Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, u delu kojim je potvrđena prvostepena presuda u stavu prvom izreke tužioci-protivtuženi su izjavili reviziju iz svih zakonom propisanih revizijskih razloga.

Tuženi je podneo odgovor na reviziju.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11 i 55/14), pa je našao da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a nema ni drugih povreda postupka učinjenih pred drugostepenim sudom zbog kojih se revizija može izjaviti primenom člana 407. stav 1. ZPP.

Prema činjeničnom stanju na kome je zasnovana pobijana odluka, tužilja VV, i tuženi GG su roditelji maloletnih tužilaca, AA, rođenog 2009. godine i BB, rođene 2014. godine. Na osnovu odluka suda samostalno vršenje roditeljskog prava nad maloletnom decom povereno je majci, a otac obavezan da doprinosi njihovom izdržavanju i određen je način održavanja ličnih odnosa oca sa decom. Lični odnosi održavani su i češće nego što je to određeno odlukom suda. Tužilja VV je po zanimanju profesor ... jezika, sa mesečnom zaradom od 48.000,00 dinara i dopunskim prihodima koja ostvaruje kao prevodilac, sa decom živi u stanu svoje majke za koji ne plaća zakupninu, već samo režijske troškove koji mesečno iznose oko 17.000,00 dinara. Vlasnik je stana koji se izdaje, a zakupninu zadržava njen otac. Za dadilju mesečno izdvaja 24.000,00 dinara. Maloletni AA je učenik trećeg razreda osnovne škole, dok BB ide u vrtić. Tuženi je diplomirani ... sa mesečnom zaradom od 85.000,00 dinara. Doprinosi izdržavanju maloletnih tužilaca i starije ćerke iz prethodnog braka. Živi u stanu površine 65 m2 koji je kupio na kredit. Vlasnik je drugog stana u kome živi njegova majka stara 85 godina. Njegova rođena sestra nema potomstva i vlasnik je tri stana u ..., dva lokala i kuće u ... . Majka tužilje VV, stara 72 godine se pre nekoliko godina preselila u ..., nakon određenog vremena prešla je da živi u ..., gde je iznajmila i drži restoran. Tužilja VV je od ranije imala želju da se preseli kod majke u ..., a potom i u ..., pošto nije zadovoljna finansijskim prilikama koje ima u Srbiji. Tuženi se protivi preseljenju dece na drugi kontinent, nalazeći da bi zbog odvojenosti od oca to bilo štetno za njihov razvoj. Maloletni AA ima znanja o oprečnim stavovima roditelja povodom namere majke da se presele u ..., uznemiren je, izgubio je poverenje u oba roditelja, počeo je da ispoljava problematično ponašanje u vidu iznenadnog izliva besa, tvrdoglavosti, tako da je išao kod školskog psihologa. Dadilja je značajna figura u životu maloletne dece. Tužioci su u toku letnjeg raspusta boravili u ... i lepo su se proveli. Iz izveštaja Centra za socijalni rad, nalaza i mišljenja veštaka psihologa, psihijatra, sociologa među kojima ima i porodičnih terapeuta, utvrđeno je da je u konkretnom slučaju, sagledavajući sve relevantne okolnosti, uzrast dece ograničavajući faktor za realizaciju odluke majke. Najbolji interes maloletne dece nije preseljenje na drugi kontinent, budući da je neophodno da oboje u vreme preseljenja budu u uzrastu između 9-12 godina i da na adekvatan način budu pripremljena za preseljenje.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijalno pravo donoseći pobijanu odluku u delu u kojem je odbijen tužbeni zahtev da se tuženi delimično liši roditeljskog prava nad maloletnom decom u delu odlučivanja o pitanjima koja bitno utiču na život maloletne dece – prava da odlučuje o promeni prebivališta maloletne dece, obrazovanju i lečenju dece, na način kako je to predloženo tužbenim zahtevom.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda neosnovano se navodima revizije ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Prema članu 6. Porodičnog zakona svako je dužan da se rukovodi najboljim interesom deteta u svim aktivnostima koje se tiču deteta, a država ima obavezu da preduzme sve potrebne mere za zaštitu deteta, kao i da poštuje, štiti i unapređuje prava deteta, a prema članu 62. Porodičnog zakona dete ima pravo na obezbeđenje najboljih mogućih životnih i zdravstvenih uslova za svoj pravilan i potpun razvoj.

Sa druge strane, u pogledu vršenja roditeljskog prava u smislu člana 78. stav 3. Porodičnog zakona roditelj koji ne vrši roditeljsko pravo ima pravo i dužnost da izdržava dete, da sa detetom održava lične odnose i da o pitanjima koja bitno utiču na život deteta odlučuje zajednički i sporazumno sa roditeljem koji vrši roditeljsko pravo. Pitanjima koja bitno utiču na život deteta, u smislu ovog zakona smatraju se naročito: obrazovanje deteta, preduzimanje većih medicinskih zahvata nad detetom, promena prebivališta deteta i raspolaganje imovinom deteta velike vrednosti. Prema odredbi člana 82. Porodičnog zakona roditelj koji nesavesno vrši prava ili dužnosti iz sadržine roditeljskog prava može biti delimično lišen roditeljskog prava i to prava na održavanje ličnih odnosa sa detetom i prava da odlučuje o pitanjima koja bitno utiču na život deteta.

U konkretnom slučaju radi se o predlogu za lišenje roditeljskog prava u domenu davanja saglasnosti za promenu prebivališta dece i preseljenje u ..., na drugi kontinent, s obzirom da se otac tome protivi, odnosno da nije saglasan sa promenom prebivališta dece, koje predstavlja jedno od pitanja koja bitno utiču na život deteta. Roditelj koji ne vrši roditeljsko pravo, u ovom slučaju tuženi, ima pravo i dužnost da sa drugim roditeljem odlučuje zajednički i sporazumno o pitanjima koja bitno utiču na život dece. Postupanje svih i svakog u odnosu sa decom mora biti u najboljem interesu deteta. Stručne ustanove, kao što su organi starateljstva, specijalizovane za postupanje u porodičnim odnosima na čije mišljenje upućuje odredba člana 270. Porodičnog zakona, kao i specijalizovani veštaci za ovu oblast, dali su nalaz i stručno mišljenje da za sada najbolji interes maloletne dece nije preseljenje na drugi kontinent, budući da je neophodno da oboje u vreme preseljenja budu u uzrastu između 9-12 godina i da na adekvatan način budu pripremljena za preseljenje, zbog čega nedavanje saglasnosti, odnosno protivljenje oca nije protivno interesima dece, te se suprotno revizijskim navodima, ne može smatrati da tuženi nesavesno vrši prava i dužnosti iz sadržine roditeljskog prava u smislu člana 82. stav 1. Porodičnog zakona.

Pošto je sud u sporu za zaštitu prava deteta i u sporu za vršenje odnosno lišenje roditeljskog prava uvek dužan da se rukovodi najboljim interesom deteta, a pre donošenja odluke o zaštiti prava deteta odnosno vršenju ili lišenju roditeljskog prava sud ima obavezu da zatraži nalaz i stručno mišljenje od organa starateljstva i druge specijalizovane ustanove, što je u konkretnom slučaju i učinjeno, te da pribavi mišljenje maloletnog deteta što je takođe učinjeno u vidu obavljenih razgovora stručnih lica sa maloletnom decom, pobijanom odlukom je za sada, suprotno navodima revizije i po stanovištu Vrhovnog kasacionog suda najbolje zaštićen interes maloletnih AA i BB. Tužilja koja insistira na trenutnom preseljenju, primarno sledeći svoje sopstvene interese, zanemaruje rizik preseljenja dece, što po mišljenju centra nije u interesu dece.

U većem delu navodi revizije tužilaca se neposredno ili posredno odnose na sprovedeni dokazni postupak i ocenu dokaza, te upućuju na pogrešno i nepotpuno utvrđeno činjenično stanje. Takvi navodi nisu posebno razmatrani budući da u smislu člana 407. stav 2. ZPP ne predstavljaju dozvoljen revizijski razlog. Istovremeno ne dovode u sumnju pravilnost presuđenja i primenu materijalnog prava sadržanog u odredbama Porodičnog zakona.

Na osnovu izloženog, primenom člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Jasminka Stanojević, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić