U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, niti je pred drugostepenim sudom učinjena povreda postupka iz člana 374. stav 1. ZPP na koju se u reviziji ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u ratu 1999. godine bio na redovnom odsluženju vojnog roka i učestvovao je u ratu u periodu od 24.03.1999. godine do 26.06.1999. godine pri VP ... . Za vreme ratnog stanja dnevnice nije primao, a po okončanju rata nije vodio spor za isplatu ratnih dnevnica. Na osnovu Zaključka Vlade RS 05 broj 401-161/2008 od 17.01.2008. godine, kojim su dozvoljena sredstva radi isplate novčane pomoći ratnim vojnim rezervistima, sa prebivalištem na teritoriji sedam nerazvijenih opština (Kuršumlija, Blace, Bojnik, Lebane, Žitorađa, Doljevac i Prokuplje) izvršena je isplata ratnih dnevnica rezervistima sa područja navedenih opština. Tužbom u ovoj pravnoj stvari tužilac traži da se utvrdi da je diskriminisan u odnosu na ostale učesnike rata iz Topličkog okruga.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je zaključio da je tužilac diskriminisan postupanjem tužene, dok je drugostepeni sud preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev jer je pravilno zaključio da tužilac u periodu od 24.03.1999. godine do 01.06.1999. godine nije imao status vojnika u rezervi, s obzirom da se nalazio na redovnom služenju vojnog roka, pa Zaključkom Vlade RS od 17.01.2008. godine nije učinjena diskriminacija prema tužiocu, jer se Zaključak odnosio samo na vojne rezerviste, a ne i na lica koja su bila vojnici na služenju vojnog roka.

Odredbom člana 7. Zakona o vojsci Jugoslavije („Službeni list SRJ“ broj 43/94 ... 37/02) propisano je da vojsku sačinjavaju stalni i rezervni sastav (stav 1.), da stalni sastav vojske sačinjavaju profesionalni vojnici i vojnici na služenju vojnog roka (stav 2.), dok rezervni sastav vojske sačinjavaju rezervni oficiri, rezervni podoficiri, vojnici u rezervi i žene – vojni obveznici (stav 5.). Odredbom člana 89. istog zakoga propisano je da vojniku na služenju vojnog roka pripadaju novčana primanja koja odredi Savezni ministar za odbranu, dok je pitanje naknada putnih i drugih troškova u Vojsci regulisano odredbama člana 90. – 93. navedenog zakona, pri čemu se ove odredbe, kao i odredba člana 89. primenjuju i za vreme ratnog stanja u smislu člana 93. navedenog zakona.

Postojanje diskriminacije izvršene Sporazumom od 11.01.2008. godine i Zaključkom Vlade Republike Srbije od 17.01.2008. godine, nastalim pre stupanja na snagu Zakona o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 22/09 - stupio na snagu 07.04.2009. godine), cenjeno je na osnovu člana 21. Ustava Republike Srbije i člana 14. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Diskriminacija je svako neopravdano pravljenje razlike između određenih lica po osnovu više kriterijuma, pa i po osnovu ličnog svojstva (u članu 21. stav 1. Ustava RS nabrojani su samo tipični slučajevi diskriminacije). Prebivalište, pored ličnog imena i državljanstva predstavlja atribut svake fizičke ličnosti, zbog čega je moguća diskriminacija lica po osnovu prebivališta ili boravišta. Zaštita od diskriminacije predstavlja pravo ličnosti zagarantovano Ustavom Republike Srbije (član 21) i Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (član 1. Protokola 12. uz Evropsku konvenciju), a od 07.04.2009. godine i Zakonom o zabrani diskriminacije. Lica koja ukazuju da je u odnosu na njih izvršena diskriminacija dužna su da dokažu da su nejednako tretirana u odnosu na druga lica koja su u istoj ili sličnoj situaciji, a suprotna strana – lice na čije se diskriminatorsko postupanje ukazuje, dužna je da dokaže postojanje objektivnog i opravdanog razloga za različitost u postupanju.

Iz sadržine Sporazuma od 11.01.2008. godine i Zaključka Vlade RS od 17.08.2008. godine, proizilazi da je finansijska pomoć koja je uplaćena na poseban račun sedam opština navedenih u Sporazumu, uplaćena radi isplate ratnih dnevnica ratnim vojnim rezervistima koji su učestvovali u odbrani zemlje u toku NATO bombardovanja 1999. godine. Ovakvim postupanjem tužena jeste izvršila diskriminaciju u odnosu na sve ostale vojne rezerviste koji imaju prebivalište na teritoriji drugih opština i koji su bili u istoj situaciji kao i rezervisti sa teritorija navedenih 7 opština, odnosno koji su učestvovali u odbrani zemlje tokom NATO bombardovanja 1999. godine i po tom osnovu ostvarili pravo na isplatu ratnih dnevnica, ali im ista nije isplaćena.

Tužilac je zahtev za utvrđenje diskriminacije zasnovao na činjenicama da je Vlada RS Zaključkom od 17.01.2008. godine priznala pravo na isplatu ratnih dnevnica vojnim rezervistima sa prebivalištem na područjima opština koje su navedene u tom aktu, dok njemu nije, samo zato što ima prebivalište u drugoj opštini, iako se po svemu ostalom nalazi u istoj situaciji kao ti vojni rezervisti. Po oceni revizijskog suda, tužilac nije bio u istoj situaciji kao vojni rezervisti na koje se odnosi zaključak, jer je utvrđeno da je tužilac bio na redovnom služenju vojnog roka, s tim što je u toku trajanja NATO bombardovanja u periodu od 24.03.1999. godine do 26.06.1999. godine bio angažovan, kao vojnik na redovnom služenju vojnog roka. Neopravdano pravljenje razlike u postupanju prema nekom licu u odnosu na druga lica koja su u istoj ili sličnoj situaciji predstavlja akt diskriminacije, iz čega proizlazi da je za postojanje diskriminacije potrebno da se lice koje traži zaštitu zbog diskriminacije nalazi u uporedivoj ili bitno sličnoj situaciji u odnosu na druga lica u odnosu na koja smatra da je diskriminisano, pa ako se ne nalazi u takvoj situaciji, diskriminacije nema. Shodno navedenom, tužilac je spadao u krug lica koja u smislu člana 2. i 3. Pravilnika o naknadi putnih i drugih troškova u Vojsci Jugoslavije („Službeni vojni list“ broj 38/93, ... 7/99) ostvaruju naknadu putnih i drugih troškova za vreme kada su izložena uvećanim troškovima van mesta službovanja, a u određenim slučajevima i u mestu službovanja. Kako iz sadržine sporazuma od 11.01.2008. godine i zaključka Vlade RS od 17.01.2008. godine proizilazi da je novčana pomoć isplaćena na posebne račune sedam opština Topličkog okruga, radi isplate ratnih dnevnica vojnim rezervistima sa prebivalištem na teritoriji tih opština, to po oceni Vrhovnog kasacionog suda tužilac nije bio u istoj situaciji kao rezervisti na koja se isti odnose, jer tužilac u spornom periodu nije pripadao rezervnom sastavu Vojske, već stalnom sastavu Vojske, kao vojnik na služenju vojnog roka.

Imajući ovo u vidu, Vrhovni kasacioni sud nalazi da drugostepeni sud osnovano zaključuje da navedenim Zaključkom Vlade RS od 17.01.2008. godine, nije izvršena diskriminacija u pogledu isplate ratnih dnevnica u odnosu na tužioca, iako mu iste nisu plaćene, pa je i njegov tužbeni zahtev neosnovan i kao takav pravilno odbijen.

Shodno izloženom, na osnovu člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku, odlučeno je kao u izreci, pri čemu je odluka o troškovima postupka doneta imajući u vidu da je revizija tužioca odbijena kao neosnovana.

Predsednik veća – sudija

Jasminka Stanojević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić