U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Božidara Vujičića, predsednika veća, Vesne Subić, Jelice Bojanić Kerkez, Zorane Delibašić i Gordane Komnenić, članova veća, u parnici tužilja AA iz ... i BB iz ... koje zastupa punomoćnik Vesna Radišić-Guteša advokat iz ..., protiv tuženih Republike Srbije – Osnovni sud u Zrenjaninu, koju zastupa Državno pravobranilaštvo – Odeljenje u Zrenjaninu i VV iz ..., koga zastupa punomoćnik Jovan Stankov, advokat iz ..., radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužilja izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 5612/18 od 24.01.2019. godine i o reviziji tuženog VV godine, u sednici veća održanoj dana 09.12.2020. godine, doneo je

P R E S U D U

NE PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tužilja izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 5612/18 od 24.01.2019. godine, kao izuzetno dozvoljenoj.

ODBACUJE SE, kao nedozvoljena, revizija tužilja izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 5612/18 od 24.01.2019. godine.

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženog VV iz ... izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 103/20 od 21.01.2020. godine. 

ODBIJAJU SE, kao neosnovani, zahtevi tužilja i tuženog VV iz ... za naknadu troškova revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Zrenjaninu P 388/2017 od 08.10.2018. godine odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtev kojim su tužilje AA iz ... i BB iz ... tražile da se tužena Republika Srbija – Osnovni sud u Zrenjaninu i tuženi VV iz ... obavežu da im solidarno isplate na ime naknade materijalne štete zbog nedopuštenosti izvršenja iznos od 32.940 evra u dinarskoj protivvrednosti prema prodajnom kursu NBS na dan isplate sa referentnom stopom koju propisuje Evropska centralna banka uvećanu za 6% godišnje kao kazneni kompenzacioni deo kamate počev od 16.11.2015. godine (dan nastanka štete zaključkom o prodaji nepokretnosti broj 21 I. 3624/13 od 16.11.2015. godine) pa do isplate, kao i troškove izvršnog postuka u iznosu od 69.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana presuđenja do isplate, sve u roku od 15 dana pod pretnjom izvršenja. Stavom drugim izreke obavezane su tužilje da tuženoj Republici Srbiji – Osnovni sud u Zrenjaninu isplate iznos od 22.500,00 dinara na ime troškova parničnog postupka, u roku od 15 dana. Stavom trećim izreke obavezane su tužilje da tuženom VV iz ... isplate iznos od 112.834,00 dinara na ime troškova parničnog postupka, u roku 15 dana.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 5612/18 od 24.01.2019. godine žalba tužilja je delimično usvojena, pa je prvostepena presuda ukinuta u odbijajućem delu tužbenog zahteva i usvajajućem delu odluke o troškovima postupka koji se odnosi na tuženog VV iz ... i predmet u tom delu vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje, dok je u pobijanom odbijajućem delu tužbenog zahteva i usvajajućem delu odluke o troškovima parničnog postupka u odnosu na tuženog Republika Srbija, prvostepena presuda potvrđena, a žalba tužilja odbijena.

Presudom Osnovnog  suda u Zrenjaninu P 106/2019 od 27.08.2019. godine, stavom prvim izreke, odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtev kojim su tužilje AA iz ... i BB iz ... tražile da se tuženi VV iz ... obaveže da  im isplati na ime naknade materijalne štete zbog nedopuštenosti izvršenja iznos od  32.940 evra u dinarskoj protivvrednosti  prema prodajnom kursu NBS na dan isplate sa referentnom stopom koju  propisuje Evropska centralna banka uvećanu za 6% godišnje kao kazneni kompenzacioni deo kamate počev od 16.11.2015. godine (dan nastanka štete zaključkom o prodaji nepokretnosti broj  21 I 3624/13 od  16.11.2015. godine) pa do isplate, kao i troškovi izvršnog postupka u iznosu od 69.000,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana presuđenja do isplate, sve u roku od 15 dana. Stavom drugim izreke obavezane su tužilje da tuženom VV iz ... isplate iznos od 208.834,00 dinara na ime troškova parničnog  postupka, u roku od 15 dana.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 103/20  od 21.01.2020. godine, stavom prvim izreke, žalba tužilja je delimično usvojena, pravostepena presuda preinačena i tuženi VV obavezan da tužiljama isplati 771.293,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 21.12.2016. godine do isplate, sve u roku od 15 dana. Stavom drugim izreke preinačena je i odluka o troškovima postupka i tuženi je obavezan da solidarno tužiljama, na ime naknade troškova postupka isplati iznos  od 209.812,50 dinara, sa  zakonskom zateznom kamatom počev od dana izvršnosti do isplate, sve u roku od 15 dana. Stavom trećim izreke žalba je odbijena i prvostepena presuda  potvrđena u preostalom pobijanom nepreinačenom odbijajućem delu.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 5612/18 od 24.01.2019. godine (u delu izreke kojim je prvostepena presuda u odnosu na tuženu Republiku Srbiju potvrđena), reviziju su blagovremeno izjavile tužilje, iz svih zakonskih razloga iz kojih se revizija može pobijati, s tim što su predložile da se revizija smatra izuzetno dozvoljenom na osnovu člana 404. ZPP.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu Apelacionog suda u VV iz ..., zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Prema članu 404. stav 1. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11...18/20), revizija je izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom, ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i kada je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija). Prema stavu 2. istog člana, o dozvoljenosti revizije iz stava 1. ovog člana odlučuje Vrhovni kasacioni sud u veću od pet sudija.

Predmet tražene pravne zaštite je isplata tužiljama materijalne štete koju su pretrpele zbog toga što im je u izvršnom postupku prodat stan, a izvršenje prodajom tog stana je proglašeno nedopuštenim, pošto su u trenutku prodaje nepokretnosti bile jedini i isključivi vlasnici te nepokretnosti. Odgovornost tužene Republike Srbije – Osnovnog suda u Zrenjaninu tužilje zasnivaju na nepravilnom i nezakonitom radu suda u izvršnom postupku, a u smislu člana 172. Zakona o obligacionim odnosima. Pobijanom presudom je odlučeno odbijanjem tužbenog zahteva u odnosu na Republiku Srbiju.

Vrhovni kasacioni sud smatra da u konkretnom slučaju nisu ispunjeni uslovi iz člana 404. Zakona o parničnom postupku, jer ne postoji potreba da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili u interesu ravnopravnosti građana, niti za novim tumačenjem prava ili ujednačavanjem sudske prakse. Razlozi na kojima je zasnovana odluka drugostepenog suda o neosnovanosti tužbenog zahteva u odnosu na Republiku Srbiju je u skladu sa tumačenjem materijalnog prava relevantnog za presuđenje ove pravne stvari, tako da ne postoji potreba za novim tumačenjem prava. Pored toga, tužilje nisu uz reviziju dostavile presude iz kojih bi proizlazio zaključak o različitom odlučivanju u istoj ili sličnoj činjeničnoj i pravnoj situaciji.

Kako u konkretnom slučaju nisu ispunjeni uslovi iz člana 404. stav 1. ZPP Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u stavu prvom izreke.

Ispitujući dozvoljenost revizije u smislu člana 410. stav 2. tačka 5. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da revizija tužilja nije dozvoljena.

Članom 403. stav 3. Zakona o parničnom postupku propisano je da revizija nije dozvoljena u imovinsko pravnim sporovima ako vrednost predmeta spora pobijenog dela ne prelazi dinarsku protivvrednost od 40.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe.

Tužba u ovoj pravnoj stvari podneta je 06.04.2017. godine, a vrednost predmeta spora opredeljena je na iznos od 32.940,00 evra u dinarskoj protivvrednosti.

Prvostepena presuda doneta je 08.10.2018. godine, a drugostepena presuda 24.01.2019. godine.

Kako vrednost predmeta spora ne prelazi dinarsku protivvrednost iznosa od 40.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe, revizija tužilja nije dozvoljena, zbog čega je odlučeno kao u stavu drugom izreke presude.

Ispitujući dozvoljenost revizije tuženog VV izjavljene protiv presude sud je utvrdio da je revizija dozvoljena, u smislu člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku, pa je ocenio da revizija tuženog nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju se u revizijskom postupku pazi po službenoj dužnosti.

Suprotno navodima revizije, drugostepeni sud nije prekoračio tužbeni zahtev dosuđivanjem određenog dinarskog iznosa, a ne iznosa u evrima, kako su tužilje tražile. Zahtev za isplatu novčane obaveze koja glasi na određeni iznos novčanih jedinica u stranoj valuti sadrži u sebi i zahtev za isplatu novčanih jedinica u domaćoj valuti (dinarima). Zato dosuđivanjem dinarskog iznosa umesto tužbom traženog deviznog iznosa u dinarskoj protivvrednosti, a koji predstavlja deo vrednosti deviznog iznosa sa stanjem na dan podnošenja tužbe ne vodi prekoračenju tužbenog zahteva.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, između tužilja, kao kupaca GG, kao prodavca, zaključen je i overen pred Opštinskim sudom u Zrenjaninu dana 17.09.2007. godine kupoprodajni ugovor, kojim su tužilje kupile dvosoban stan u ..., ulica ... broj ..., stavn broj ... u visokom prizemlju, površine 45,67 m2, koji se gradi na parceli br. .../... za kupoprodajnu cenu od 32.940 evra u dinarskoj protivvrednosti sa PDV. Tužilje su u celosti isplatile kupoprodajnu cenu i u državinu stana stupile 30.09.2008. godine. U vreme podnošenja tužbe u ovoj parnici, navedena nepokretnost je upisana kao vlasništvo DD iz ... .

Tuženi VV je u svojstvu izvršnog poverioca dana 25.11.2013. godine podneo predlog za izvršenje pred Osnovnim sudom u Zrenjaninu, protiv izvršnog dužnika GG, radi naplate duga prema pravnosnažnoj i izvršnoj presudi Osnovnog suda u Zrenjaninu P 782/12 od 27.03.2013. godine. Uz predlog za izvršenje dostavio je izvod iz lista nepokretnosti prema kome je izvršni dužnik isključivi vlasnik jednoiposobnog stana broj ... od 46m2, u prizemlju zgrade broj ... sazidanoj na parceli broj .../... na adresi ... broj ... . Rešenjem Osnovnog suda u Zrenjaninu I 3624/13 od 26.11.2013. godine, određeno je izvršenje zabeležbom postojanja izvršenja, procenom i prodajom nepokretnosti u svojini izvršnog dužnika, i to opisanog stana, a radi namirenja novčanog potraživanja od 7.904 evra u dinarskoj protivvrednosti po najpovoljnijem kursu po kom poslovne banke obračunavaju stranu valutu u mestu plaćanja na dan plaćanja, sa domicilnom kamatom od 26.03.2010. godine do isplate i potraživanje od 124.300,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 21.10.2013. godine do isplate, kao i radi naplate troškova izvršenja. Naloženo je RGZ SKN u Zrenjaninu da izvrši zabeležbu postojanja potraživanja u listu nepokretnosti broj ... KO ..., što je i učinjeno 19.12.2013. godine. Nakon toga, na osnovu rešenja Službe za katastar nepokretnosti od 05.02.2014. godine na navedenoj nepokretnosti upisano je pravo svojine, sa dotadašnjeg vlasnika GG iz ... u korist tužilja sa po ½ delova.

Zaključkom Osnovnog suda u Zrenjaninu I 3624/13 od 01.07.2015. godine VV, kao izvršnom poveriocu, predočeno je da je prema listu nepokretnosti pribavljenom za izvršni postupak, sa stanjem na dan 10.06.2015. godine, stan koji je predmet izvršenja u suvlasništvu tužilja i pozvan je da se izjasni u pogledu daljeg izvršenja. Podneskom od 07.07.2015. godine izvršni poverilac je predložio da se postupak izvršenja nastavi prodajom nepokretnosti upisane u LN ... KO ... .

Tužilje su, kao treća lica, u izvršnom postupku I 3624/13 dana 26.08.2015. godine izjavile prigovor, navodeći da su vlasnice stana koji je predmet izvršenja i da su u posedu stana od 30.09.2018. godine, te su tražile odlaganje izvršenja do pravnosnažnog okončanja parnice radi proglašenja nedopustivosti izvršenja. Rešenjem od 08.09.2015. godine tužilje su upućene da pokrenu parnični postupak radi utvrđenja da je izvršenje na navedenom stanu nedopušteno, što su i učinile podnošenjem tužbe 24.09.2015. godine. Osnovni sud u Zrenjaninu je presudom P. 1707/15 od 19.05.2016. godine, koja je postala pravnosnažna 23.11.2016. godine, usvojio tužbeni zahtev i proglasio nedopuštenim izvršenje određeno rešenjem Osnovnog suda u Zrenjaninu I 3624/13 na spornoj nepokretnosti, koja je u vlasništvu tužilja sa po ½ dela. Međutim, u toku trajanja parnice P 1707/15, navedena nepokretnost je na ročištu od 15.03.2016. godine, održanom u postupku I 3624/13, dodeljena najboljem ponudiocu DD po ceni od 1.980.000.00 dinara koju je kupac uplatio 16.03.2016. godine u depozit suda i zaključkom od 22.03.2016. godine ta nepokretnost je predata u posed kupcu DD, koji se kasnije upisao kao vlasnik.

Rešenjem Osnovnog suda u Zrenjaninu I 3624/2013 od 26.11.2016. godine namirena su potraživanja VV kao izvršnog poverioca, u iznosu od 565.923,50 dinara ostvarenog prenosom potraživanja u skladu sa zaključkom od 10.07.2014. godine (dopuna sredstva izvršenja zabranom na novčanom potraživanju izvršnog dužnika koje je deponovano kod Osnovnog suda u Zrenjaninu I 585/13 i prenosom tog potraživanja do visine potraživanja poverioca na račun punomoćnika izvršnog poverioca) i iznosa od 1.980.000,00 dinara koji je ostvaren prodajem nepokretnosti izvršnog dužnika GG, te je utvrđeno da prestaju potraživanja VV prema dužniku GG, i to troškovi izvršnog postupka od 104.520,00 dinara, troškovi izvršenja po rešenju od 26.11.2013. godine od 49.000,00 dinara, potraživanje na ime troškova parničnog postupka koji su utvrđeni presudom P 782/2012 od 27.03.2013. godine u iznosu od 124.300,00 dinara sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom i potraživanje od 7.904,00 evra u dinarskoj protivvrednosti sa domicilnom kamatom počev od 26.03.2010. godine do isplate. Rešenjem od 05.04.2016. godine zaključen je postupak izvršenja I 3624/13 određen rešenjem od 26.11.2013. godine.

Rešenjem Osnovnog suda u Zrenjaninu I 3624/13 od 05.04.2016. godine naloženo je računovodstvu suda da od novca koji je DD uplatio 16.03.2016. godine na ime cene za sporni stan, VV isplati 771.293,00 dinara. Ovaj iznos uplaćen je na račun punomoćnika VV dana 13.04.2016. godine, što je tada bila dinarska protivvrednost iznosa od 6.278,33 evra.

Na ovako utvrđeno činjenično stanje pravilno je drugostepeni sud primenio materijalno pravo i obavezao tuženog VV da tužiljama isplati iznos od 771.293,00 dinara, kao i pripadajuće troškove postupka. Razloge za takvu odluku u svemu prihvata i Vrhovni kasacioni sud.

Suprotno navodima revizije, tuženi je obavešten da je u toku izvršnog postupka sporni stan upisan na tužilje sa po ½ delova i znao je da su one, kao treća lica, upućene na parnicu radi utvrđenja nedopuštenosti izvršenja, u kojoj su uspele, jer je presudom Osnovnog suda u Zrenjaninu od 19.05.2016. godine, koja je postala pravnosnažna 23.11.2016. godine, proglašeno nedopuštenim izvršenje prodajom spornog stana, koji je u vlasništvu tužilja sa po ½ delova, radi namirenja potraživanja tuženog VV prema GG. Pravosnažnošću navedene presude otpao je osnov po kome je tuženom uplaćen iznos od 771.293,00 dinara od cene koju je kupac u izvršnom postupku uplatio, zbog čega je tuženi dužan da navedeni iznos isplati tužiljama sa zakonskom zateznom kamatom od 21.12.2016. godine, kada je primio presudu Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3416/16 od 23.11.2016. godine.

Neosnovani su navodi revizije kojima se ukazuje da tuženi nije odgovoran za štetu koju su tužilje pretrpele, jer u njegovim radnjama nema elemenata protivpravnosti. Tuženi je obavezan da tužiljama vrati iznos od 771.293,00 dinara sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom po osnovu sticanja bez osnova, a ne po osnovu naknade štete, s obzirom da je, u smislu člana 210. Zakona o obligacionim odnosima, otpao pravni osnov po kome je tuženom isplaćen navedeni iznos u izvršnom postupku.

Vrhovni kasacioni sud je cenio i ostale navode revizije tuženog, kojima se ne dovodi u sumnju pravilnost i zakonitost pobijane presude, zbog čega ti navodi nisu posebno obrazloženi, pa je odlučeno kao u stavu trećem izreke.

Tužilje nisu uspele u revizijskom postupku po reviziji koju su izjavile protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 5612/18 od 24.01.2019. godine, a ni tuženi nije uspeo u revizijskom postupku po reviziji koju je izjavio protiv presude naknadu troškova revizijskog postupka koje su tražili i opredelili u svojim revizijama, a u smislu člana 153. i 154. Zakona o parničnom postupku, zbog čega je odlučeno kao u stavu četvrtom izreke.

Iz navedenih razloga odlučeno je kao u izreci presude, na osnovu člana 404, 413, 414. stav 1. i 165. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća-sudija

Božidar Vujičić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić