Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku primenom člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“ broj 72/11, 55/14, 87/18 i 18/20), pa je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a ni u postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do pogrešne primene koje od odredaba ovog Zakona, pa nema ni povrede iz člana 374. stav 1. ZPP, na koju se revizijom ukazuje.

Prema činjeničnom stanju na kome je zasnovana pobijana odluka, kat.parc. br. ... KO ..., po kulturi šuma površine 5.20,88 ha upisana je u posedovni list broj ... na ime EE iz ..., na osnovu fotogrametrijskog premera koji je stupio na snagu u toku 1968. godine. U toku 1999. i 2004. godine ova parcela upisana je u posedovni list broj ... na ime tuženog BB, pok. DD (oca tuženog VV) i pok. ĐĐ (oca tuženog GG), sa udelom od po 1/3 idealnog dela, a na osnovu presude Opštinskog suda u Raški P 496/71 od 08.03.1972. godine. Utvrđeno je da je kat.parc. br. ..., po popisnom katastru, ranije nosila oznaku broj ... KO ..., po kulturi šuma četvrte klase površine 2.80,00 ha, upisana u posedovni list br. ... na ime ŽŽ iz ..., na mestu zvanom „...“. Iz presude P 496/71 od 08.03.1972. godine proizilazi da su tuženi od pok. EE kupili celu katastarsku parcelu broj ... i deo kat.parc. br. ... KO ... koja se vodila na ime ŽŽ. Iz presude Sreskog suda u Raški P 756/60 od 19.09.1960. godine utvrđeno je da ZZ, majka tužioca ima pravo svojine na ¼ idealnog dela zaostavštine svog oca u koju spadaju i katastarske parcele ... i ... na mestu zvanom „...“ po kulturi šuma, koje parcele se graniče, između ostalog, i sa državnom imovinom i sa katastarskom parcelom II, oca tužioca. Iz nalaza veštaka geometra, utvrđeno je da sporna katastarska parcela br. ... nosi privremeni broj ... i ima površinu od 1.35,75 ha, da nije mogla da se identifikuje parcela po presudi iz 1972. godine, te da je ova presuda neizvršiva, kao i da na osnovu mera i granica iz navedene presude ne može da se utvrdi površina, odnosno da nema dovoljno podataka za identifikaciju, što je u saglasnosti sa uverenjem Službe za katastar nepokretnosti po kome nije moguća precizna identifikacija u pogledu oblika, položaja i površine popisnog katastra i fotogrametrijskog premera iz razloga što popisni katastar ne raspolaže numeričkim podacima međnih tačaka neophodnih za uspostavljanje prethodnog stanja po popisnom katastru u odnosu na međne belege po fotogrametrijskom premeru koji je stupio na snagu 1968. godine.

Prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev za utvrđenje prava svojine, zaključivši da je otac tužioca imao parcelu u delu gde su tuženi kupili livadu i deo šume od pok. EE, da je majka tužioca nasledila imovinu od svog oca na istom mestu (na mestu zvanom „...“), da su tužiočevi otac i majka spojili svoju imovinu prilikom snimanja i koja je omeđena ali da tužilac nije bio prisutan prilikom aerosnimanja, pa je cela katastarska parcela broj ... KO ... upisana na ime pok. EE, ocenivši da tuženi nisu pružili dokaz da su kupili celu kat.parc. br. ..., već samo deo ove parcele (što proizilazi iz presude P 496/71), kao i da je katastarska parcela br. ... po popisnom katastru nosila oznaku ..., po kulturi šuma četvrte klase, u površini 2.82,00 ha, bila upisana na ŽŽ, brata pok. EE, to je prvostepeni sud zaključio da, iako kat.parc. br. ... po aerosnimanju ima površinu od 5.20,88 ha, cela parcela nije pripadala ni pok. EE ni njegovom bratu ŽŽ, pa nije mogla pripasti ni tuženima.

Međutim, drugostepeni sud je preinačio prvostepenu odluku i odbio tužbeni zahtev, zaključivši da tužilac kao stranka koja tvrdi da ima pravo svojine na katastarskoj parceli broj ... KO ... snosi teret dokazivanja, s obzirom na činjenicu da su tuženi BB i pravni prethodnici tuženih VV i GG upisani kao vlasnici sa po 1/3 udela na celoj katastarskoj parceli ... KO ... u površini od 5.22,39 ha, te da tužilac nije dokazao pravo svojine na spornoj parceli na osnovu nasleđa iza majke i oca.

Stanovište drugostepenog suda je pravilno.

U konkretnom slučaju tužilac tužbenim zahtevom traži da se utvrdi prema tuženima da tužilac ima pravo svojine na kat.parc. ... KO ... u površini od 1.35,75 ari, po osnovu nasleđa u smislu člana 20. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Iz utvrđenog činjeničnog stanja proizilazi da majka tužioca ima pravo svojine na ¼ idelanog dela od zaostavštine svog oca u koju spadaju i katastarske parcele ... i ... na mestu zvanom „...“ (na osnovu presude Sreskog suda u Raški P 756/60 od 19.09.1960. godine), da je kat.parc. ... ranije nosila oznaku ..., kao i da je kat.parc. br. ... KO ... po kulturi šuma, površine 5.20,88 ha upisana u posedovni list broj ... na ime EE iz ... na osnovu fotogrametrijskog premera koji je stupio na snagu u toku 1968. godine, a u toku 1999. i 2004. godine ova parcela upisana je u posedovni list broj ... na ime tuženog BB, pok. DD (oca tuženog VV) i pok. ĐĐ (oca tuženog GG), sa udelom od po 1/3 idealnog dela (na osnovu presude Opštinskog suda u Raški P 496/71 od 08.03.1972. godine). Imajući u vidu navedeno, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilan je zaključak drugostepenog suda da je na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja prvostepni sud izveo nepravilan zaključak da su roditelji tužioca bili vlasnici sporne parcele i da je tužilac po osnovu nasleđa postao vlasnik kat.parc. ... KO ..., odnosno nije nastupio osnov iz člana 20. stav 1. Zakona o osnovama svojinskoprvnih odnosa („Službeni list SFRJ“, broj 6/80 ... „Službeni list SRJ“, broj 29/96 i „Službeni glasnik RS“, broj 115/05) za sticanje prava svojine u korist tužioca na ovom delu parcele po osnovu nasleđa, te da tužilac kao stranka koja tvrdi da ima pravo svojine na navedenoj katastarskoj parceli snosi teret dokazivanja.

Neosnovan je navod revizije da je u toku postupka dokazano da je tužilac bio savestan držalac sporne nepokretnosti preko 20 godina, te da je stekao pravo svojine na ovoj nepokretnosti održajem. Održaj, kao osnov za sticanje prava svojine u smislu člana 28. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa podrazumeva da vlasnik ne vrši svojinsko pravo na stvari koju držalac koristi neometano i neprekidno tokom određenog zakonom propisanog roka i to savesno u uverenju da je on njen vlasnik. Nužni uslov za sticanje prava svojine vanrednim održajem je savesnost državine, a ne njena zakonitost. Nesavesna državina ne može nikada, pa ni protekom vremena da dovede do sticanja prava svojine, ali zakonitost državine je uslov za sticanje svojine samo kod redovnog održaja iz člana 28. stav 2. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. U smislu pravila o vanrednom održaju iz člana 28. stav 4. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, savestan je držalac onaj koji nepokretnost drži u uverenju da je njen vlasnik, a da nije znao niti je prema okolnostima slučaja mogao znati da nepokretnost koju drži nije njegova, a nesmetani posed u trajanju od 20 godina dokazuje opravdanost takvog uverenja. Institut održaja se zasniva i na činjenici ne vršenja prava svojine od strane vlasnika. U prvostepenom postupku je izvedenim dokazima (saslušanjem svedoka) utvrđeno da je tužilac u državini dela parcele ... dugi niz godina. Dakle, nije na nesumnjiv način utvrđeno da li je tužilac bio u neprekidnoj i nesmetanoj državini predmetne parcele duže od 20 godina, budući da je izvedenim dokazima (saslušanjem svedoka) utvrđeno i da su sa predmetne katastarske parcele (šume) i tužilac i tuženi vršili seču šume, iz čega sledi da tužilac nije dokazao da je tu parcelu držao i koristio kao savesni držalac da bi stekao pravo svojine na tu stvar održajem u smislu navedene zakonske odredbe. Kako tužilac nije dokazao ni da je predmetna katastarska parcela ušla u predmet zaostavštine iza njegovih roditelja, da bi se smatralo da je momentom otvaranja nasleđa iza pok. majke i pok. oca postao držaoc sporne parcele (član 73. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa), stoga je pravilno drugostepeni sud preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev tužioca.

Na osnovu iznetog, primenom člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Vesna Popović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić