.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 3141/2020
09.09.2020. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Popović, predsednika veća, Zorane Delibašić i Gordane Komnenić, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Predrag Stefanović, advokat iz ..., protiv tužene BB iz ..., čiji je punomoćnik Dragan Zdravković, advokat iz ..., radi razvoda braka i vršenja roditeljskog prava i po protivtužbi tužene-protivtužilje BB protiv tužioca-protivtuženog AA i tužene VV, oboje iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Predrag Stefanović, advokat iz ..., radi utvrđenja prava stanovanja, odlučujući o reviziji tužioca-protivtuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž2 498/2019 od 12.12.2019. godine, u sednici održanoj dana 09.09.2020. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca-protivtuženog AA iz ..., izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž2 498/2019 od 12.12.2019. godine.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Nišu P2 411/18 od 05.08.2019. godine, stavom prvim izreke, odlučeno je da se razvodi brak zaključen dana 26.11.2000. godine u ..., zaveden u matičnu knjigu venčanih za matično područje ..., pod tekućim brojem ... za godinu 2000., između tužioca-protivtuženog AA iz ..., rođenog ... godine u ..., od oca GG i majke DD i tužene-protivtužilje BB iz ..., rođene ... godine u ..., od oca ĐĐ i majke EE. Stavom drugim izreke, mal.deca stranaka, kćerka ŽŽ, rođena ... godine i sin ZZ, rođen ... godine, povereni su tuženoj-protivtužilji BB, kao majci, na samostalno vršenje roditeljskog prava. Stavom trećim izreke, uređeno je održavanje ličnih odnosa između mal.deteta ZZ i tužioca-protivtuženog AA, kao oca i to na taj način što će tužilac-protivtuženi sa mal.detetom da se viđa svakog drugog vikenda, od petka posle nastave do nedelje u 19,00 časova, zatim svakog utorka i četvrtka u periodu od po dva sata, nakon okončanja nastave one nedelje kada se viđenje ne odvija vikendom, odnosno svake srede u periodu od po dva sata nakon okončanja nastave one nedelje kada se viđanje odvija i vikendom, naizmenično za državne i verske praznike koji se proslavljaju u Republici Srbiji, za drugi dan dečijeg rođendana i na dan rođendana roditelja i krsne slave, polovinu zimskog raspusta, po 15 dana tokom jula i avgusta meseca, sve sa preuzimanjem i vraćanjem ispred kuće u kojoj mal.dete živi sa majkom, ovde tuženom-protivtužiljom. Stavom četvrtim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca-protivtuženog u delu kojim je isti tražio da se uredi održavanje ličnih odnosa između mal.deteta, ŽŽ i tužioca-protivtuženog kao oca i to na taj način što će se tužilac-protivtuženi sa mal. ŽŽ viđati svakog drugog vikenda, od petka posle nastave do nedelje u 19,00 časova, zatim svakog utorka i četvrtka u periodu od po dva sata nakon okončanja nastave one nedelje kada se viđanje ne odvija vikendom, odnosno svake srede u periodu od po dva sata nakon okončanja nastave one nedelje kada se viđanje odvija i vikendom, naizmenično za državne i verske praznike koji se proslavljaju u Republici Srbiji, za drugi dan dečijeg rođendana i na dan rođendana roditelja i krsne slave, polovinu zimskog raspusta, po 15 dana tokom jula i avgusta meseca, sve sa preuzimanjem i vraćanjem ispred kuće u kojoj mal.dete živi sa majkom, ovde tuženom-protivtužiljom. Stavom petim izreke, obavezan je tužilac-protivtuženi da na ime svog dela doprinosa za izdržavanje mal.dece, ŽŽ i ZZ, plaća iznos od 12.000,00 dinara mesečno za mal. ŽŽ i iznos od 8.000,00 dinara mesečno za mal. ZZ, počev od 01.08.2018. godine, kao dana podnošenja protivtužbe, pa dok za to postoje zakonski razlozi do 05.-og u mesecu za prethodni mesec, a na ruke zakonskoj zastupnici, ovde tuženoj-protivtužilji BB, preko poštanske uputnice, dok se za veći iznos od dosuđenog a do traženog iznosa na ime izdržavanja mal. ŽŽ do iznosa od 14.000,00 dinara mesečno i mal. ZZ do iznosa od 10.000,00 dinara mesečno, protivtužbeni zahtev odbija kao neosnovan. Stavom šestim izreke, usvojen je protivtužbeni zahtev tužene-protivtužilje, te se u korist nje i mal.dece ŽŽ i ZZ konstituiše pravo stanovanja (habitacija) na kući u ..., naselje ..., Ul. ... br. ... i to na prvom spratu kuće, na suvlasničkom udelu tužioca-protivtuženog od 1/2, a najduže do punoletstva mal. ZZ, što su tužilac –protivtuženi AA i tužena VV dužni da trpe i dozvole da se ovo pravo upiše u katastar nepokretnosti. Stavom sedmim izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove parničnog postupka.
Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž2 498/2019 od 12.12.2019. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužioca-protivtuženog AA iz ... i tužene VV iz ... i potvrđena presuda Osnovnog suda u Nišu P2 411/18 od 05.08.2019. godine, u stavu petom izreke, u odnosu na početak davanja izdržavanja i u stavu šestom izreke.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac-protivtuženi AA je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.
Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, u smislu odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku (''Službeni glasnik RS'' br. 72/11...87/18), pa je našao da revizija tužioca-protivtuženog nije osnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a ni povreda iz stava 1.tog člana pred drugostepenim sudom, koja bi mogla uticati na donošenje zakonite i pravilne odluke.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac AA i tužena BB su u braku bili počev od 26.11.2000. godine i imaju dvoje mal.dece, kćerku ŽŽ, rođenu ... godine i sina ZZ, rođenog ... godine. Kuća u kojoj stanuju je u suvlasništvu tužioca i njegove sestre, VV, sa suvlasničkim udelima od po 1/2. Sastoji se od prizemlja i sprata koji imaju zajednički ulaz. Parnične stranke, sa decom, žive u stanu na spratu, dok u stanu u prizemlju žive majka i sestra tužioca. Tužena BB je zaposlena i ostvaruje mesečnu zaradu u iznosu od oko 33.000,00 dinara, a nema pravo svojine na useljivom stanu ili kući.
Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, Vrhovni kasacioni sud nalazi da su nižestepeni sudovi pravilno primenili materijalno pravo, obavezivanjem tužioca- protivtuženog da doprinosi izdržavanju mal.dece, počev od dana podnošenja protivtužbe pa dok za to postoje zakonski razlozi i konstituisanjem prava stanovanja na kući u suvlasništvu tužioca u korist mal.dece i njihove majke, tužene- protivtužilje BB, najduže do punoletstva mal. ZZ.
Odrebom člana 194. Porodičnog zakona, propisano je pravo stanovanja (habitacija) tako što u smislu stava 1. te odredbe Zakona, dete i roditelj koji vrši roditeljsko pravo imaju pravo stanovanja na stanu čiji je vlasnik drugi roditelj deteta, ako dete i roditelj koji vrši roditeljsko pravo nemaju pravo svojine na useljivom stanu. U smislu stava 2. te odredbe Zakona, pravo stanovanja traje do punoletstva deteta.
Izdržavanje mal. deteta propisano je u odredbi člana 154. stav 1. Porodičnog zakona, tako što mal. dete ima pravo na izdržavanje od roditelja. Izdržavanje se određuje prema potrebama poverioca i mogućnostima dužnika izdržavanja, pri čemu se vodi računa o minimalnoj sumi izdržavanja, shodno odredbi člana 160. stav 1. istog zakona.
U konkretnom slučaju, deca parničnih stranaka i tužena-protivtužilja BB, njihova majka i roditelj koji vrši roditeljsko pravo, nemaju pravo svojine na useljivom stanu, što znači da shodno citiranoj odredbi Zakona, imaju pravo stanovanja na stanu koji je u suvlasništvu drugog roditelja mal. dece, tužioca- protivtuženog AA, a do punoletstva mlađeg deteta, mal. ZZ. Poverilac izdržavanja pravo na izdržavanje ima počev od dana podnošenja tužbe, u smislu citiranih odredbi Zakona.
Navodima revizije revidenta o tome da je on ispunjavao svoju roditeljsku obavezu izdržavanja prema poveriocima izdržavanja (mal.dece) do trenutka donošenja prvostepene sudske odluke, ne dovodi se u sumnju pravilnost nižestepenih odluka u odnosu na dospeće obaveze izdržavanja mal. dece, pošto to može da bude od značaja za slučaj eventualnog prinudnog izvršenja sudske odluke ali nije od uticaja na dospelost prava poverioca izdržavanja.
Neosnovani su navodi revizije revidenta da je prvostepeni sud prekoračio postavljeni protivtužbeni zahtev, pošto je tužena-protivtužilja utvrđenje prava stanovanja tražila samo u korist mal. dece, čiji je ona zakonski zastupnik. Suprotno tim navodima revizije, iz sadržaja protivtužbe od 01.08.2018. godine, vidi se da je pravo stanovanja tužena-protivtužilja BB tražila u korist mal. dece i roditelja koji vrši roditeljsko pravo, a na način propisan odredbom člana 194. stav 1. Porodičnog zakona.
Neosnovani su navodi revizije da sudovi nisu na pravilan i potpun način utvrdili da li je konstituisanje prava stanovanja u najboljem interesu zajedničke dece stranaka, a u kontekstu postojećih porodičnih odnosa. U ovom slučaju, radi se o visoko konfliktnom razvodu, jer su odnosi parničnih stranaka, kao supružnika izuzetno poremećeni, zbog čestih svađa i provokacija. Nadležni organ starateljstva se izjasnio da, što se tiče prava habitacije u korist mal. dece na porodičnoj stambenoj zgradi tužioca-protivtuženog, deca su izrazila stav da ne žele tu da žive, jer ih odnosi u porodici, čijim su negativnim uticajima izloženi u dužem vremenskom periodu, uznemiravaju u svakodnevnom funkcionisanju. Sud je mišljenje dece imao u vidu, ali je našao da ono ne odgovara njihovom najboljem interesu, jer je deci neophodno obezbediti adekvatan stambeni prostor za stanovanje, normalno funkcionisanje i stabilan i miran život, tako da mogu da zadovolje svoje vaspitne, obrazovne, edukativne, zdravstvene, socijalne, kulturne i druge potrebe. Majka, kojoj su deca poverena na samostalno vršenje roditeljskog prava, nema pravo svojine na useljivom stanu ili kući, a nepokretnost na kojoj je konstituisano pravo stanovanja za decu predstavlja dom, tu su rođeni i nigde drugo nisu živeli. Pravo deteta da slobodno izrazi svoje mišljenje u svim postupcima koji ga se tiču, ne znači i da će mišljenje deteta biti odlučujuće prilikom donošenja odluke. Sud je dužan da, shodno odredbi člana 65. Porodičnog zakona, ima u vidu izraženu želju deteta koje je sposobno da formira svoje mišljenje, međutim, takođe je dužan da, kada se radi o postupku povodom ostvarivanja ili zaštite prava deteta, se rukovodi najboljim interesom deteta, u smislu odredbe člana 266. stav 1. istog Zakona. Obaveza suda da uzme u obzir izraženo mišljenje deteta, koje je sposobno da ga formira, ne obavezuje sud da takvo mišljenje i prihvati, već ga mora ceniti u sklopu svih ostalih okolnosti, rukovodeći se najboljim interesom deteta, pri čemu se najbolji interes deteta ne mora uvek da poklapa sa njegovom izraženom željom i mišljenjem, što je ovde slučaj.
Neosnovani su i navodi revizije da prihvatanje zahteva za pravo stanovanja dece i roditelja koji vrši roditeljsko pravo, predstavlja očigledu nepravdu za tužioca-protivtuženog kao drugog roditelja, jer on nije u mogućnosti da iznajmi neki drugi životni prostor za sebe i za svoje druge ukućane. Suprotno tim navodima revizije, na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja sledi da tužilac-protivtuženi ima mogućnost da koristi stambeni prostor u prizemlju porodične kuće, u kom i sada uglavnom boravi, pa mu tako egzistencija nije ugrožena.
Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u izreci ove presude doneo u smislu odredbe člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku.
Predsednik veća – sudija
Vesna Popović,s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
