U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Jelene Borovac i Branka Stanića, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Goran V. Topić, advokat u ..., protiv tuženih BB i VV, obe iz ..., čiji je punomoćnik Gordana Rašić, advokat u ..., radi činidbe i isplate, te po protivtužbi BB i VV protiv AA, radi utvrđenja, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu broj Gž 4117/17 od 01.03.2018. godine u sednici veća 23.10.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu broj Gž 4117/17 od 01.03.2018. godine.

Tuženima se ne dosuđuju troškovi sastava odgovora na reviziju.

O b r a z l o ž e nj e

Osnovni sud u Novom Sadu je presudom broj P 5773/2015 od 14.09.2017. godine, delimično usvojio tužbeni zahtev tužilje pa je obavezao tužene da se isele iz stana broj ... površine 37m2 koji se nalazi u zgradi označenoj u katastarskom operatu redni broj ... u ..., ulično porodično stambene zgrade broj ... u ulici ... u ... i da tužilji taj stan predaju slobodan od lica u stvari u roku od 15 dana. Odbijen je tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila da se tužene obavežu da joj na ime pravno neosnovanog obogaćenja – naknade za korišćenje jednosobnog stana opisanog u prethodnom stavu i dela parcele ... KO ... broj ... na kome su izgrađeni objekti pod rednim brojem ... gabaritne površine 63m2, rednim brojem ... gabaritne površine 18m2 i redni broj ... gabaritne površine 19m2 u periodu od 22.02.2005. godine do 31.10.2013. godine, solidarno isplate iznos od 666.980,05 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 06.11.2013. godine do isplate. Odbačena je tužba tužilje u delu kojim je tražila da se obavežu tužene da uklone bespravno izgrađene objekte označene pod rednim brojevima ..., ... i ... upisane u ln broj ... KO ... ... koji su izgrađeni bez odobrenja za gradnju na parceli ... izgrđeno građevinsko zemljište od 3 ari i 76m2 i nalazi se u dvorištu u ulici ... ..., desno od ulazne kapije i da tužilji predaju u posed deo parcele na kojoj su izgrađeni ovi objekti u površini od 105 m2 u roku od 15 dana. Odbijen je protivtužbeni zahtev tuženih kojim su tražili da se utvrdi da su tužene po osnovu održaja stekle pravo svojine svaka u po ½ dela na stanu broj ... površine 37m2 bliže opisanih u prvom stavu izreke (koja nepokretnost je identična jednosobnom stanu u ..., ... broj ... u prizemlju, površine 37 m2 upisana u ZKUL broj ... KO ... ... na parceli ... KO ... ...) a što je tužilja dužna da prizna i trpi, da se po osnovu ove presude tužene upišu sa pravom suvlasništva svaka u po ½ dela na nepokretnosti na predmetnom stanu izgrađenom na parceli broj ... KO ... ... upisan u list nepokretnosti broj ... KO ... ... i da se obaveže tužilja da joj nadoknati troškove parničnog postupka sa zakonskom zateznom kamatom od dana presuđenja do isplate. Odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postpuka.

Apelacioni sud u Novom Sadu je presudom broj Gž 4117/17 od 01.03.2018. godine, odbio žalbu tužilje, usvojio je žalbu tuženih pa je presudu Osnovnog suda u Novom Sadu broj P 5773/25 od 14.09.2017. godine, preinačio u delu u kojem je usvojen tužbeni zahtev tako što je odbio tužbeni zahtev, a u delu kojim je odbijen protivtužbeni zahtev preinačio tako što je utvrdio da su tužene po osnovu održaja stekle pravo svojine svaka u po ½ dela na stanu bliže opisanom u izreci. Preinačena je i odluka o troškovima postupka tako što je obavezana tužilja da tuženima na ime troškova parničnog postupka isplati iznos od 599.955,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od izvršnosti presude do isplate u roku od 15 dana.

Protiv pravnosnažne presude apelacionog suda, tužilja je izjavila blagovremenu reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZKP, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužene su dale odgovor na tužbu i postavile zahtev za naknadu troškova za njegov sastav.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 403. stav 2. tačka 2. i 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11 i 15/2014) pa je ocenio da je revizija tužilje dozvoljena, ali da nije osnovana.

U postupku pred nižestepenim sudovima, nije učinjena bitna povreda postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju se u revizijskom postupku pazi po službenoj dužnosti a ni one na koje se revizija poziva.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja AA je rešenjem o nasleđivanju Opštinskog suda u Novom Sadu broj 690/09 od 10.03.2009. godine oglašena za naslednike iza smrti oca GG na nekretnini upisanoj u listu nepokretnosti broj ... KO ... ..., parcela broj ... što u prirodi predstavlja jednosoban stan broj ... u prizemlju, površine 37m2 u ulici ... broj ... u ..., a potom je rešenjem Osnovnog suda u Novom Sadu O 2318/2010 od 14.04.2010. godine oglašena za naslednika nankadno pronađene zaostavštine i to na nekretnini upisanoj u prepis lista nepokretnosti broj ... KO ... ..., parcela broj ..., zemljište pod zgradom – objektom, zemljištem uz zgradu – objekat u ulici ... broj ..., ukupne površine od 3 ara i 76 m2, državne svojine sa pravom korišćenja ostavitelja, a na kojoj parceli se nalazi porodična stambena zgrada broj ... vlasništvo ostavitelja u 1/1 dela u ulici ... broj ... . Otac tužilje GG je sa svojom sestrom DD nasledio opisanu nekretninu od svojih pokojnih roditelja ĐĐ i EE (babe i dede tužilje) i to tako što je GG nasledio u celosti jednosoban stan broj ... u površini od 37m2 a njegova sestra dvosoban stan broj ... u površini od 42m2 a koji se nalaze u zgradi izgrađenoj na parceli broj ... i upisanoj u osnovni list nepokretnosti broj … KO ... ... . Otac tužilje i njegova sestra su se na osnovu ovog rešenja upisali kao vlasnici stanova broj ... i ... u osnovni list nepokretnosti broj ... KO ... ... . Njihovi pravni prethodnici EE i ĐĐ su predmetnu nepokretnost kupili 01.10.1943. godine, na osnovu kog ugovora su se upisali kao vlasnici. U to vreme ta nekretnina je bila upisana u ZKUL broj ... KO ... ... parcela broj .../... (danas parcela broj ...). Prilikom bombardovanja za vreme Drugog svetskog rata kuća je oštećena, te su se tužiljin otac i njegova sestra sa njihovim roditeljima ĐĐ i EE preselili da žive kod njihove babe u ulicu ... broj ... u ... . Baba i deda tužilje se više nisu vraćali u svoju kuću u ulici ... broj ... . Posle Drugog svetskog rata od strane grada Novog Sada, stanovi broj ... i ... su izdavani u zakup građanima iako nisu nikada nacionalizovani.

Grad Novi Sad je izdavao u zakup posle Drugog svetskog rata predmetni stan broj ... porodicama koje su se smenjivale. Poslednja je porodica ŽŽ. ZZ je 07.08.1984. godine, zaključio ugovor o korišćenju stana sa SIZ-om stanovanja Opštine Novi Sad, kao nosioca stanarskog prava na predmetnom stanu. Ugovor o kupoprodaji stana iz društvene svojine je zaključen između ZZ i II sa jedne strane i Opštine Novi Sad sa druge strane, overen kod Opštinskog suda u Novom Sadu (u njemu je navedeno da se stan nalazi na kp ...). ZZ i II su isplatili kupoprodajnu cenu 25.05.1992. godine, a 22.09.1992. godine su stan prodali tuženima, a ugovor o prodaji su overili pod brojem Ov .../... . U ugovoru je navedeno da je predmet ugovora je stan u ulici ... broj ... površine od 37m2 i pomoćne prostorije u dvorištu i to polovina šupe za ugalj, letnja kuhinju, poljski vece i dve šupe, te da se nalazi na parceli broj ... . Prodavci su se kao vanknjižni vlasnici obavezali da će odmah preduzeti sve radnje za upis prava svojine na stanu koji prodaju kupcima kako bi se kupci uknjižili kao vlasnice stana. Tužene su stupile u posed stana (nalazi se na parceli broj ...) i u njegovom posedu se nalaze i u vreme presuđenja. Na parceli broj ... izgrađeno građevinsko zemljište od 3 ara 76m2 tužene su bespravno izgradile objekte označene u katastarskom operatu kao porodična stambena zgrada upisana pod rednim brojem ... gabaritne površine 63m2, rednim brojem ... gabaritne površine 18 i rednim brojem ... gabaritne površine 19m2 upisane u list nepokretnosti broj ... KO ... ... koji se nalazi u dvorištu u ulici ... broj ... u ..., desno od ulazne kapije. Tužene i njihovi pravni prethodnici su od zaključenja ugovora o kupoprodaji stana iz društvene svojine (od 13.11.1991. godine) bili u nesmetanom posedu stana verujući da su njegovi vlasnici sve dok im se otac tužilje nije obratio pre podnošenja tužbe u ovoj parnici 22.12.2010. godine, povodom spora o vlasništvu na stanu.

Na osnovu nalaza i mišljenja veštaka diplomiranog inžinjera građevine Biljane Gajdobranski, na osnovu uverenja o idnetifikaciji RGZ – katastar nepokretnosti od 10.10.2006. godine, na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka geodetskog inžinjera Marinka Ivankovića, sa prilozima i brojne pismene dokumentacije, u postupku je utvrđeno da je površina oba zatečena stana na parceli broj ... bliska onima navedenim u ugovoru o otkupu stana i da je došlo do grube greške u identifikaciji parcele ... gde se nalaze stanovi koji su bili predmet otkupa pa je Opština Novi Sad ugovorom prodala stanove na parceli ... privatnog vlasnika (pravni prethodnik tužilje) a u ugovoru o otkupu stanova iz društvene svojine navela pogrešno parcelu broj ... ZKUL uložak broj ... KO ..., na kojoj parceli je bila vlasnik. Prema ZKUL ulošku broj ... KO ... ... parcela broj ... se vodila kao stambena zgrada i dvorište u ulici ... broj ... ukupne površine 6 ari, 68m2, društvena svojina sa pravom korišćenja Opštine Novi Sad.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je odbio protivtužbeni zahtev kojim su tužene tražile utvrđenja prava svojine na osnovu održaja, a delimično je usvojio tužbeni zahtev tužilje i obavezao tužene da tužilji predaju u posed sporni stan. Za usvajanje tužbenog zahteva prvostepeni sud je naveo razloge da je predmetni stan tužilja stekla kao zakonski naslednik iza pokojnog oca GG, da tužene nemaju valjan pravni osnov za državinu stana pa ih je obavezao da se isele i predaju ga tužilji slobodnog od lica i stvari. Za odbijanje protivtužbenog zahteva je naveo razloge da Opština Novi Sad nikada nije bila vlasnik predmetnog stana koji se nalazi na parceli broj ..., da je kao nevlasnik omogućila ZZ da otkupi predmetni stan koji je takođe kao nevlasnik, stan prodao tuženima. Naveo je da su na osnovu člana 103. Zakona o obligacionim odnosima i ugovor o otkupu stana i ugovor koji su tužene zaključile sa prodavcima II i ZZ ništavi i da oni ne mogu biti osnov za sticanje svojine održajem jer nije protekao rok od 20 godina propisan odredbom člana 28. stav 4. Zakona o osnovama svojinsko pravnih, jer je ugovor zaključen 13.11.1991. godine, a tužba podneta 22.10.2010. godine.

Apelacioni sud je zauzeo suprotno pravno stanovište. Naveo je da je pogrešan zaključak prvostepenog suda da tužene nemaju zakonitu državinu koja na osnovu člana 28. stav 2. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa, vodi sticanju prava svojine održajem, mada je pravilno zaključio da nije prošao rok od 20 godina za sticanje vanrednog održaja. Na osnovu člana 30. Zakona o osnovama svojinsko pravnim odnosima, drugostepeni sud je uračunao vreme pravnog prethodnika tuženih za sticanja prava svojine održajem. Državinu je ocenio zakonitom na osnovu člana 72. stav 3. istog zakona. Ocenio je da je državina tuženih zakonita, svojinska, savesna i prava i da tužene kao držaoci imaju državinu podobnu za redovan održaj od 10 godina prema članu 28. stav 2. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa. Naveo je i obrazložio razloge iz kojih smatra zašto je državina tuženih zakonita, savesna i prava. Budući da je priznao pravo vlasništva tuženima na predmetnom stanu po osnovu održaja odbio je tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila predaju poseda stana jer nisu ispunjeni uslovi iz člana 37. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa.

Vrhovni kasacioni sud ocenjuje da pored razloga koje je naveo drugostepeni sud treba imati u vidu i to da su tužene postale vlasnici predmetnog stana u smislu člana 1. protokola broj 1. Konvencije za zaštitu ljudskih prava. Nalaganjem iselenja tuženima predstavljalo bi povredu prava koje je zajemčeno članom 8. Konvencije. Činjenica je da je Opština Novi Sad zaključujući ugovor o otkupu predmetnog stana sa pravnim prethodnicima tuženih pogrešila jer je u ugovoru o otkupu pogrešno označila parcelu na kojoj se stan nalazi tako što je navedeno da se stan nalazi na parceli broj ... ZKUL uložak ... KO ... ... (u to vreme Opština Novi Sad je bila vlasnik zgrade i stanova koje su se na njoj nalazile) U toku postupka je na pouzdan način utvrđeno da je Opština Novi Sad u stvari prodala sporni stan koji se nalazi na parceli broj ..., a na kome je bio upisan kao vlasnik pravni prethodnik tužilje. Zbog greške Opštine Novi Sad posledice se ne mogu prevaliti na pojedince, u ovom slučaju na savesne kupce, tužene. U tom smislu se izjasnio Evropski sud za ljudska prava u predmetu Gladysheva protiv Rusije (zahtev broj 7097/10) u presudi od 06.12.2011. godine navodeći: „rizik svake greške što počini državno telo trebalo bi da snosi sama država, propusti se ne bi smeli ispravljati na štetu pojedinaca (Dashy mutati mutandis, Radchikov protiv Rusije broj 6558/1, SP 50,24.05.2007. godine). Sud zaključuje da je oduzimanjem vlasništva predmetnog stana podnositeljki zahteva nametnut prekomeran lični teret i da javni interes to nije opravdao. Sud zaključuje da je došlo do povrede člana 1. protokola 1 uz Konvenciju.“

Tužilja jeste oštećena zbog greške Opštine Novi Sad koja je prodala njen stan, ali se ona može obeštetiti i na drugi način, a ne samo predajom predmetnog stana u posed, odnosno može se obeštetiti zahtevom u odnosu na Opštinu Novi Sad. Tužene ne mogu da snose negativne posledice greške Opštine Novi Sad kao što se to vidi i iz citirane presude Evropskog suda za ljudska prava.

Vrhovni kasacioni sud je ocenio revizijske navode tužilje pa je našao da oni nisu osnovani. Neosnovano i netačno tužilja tvrdi da tužene nisu bile savesne jer su za činjenicu da je tužilja vlasnica predmetnog stana saznale u postupku izlaganja na javni uvid podataka premera i katastarskog klasiranja zemljišta u kome su navodno učestvovale. U spisu se nalazi zapisnik Komisije Opštine Novi Sad broj ...-.../... sačinjen 17.11.1997. godine iz kojeg proizilazi da je izlaganje izvršeno bez prisustva stranaka ili trećih lica. Prema tome, netačna je tvrdnja revidenta da je tuženima saopšteno da su vlasnici stana kojeg su kupile, EE i ĐĐ.

Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija tužilje neosnovana pa je odlučeno kao u izreci na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.

Tuženima se ne dosuđuju traženi troškovi za sastav odgovora na reviziju jer ta parnična radnja nije bila nužna.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić