Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“, br. 72/11 i 55/14) i utvrdio da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, niti je pred drugostepenim sudom učinjena povreda postupka iz člana 374. stav 1. ZPP na koju se u reviziji ukazuje. Ukazivanje na povredu postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, ne predstavlja bitnu povredu zbog koje se revizija može izjaviti, primenom člana 407. stav 1. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju VV i pok. GG, roditelji tužioca, su počev od 1971. godine imali svojstvo zakupca na neodređeno vreme na stanu broj ... u ul. ... broj ... koji je u vlasništvu tuženog BB. U ugovoru o korišćenju navedenog stana iz 1971. godine kao član porodičnog domaćinstva nije naveden njihov sin, ovde tužilac, s obzirom da u trenutku potpisivanja navedenog ugovora nije bio rođen. Tužilac je rođen u ... 1971. godine, a na navedenoj adresi prvi put zvanično je prijavljen 1979. godine jer je do tada bio prijavljen na adresi ... broj ... kod svoje tetke pošto se ta adresa nalazi na teritoriji OŠ „...“ koju su roditelji tužioca želeli da on upiše iako je on sve vreme živeo sa roditeljima, a sada sa majkom na adresi u ul. ... broj ... . Utvrđeno je da je tužilac rešenjem Trećeg opštinskog suda u Beogradu O 856/91 od 29.10.1991. godine oglašen kao naslednik na nepokretnoj zaostavštini iza pok. oca GG koja se sastoji od prava vlasništva sa 1/24 dela trosobnog stana u kući broj ... u ul. ... u ... i prava vlasništva sa 2/3 dela kuće i dvorišta površine 5 ari 45 m2 KO ... . Veštačenjem je utvrđeno da ukupna tržišna vrednost idealnih delova navedenih nepokretnosti koja pripadaju tužiocu ukoliko bi sve nepokretnosti bile useljive iznosi 29.800 evra, dok njihova vredenost procenjena kao neuseljive nepokretnosti iznosi 13.410 evra. Veštak je naveo da se za iznos od 13.410 evra može kupiti samo manja stambena jedinica u prigradskim naseljima, dok se za iznos od 29.800 evra mogu kupiti stanovi u prigradskim naseljima grada Beograda, a da se za navedene iznose ne može kupiti funkcionalan stan koji se nalazi u centralnom gradskom jezgru grada Beograda. Majka tužioca VV je korisnik poslovnog prostora ateljea koji se nalazi u potkrovlju stambene zgrade u ul. ... broj ... na ... koji je vlasništvo ...-....-... i namenjen je za umetničku delatnost. Navedeni poslovni prostor je površine 13,30 m2 bez mokrog čvora i nije podoban za stanovanje tužioca i članove njegove porodice već je njegova namena isključivo za poslovne aktivnosti. Majka tužioca vodila je vanparnični postupak R 55/03 u kom postupku je protiv ovde tuženog kao protivnika predlagača doneto rešenje od 04.03.2003. godine koje zamenjuje ugovor o zakupu na neodređeno vreme u kom postupku je odbijen zahtev da tužilac bude član njenog porodičnog domaćinstva zbog čega je usledilo predmetno utuženje.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je zaključio da je tužbeni zahtev tužioca osnovan i da tužilac ima svojstvo člana porodičnog domaćinstva na stanu čiji je zakupac na neodređeno vreme njegova majka, a sve saglasno odredbi člana 9. Zakona o stanovanju („Službeni glasnik RS“, br.50/92...99/2011). Ovakav zaključak proizilazi pre svega iz nesporne činjenice da je tužilac sin VV, zakupca spornog stana na neodređeno vreme i okolnosti da tužilac od svog rođenja neprekidno živi na navedenoj adresi sa svojim roditeljima i da i dan danas živi na toj adresi i da nikada nije napuštao porodično domaćinstvo.

Drugostepeni sud nije prihvatio ovakav zaključak prvostepenog suda kao pravilan, navodeći da tužba kojom se traži utvrđenje da je neko član porodičnog domaćinstva zakupca na neodređeno vreme predstavlja tužbu radi utvrđenja činjenice budući da je to činjenično pitanje od koga zavisi mogućnost sticanja prava zakupa na stanu, a koji se procenjuje prema momentu kada pravo zakupa ranijeg zakupca prestaje. Drugostepeni sud je zaključio da tužilac jeste član porodičnog domaćinstva svoje majke u smislu odredbe člana 9. Zakona o stanovanju, koja je zakupac predmetnog stana na neodređeno vreme, ali da se radi o preuranjenom zahtevu tužioca kojem se u ovom momentu ne može pružiti sudska zaštita jer ovakav zahtev predstavlja činjenično pitanje koje se procenjuje u momentu kada pravo ranijeg zakupca prestaje što ovde nije slučaj s obzirom da majka tužioca kao zakupac predmetnog stana to svoje pravo i dalje vrši.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da je drugostepeni sud pravilno primenio materijalno pravo kada je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev.

Za ocenu stambenog statusa tužioca na spornom stanu u svojini tuženog prema konkretno utvrđenom činjeničnom stanju, merodavno pravo predstavlja odredba člana 9. stav 4, u vezi sa članom 34. stav 1. člana 36. stav 1. i člana 40. Zakona o stanovanju („Službeni glasnik RS“, br. 50/92 ... 99/2011).

Odredbom člana 9. stav 4. Zakona o stanovanju propisano je da se pod članom porodičnog domaćinstva zakupca stana u smislu ovog zakona smatraju: bračni drug, dete (rođeno u braku ili van braka, usvojeno ili pastorak), roditelji zakupca i njegovog bračnog druga, kao i lice koje je zakupac po zakonu dužan da izdržava. Odredbom člana 34. Zakona o stanovanju propisano je da u slučaju smrti zakupca stana zakupac na tom stanu postaje član porodičnog domaćinstva koji je nastavio da koristi taj stan po utvrđenom redosledu (bračni drug, dete rođeno u braku, van braka, usvojeno i pastorče).

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda status člana porodičnog domaćinstva zakupca stana na neodređeno vreme od kojeg zavisi kasnije sticanje tog prava na stanu procenjuje se prema odredbama zakona važećeg u momentu smrti zakupca kada nastaje sporni odnos između nosioca prava raspolaganja odnosno vlasnika stana i lica koje pretenduje na sticanje prava zakupa na stanu. U konkretnoj pravnoj stvari po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, zahtev tužioca da mu se utvrdi svojstvo člana porodičnog domaćinstva njegove majke kao nosioca stanarskog prava, nije činjenično već pravno pitanje, odnosno utvrđenje pravnog odnosa iz kojeg bi tužilac crpeo pravo da u smislu člana 34. Zakona o stanovanju stekne svojstvo nosioca stanarskog prava, ali suprotno revizijskim navodima pravilno je našao drugostepeni sud da se radi o preuranjenom zahtevu tužioca kojem se u ovom momentu ne može pružiti sudska zaštita, jer se postojanje ovog prava procenjuje u momentu kada pravo ranijeg zakupca prestaje što ovde nije slučaj s obzirom da majka tužioca kao zakupac predmetnog stana to svoje pravo i dalje vrši. Takođe, za napomenuti je da se u konkretnom slučaju radi i o nepotpunoj pasivnoj legitimaciji na strani tuženih, jer utvrđenje pravnog odnosa svojstva člana porodičnog domaćinstva ima dvostruko dejstvo i prema vlasniku nepokretnosti i prema nosiocu stanarskog prava, koji moraju biti obuhvaćeni istom tužbom. Shodno navedenom, neosnovani su revizijski navodi o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Na osnovu člana 414. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Jasminka Stanojević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić