZPP i odlučio da revizija tužilaca nije osnovana.

Drugostepena presuda nije zahvaćena bitnom povredom odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju se u revizijskom postupku pazi po službenoj dužnosti. Neosnovan je revizijski navod da je pobijana presuda doneta uz bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi sa članom 2. i 8. ZPP. Drugostepeni sud je postupao u okviru svoje nadležnosti. Presuda je zasnovana na činjeničnom stanju utvrđenom u prvostepenom postupku na koje je drugostepeni sud pravilno primenio materijalno pravo.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužioci su u periodu od 01.09.2013. godine do 01.02.2016. godine bili u radnom odnosu kod tužene u PU Sremska Mitrovica – Odeljenje saobraćajne policije. Tužilac AA je u periodu od 01.09.2013. godine do 24.09.2014. godine bio komandir policijskog odeljenja u ..., odnosno od 01.06.2012. godine bio je raspoređen na radno mesto ..., dok je rešenjem od 20.01.2014. godine raspoređen na radno mesto ..., Policijska ispostava u ... sa koeficijentom plate u periodu od septembra do decembra 2013. godine od 1,728, od januara 2014. godine do juna 2014. godine od 1,756 i od jula do avgusta 2014. godine od 1,971. Tužioci BB i VV su počev od juna 2012. godine raspoređeni na radnom mestu ... . Tužilac BB je do juna 2014. godine imao koeficijent plate od 1,473, a od jula 2014. godine 1,688, dok je tužilac BB u septembru 2013. godine imao koeficijent 1,473, od oktobra 2013. godine do juna 2014. godine 1,491, a od avgusta 2014. godine 1,706. U navedenom periodu tužioci su obavljali rad u smenama i njihov rad bio je organizovan tako da su 12 sati radili u dnevnoj smeni (od 08.00 do 20.00 časova), potom su imali 24 časa odmora, pa su radili 12 sati u drugoj smeni (od 20.00 časova do 08.00 časova ujutro), a potom su bili slobodni 48.00 časova. Tužiocima su rešenjima tužene utvrđeni koeficijenti za smenski rad od 0,145, saglasno Pravilniku o platama zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova od 03.04.2012. godine. Prema nalazu veštaka ekonomsko-finansijske struke, za period od 01.09.2013. godine do 01.02.2016. godine uvećanje zarade za rad u smenama obračunato je i vrednovano kroz koeficijent 0,145 od osnovice, što ne odgovara uvećanju zarade od 28,6%. S ozbirom na navedeni način obračuna smenskog rada koji ne odgovara uvećanju zarade od 28,6% tužiocu AA isplaćena je manja plata po tom osnovu u iznosu od 261.731,85 dinara, a zatezna kamata iznosi do dana veštačenja iznosi 81.668,10 dinara, tužiocu BB iznos od 204.216,29 dinara i zatezna kamata 63.215,56 dinara, a tužiocu VV iznos od 206.124,45 dinara i zatezna kamata od 63.976,11 dinara. Prema nalazu veštaka tužiocima je za sporni period zarada isplaćivana po osnovicama: za period od maja do septembra meseca 2013. godine u iznosu od 26.023,09 dinara, od oktobra 2013. godine do marta 2014. godine 26.153,21 dinara i od aprila do avgusta 2014. godine 26.283,98 dinara. 75% prosečne zarade po zaposlenom u spornom periodu je iznosilo 27.765,00 dinara, te razlika između tako utvrđene osnovice i isplaćene osnovice rezultira da su tužiocima u periodu od 01.09.2013. do 31.08.2014. godine manje obračunate zarade i to: tužiocu AA u iznosu od 33.496,62 dinara sa obračunatom zakonskom zateznom kamatom u iznosu od 14.266,67 dinara; tužiocu BB u iznosu od 28.355,59 dinara sa obračunatom zakonskom zateznom kamatom u iznosu od 12.078,52 dinara i tužiocu VV u iznosu od 28.662,75 dinara sa obračunatom zakonskom zateznom kamatom u iznosu od 12.207,50 dinara.

Na osnovu ovako utvrđenih činjenica, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev. Zaključio je da tužiocima u utuženom periodu, saglasno članu 23. stav 1. posebnog Kolektivnog ugovora za policijske službenike, pripada osnovica za obračun plate koja ne može biti niža od 75% od prosečne zarade po zaposlenom u privredi RS isplaćene u mesecu koji prethodi mesecu u kojem se utvrđuje osnovica, jer je u budžetu Republike Srbije za 2013. i 2014. godinu preostalo nerealizovanih sredstava namenjenih za plate i dodatke i zaposlenima u javnom sektoru. Tužiocima, po nalaženju tog suda, pripada i razlika između isplaćenog i pripadajućeg uvećanja na platu po osnovu rada u smenama u procentu od 28,6%. Navedeni procenat uvećanja propisan je za zaposlene koji smenski rad obavljaju povremeno, kako je to regulisano Zakonom o policiji i Posebnim kolektivnim ugovorom, ali po stanovištu prvostepenog suda tužioci i ostali zaposleni kod tužene koji u kontinuitetu obavljaju poslove po smenama bili bi dovedeni u neravnopravan položaj u odnosu na radnike koji samo povremeno obavljaju poslove u smenama, što je suprotno članu 23. stav 2. Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima i članu 104. Zakona o radu.

Nasuprot stanovištu prvostepenog suda, drugostepeni sud je preinačujući prvostepenu presudu odbio tužbeni zahtev tužilaca radi isplate razlike između isplaćene i pripadajuće osnovne plate za period od 01.09.2013. godine do 31.08.2014. godine, uključujući i obračunate iznose zakonske zatezne kamate, kao i tužbeni zahtev na ime razlike između isplaćenog i pripadajućog dodatka na platu za rad u smenama za period od 01.09.2013. godine do 01.02.2016. godine. Po nalaženju tog suda, Kolektivnim ugovorom ne može se utvrđivati osnovica za obračun plate policijskih službenika ukoliko to nije zakonom propisano, u smislu člana 56. Zakona o budžetskom sistemu, tako da obaveze koje preuzimaju direktni ili indirektni korisnici budžeta moraju odgovarati aproprijaciji koja im je odobrena za tu namenu u toj budžetskoj godini saglasno članu 54. Tog Zakona. U odsustvu dokaza da je tuženoj odobrena isplata iz sredstava budžeta po traženoj osnovici za plate policijskih službenika u spornom periodu, tužbeni zahtev po osnovu razlike isplaćene plate do pripadajuće u iznosima utvrđenim veštačenjem je neosnovan, a tužbeni zahtev za isplatu razlike uvećane zarade po osnovu smenskog rada, obračunate uz uvećanje od 28,6 % od osnovne plate, nije osnovan jer je tužiocima, saglasno članu 147a Zakona o policiji i Pravilniku o platama zaposlenih u MUP-u, smenski rad vrednovan kroz dodatni koeficijent.

Neosnovano je ukazivanje revidenata na pogrešnu primenu materijalnog prava od strane drugostepenog suda i da je tužiocima povređeno pravo predviđeno članom 8. stav 2. Zakona o radu, da se opštim aktom mogu utvrditi veća prava i povoljniji uslovi rada od utvrđenih zakonom. Član 23. stav 1. posebnog Kolektivnog ugovora propisuje najnižu osnovicu za obračun plata policijskih službenika u visini od 75% od prosečne mesečne zarade po zaposlenom u privredi Republike Srbije, pod uslovom da odobrena sredstva u budžetu namenjena za plate omogućavaju utvrđivanje takve osnovice. U suprotnom, Vlada Republike Srbije može utvrditi nižu osnovicu za obračun plata policijskih službenika u skladu sa odobrenim sredstvima u visini osnovice određene za profesionalna vojna lica. Veštačenjem je utvrđeno da je za 2013. i 2014. godinu potrošeno 83,64 % odnosno 84,95 % odobrenih sredstava za plate i dodatke zaposlenih u javnom sektoru. Postojanje u budžetu neutrošenih sredstava za plate ne znači da je ispunjen uslov za obračun osnovice, u smislu člana 23. stav 1. posebnog Kolektivnog ugovora. Ovo sa razloga što se preostala sredstva odnose na sve zaposlene u javnom sektoru, te imajući u vidu visinu izdataka potrebnih da se svim policijskim službenicima osnovica za obračun plata odredi na isti način. Stoga je pravilno drugostepeni sud primenio odredbe Zakona o budžetskom sistemu koji propisuje da se direktni i indirektni korisnici budžeta moraju kretati u okviru granica odobrenih sredstava za odgovarajuću namenu. Navedeno nije u suprotnosti ni sa odredbom Posebnog kolektivnog ugovora o određivanju minimalne osnovice za obračun plata policijskih službenika koja se primenjuje pod uslovom da odobrena sredstva u budžetu to omogućavaju.

Neosnovan je i navod revidenata kojim osporavaju stanovište drugostepenog suda da tužioci nemaju pravo na uvećanje plate od 28,6% po osnovu rada u smenama. Navedeni procenat uvećanja plata propisan članom 147a Zakona o policiji namenjen je zaposlenima koji rade na poslovima na kojima se smenski rad uvodi povremeno. To je dodatak na platu koji nije uzet u obzir pri vrednovanju poslova radnog mesta zbog toga što za to radno mesto nije predviđen rad u smenama. Uvećanje plate se obračunava na svaki sat rada ako zaposleni koji nema smenski rad povremeno radi u smenama. Tužiocima je rad u smenama izražen kroz koeficijent za obračun plate pri vrednovanju poslova radnog mesta i isplaćuje im se za svaki mesec. Kako je neredovnost u radu na nekim radnim mestima stalni uslov rada i zato je vrednovana kroz koeficijent, a na nekim mestima nije stalni uslov rada već se uvodi povremeno, to ni zaposleni na tim radnim mestima nisu u istom položaju. S toga je neosnovano pozivanje revidenta na pravo zaposlenih na jednaku zaradu za isti rad ili rad iste vrednosti koju ostvaruju kod istog poslodavca.

Na osnovu izloženog Vrhovni kasacioni sud je primenom člana 414. ZPP odbio reviziju tužilaca kao neosnovanu.

Odluka iz stava drugog izreke doneta je u smislu odredbe člana 153. u vezi člana 165. stav 1. ZPP, budući da tužioci nisu postigli uspeh sa izjavljenom ravizijom, te je njihov zahtev za naknadu troškova revizijskog postupka neosnovan.

Predsednik veća-sudija

Branislava Apostolović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić