.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 5445/2019
30.01.2020. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislave Apostolović, predsednika veća, Branislava Bosiljkovića i Biserke Živanović, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Branislav Herceg advokat iz ..., protiv tuženog Grada Novog Sada, kojeg zastupa Gradsko pravobranilaštvo, radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 4260/19 od 07.11.2019. godine, u sednici veća održanoj dana 30.01.2020. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 4260/19 od 07.11.2019. godine.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 153/2019 od 02.10.2019. godine, stavom prvim izreke, odbijeni su prigovori apsolutne i stvarne nenadležnosti tog suda. Stavom drugim izreke, odlučeno je da se tužbeni zahtev usvaja. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi Grad Novi Sad da isplati tužiocu AA iznos od 19.079.216,64 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 02.10.2019. godine do isplate u roku od 15 dana pod pretnjom izvršenja. Stavom četvrtim izreke, obavezan je tuženi da isplati tužiocu parnične troškove u iznosu od 619.805,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do isplate, u roku od 15 dana pod pretnjom izvršenja.
Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 4260/19 od 07.11.2019. godine, stavom prvim izreke, žalba tuženog je delimično usvojena i presuda Višeg suda u Novom Sadu P 153/2019 od 02.10.2019. godine preinačena u pobijanom delu odluke o troškovima postupka tako što je obaveza naknade troškova parničnog postupka snižena na iznos od 564.805,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate, dok je u preostalom pobijanom usvajajućem a nepreinačenom delu tužbenog zahteva žalba odbijena i prvostepena presuda potvrđena.Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova žalbenog postupka.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.
Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku (ZPP), Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija tuženog nije osnovana.
U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Revizijom se posebno ne ukazuje na postojanje drugih bitnih povreda odredaba parničnog postupka koje su u članu 407. stav 1. tačka 2. ZPP predviđene kao razlog za ovaj vanredni pravni lek. Nisu osnovani navodi revizije o bitnoj povredi odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi sa članom 231. stav 2. i članom 276. stav 1. ZPP, jer ista nije učinjena u postupku pred drugostepenom sudom, koji je, u obrazloženju pobijane presude, naveo jasne i prihvatljive razloge o neosnovanosti žalbenih navoda o propustima prvostepenog suda da izvede i oceni sve predložene dokaze.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u katastru nepokretnosti upisan kao vlasnik zemljišta u građevinskom području - katastarskih pracela .., .., .., .., .. i .. (njive II klase), katastarske parcele .. i .. (ostalo veštački stvoreno zemljište) sve u KO ... . Planom generalne regulacije naseljenog mesta ... i Planom detaljne regulacije .. u Novom Sadu označene parcele su namenjene za javnu površinu - ulice. Sve parcele se faktički nalaze u sastavu ulica ... (katastarska parcela ..), ... (katastarske parcele .., .., .. i deo katastarske parcele .. u površini od 440 m2), ... (katastarska parcela ..), ... (katastarska parcela ..) i ... (katastarska parcela ..) koje se nalaze u naselju ... i koriste se kao javne i saobraćajne površine. Tržišna vrednost ovog zemljišta iznosi 7.011,84 dinara po jednom m2.
Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su u ovom sporu pravilno primenili materijalno pravo.
Odredbom člana 2. stav 1. tačka 1. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 47/03) bilo je propisano da je javna površina prostor utvrđen planom za objekte čije je korišćenje, odnosno izgradnja od opšteg interesa, u skladu sa propisima o eksproprijaciji (javni putevi, parkovi, trgovi, ulice kao i druge površine u skladu sa posebnim zakonom). I odredbom člana 2. stav 1. tačka 6. sada važećeg Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/09) propisano je da je površina javne namene prostor određen planskim dokumentom za uređenje ili izgradnju javnih objekata ili javnih površina za koje se utvrđuje opšti interes u skladu sa posebnim zakonom (ulice, trgovi, parkovi i drugo).
Odredbom člana 10. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/11) pored ostalog propisano je: da se dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu tog zakona, smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom - javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i drugo (stav 2); da svako ima pravo da dobro u opštoj upotrebi koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom, odnosno odlukom organa i pravnog lica kojem su ta dobra data na upravljanje (stav 5); da su dobra u opštoj upotrebi u svojini Republike Srbije, izuzev puteva II reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj teritoriji se nalaze kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koje nisu deo autoputa ili državnog puta I i II reda), trgova i javnih površina, koji su u svojini lokalne samouprave na čijoj teritoriji se nalaze (stav 7).
U konkretnom slučaju, sporno zemljište je planskim aktom - regulacionim planom naselja ... određeno za ulice i u prirodi jesu ulice koje imaju svoje nazive. Zbog toga je ono, saglasno citiranim odredbama Zakona o javnoj svojini, postalo dobro u opštoj upotrebi u javnoj svojini tuženog kao jedinice lokalne samouprave, koje kao ulicu svako ima pravo da koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom i podzakonskim aktima. Na taj način izvršena je „faktička eksproprijacija“ koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju zemljišta. U takvoj situaciji tužilac, kao vlasnik zemljišta koje je faktički privedeno nameni predviđenoj planskim aktom, ne može trpeti štetne posledice zato što nadležni organ nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji koje bi bilo osnov za isplatu naknade.
Tuženi je obveznik isplate naknade jer se zemljište, koje je u katastru nepokretnosti i dalje upisano kao svojina tužioca, koristi kao ulice - dobra u opštoj upotrebi i u javnoj svojini, na kojem tuženi ima pravo svojine u skladu sa članom 10. stav 7. Zakona o javnoj svojini. Visina ove naknade, koja tužiocu pripada na osnovu člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju i na osnovu člana 58. Ustava Republike Srbije, određena je prema tržišnoj vrednosti zemljišta procenjenoj od strane poreske uprave.
Imajući izloženo u vidu, nisu osnovani revizijski navodi tuženog o pogrešnoj primeni materijanog prava, zasnovani na stavu revidenta da nije obveznik naknade jer ni jednom svojom radnjom nije deposedirao tužioca. Tuženi je titular prava javne svojine na spornom zemljištu koje je faktički (bez pravnosnažnog rešenja o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju iz poseda) pretvoreno u dobro u opštoj upotrebi - ulice, a isto je za takvu namenu predviđeno i odgovarajućim planskim aktom. Visina naknade određena je prema proceni poreskog organa i ona istovremeno predstavlja najnižu tržišnu vrednost zemljišta. Pravo tužioca na naknadu za faktički oduzetu nepokretnu imovinu ne zastareva.
O troškovima postupka odlučeno je pravilnom primenom članova 153. i 154. ZPP.
Iz navedenih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.
Predsednik veća - sudija
Branislava Apostolović, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
