U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Marine Milanović i Dobrile Strajina, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Dragoslav Dimitrijević, advokat iz ..., protiv tuženog BB iz ..., čiji je punomoćnik Momčilo Kovačević, advokat iz ..., radi zauzeća grobne parcele, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 6342/18 od 17.05.2019. godine, u sednici veća održanoj 11.02.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 6342/18 od 17.05.2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Leskovcu P 10/18 od 27.04.2018. godine, prvim stavom izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužilje prema tuženom i utvrđeno da je tuženi zauzeo deo grobne parcele na seoskom groblju u selu ..., čiji je nosilac prava trajnog korišćenja tužilja, i to deo sa zapadne strane koji služi tužilji za obavljanje verskih obreda-paljenje sveća postavljanjem betonskog parapeta i aluminijumske ograde u širini od 0,30 m, dužine 1,5m2 i obavezan tuženi da opisani deo nepokretnosti preda u državinu tužilji, s tim što će najpre sa iste da ukloni deo ograde sa istočne strane svoje parcele u širini od 0,30 m, u dužini od 5 m, tako da između nadgrobnog spomenika tužilje i novopostavljene ograde i parapeta bude prostor u širini od 0,60 m, dužine 5 m. Drugim stavom izreke, obavezan je tuženi da tužilji na ime troškova postupka isplati iznos od 186.200,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 6342/18 od 17.05.2019. godine, prvim stavom izreke, preinačena je prvostepena presuda, tako što je drugim stavom izreke, odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje da se utvrdi da je tuženi zauzeo deo grobne parcele na seoskom groblju u selu ..., čiji je nosilac trajnog korišćenja tužilja, i to deo sa zapadne strane koji služi tužilji za obavljanje verskih obreda- paljenje sveća postavljanjem betonskog parapeta i aluminijumske ograde u širini od 0,30 m, dužine 1,5m2 i obavezan tuženi da opisani deo nepokretnosti preda u državinu tužilji, s tim što će najpre sa iste da ukloni deo ograde sa istočne strane svoje parcele u širini od 0,30 m, u dužini od 5 m, tako da između nadgrobnog spomenika tužilje i novopostavljene ograde i parapeta bude prostor u širini od 0,60 m, dužine 5 m. Drugim stavom izreke, obavezana je tužilja da tuženom na ime parničnih troškova isplati iznos od 128.250,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku - ZPP, u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. ZPP (,,Službeni glasnik RS“ broj 72/11 ... 87/18), na čiju primenu upućuje član 506. stav 2. ZPP, pa je našao da je revizija dozvoljena i neosnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Neosnovani su revizijski navodi o bitnoj povredi odredaba parničnog postupka iz člana 374. u vezi sa članom 383. i 394. ZPP, jer je na osnovu člana 394. stav 1. tačka 4. ZPP, drugostepeni sud ovlašćen da preinači prvostepenu presudu bez otvaranja glavne rasprave ako smatra da je činjenično stanje u prvostepenoj presudi pravilno utvrđeno, ali da je prvostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo. Nisu učinjene ni bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP u vezi člana 231.ZPP, kao ni druge povrede u postupku pred drugostepenim sudom, jer drugostepeni sud nije pogrešno primenio koju od odredaba ovog zakona, a što je moglo uticati na donošenje pravilne i zakonite odluke. Osim toga, u postupku pred drugostepenim sudom nisu učinjene ni bitne povrede iz člana 374. stav 2. tačka 6., 8., 10. i 11. ZPP na koje se tužilja u reviziji paušalno poziva.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, parnične stranke su korisnici grobnih parcela, koje su dobili na korišćenje bez naknade i bez plaćanja zakupnine od MZ ... na seoskom groblju u selu .... Navedene grobne parcele se graniče, s tim da ih deli put koji služi za pristup grobnim mestima. Parcelacija grobnog mesta čiji je korisnik tuženi vršena je od strane lica koje je u MZ u ... zaduženo za merenje i omeđivanje grobnih mesta prema unapred određenim kriterijumima, nakon čega je tuženi ogradio svoje grobno mesto. Nakon ograđivanja grobne parcele od strane tuženog, tužilja ne može da priđe sa zapadne strane parcele do spomenika svojih roditelja i po verskim i mesnim običajima zapali sveće. Ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka geodetske struke i dopunskih nalaza i mišljenja, grobne parcele nisu numerisane, niti su u katastru upisane po brojevima i dimenzijama i utvrđena je površina i dimenzije grobnih mesta parničnih stranaka, u merama bliže navedeni u nalazu. Grobne parcele tužilje i tuženog se nalaze na međusobnom odstojanju od 0,30 metara.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je zaključio da grobne parcele koje koriste tužilja i tuženi ne izlaze iz okvira dodeljenih površina, ali da postoji zauzeće grobne parcele tužilje od strane tuženog, čime je tužilja onemogućena da pali sveće u skladu sa verskim običajima i mesnim prilikama, zbog čega je tužbeni zahtev usvojen.

Drugostepeni sud je, imajući u vidu da navedeni prostor za koji tužilja tvrdi da je tuženi postavljanjem ograde zauzeo, predstavlja prostor između grobnih parcela parničnih stranaka, a ne parcelu-grobno mesto tužilje, tužbeni zahtev odbio kao neosnovan sa obrazloženjem da se na prostoru između grobnih mesta ne može steći pravo svojine u smislu Zakona o sahranjivanju i grobljima, zbog čega nema mesta postavljenom tužbenom zahtevu tužilje za zauzeće iste.

Po oceni revizijskog suda, pravilno je stanovište drugostepenog suda o osnovanosti tužbenog zahteva.

Odredbom člana 3. Zakona o javnoj svojini (,,Službeni glasnik RS“ broj 72/11, 88/13, 105/14, 104/16, 108/16, 113/17,95/18, 153/20), propisano je da su u javnoj svojini prirodna bogatstva, dobra od opšteg interesa i dobra u opštoj upotrebi, za koja je zakonom utvrđeno da su u javnoj svojini, stvari koje koriste organi i organizacije Republike Srbije, autnomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, ustanove, javne agencije i druge organizacije čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave i druge stvari koje su, u skladu sa zakonom, u javnoj svojini. Članom 10. stav.2 istog zakona je propisano da se dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu ovog zakona, smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi, ulici, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i dr).

Odredbom člana 4. stav 1. Zakona o sahranjivanju i grobljima („Sl. glasnik SRS“ br. 20/77, 24/85, „Sl. glasnik RS “, 53/93 ... 84/2013) propisano je da se grobljem, u smislu ovog zakona, smatra zemljište koje je odgovarajućim urbanističkim planom ili odlukom skupštine opštine određeno za sahranjivanje umrlih, a da se urbanističkim planom ili odlukom iz stava 1. ovog člana, utvrđuju lokacija i urbanističko-tehnički uslovi za podizanje objekata neophodnih za vršenje pogrebne delatnosti (mrtvačnice, prodavnice i drugi objekti), komunalnih uređaja i instalacija, spoljnih i unutrašnjih saobraćajnica, za određivanje grobnih mesta, za izgradnju grobnica, drugih spomen objekata i za podizanje spomenika (stav 2.).

Član 17. istog zakona je propisano da organizacija udruženog rada koja vrši poslove pogrebne delatnosti i uređivanja i održavanja groblja ili mesna zajednica kojoj je povereno vršenje tih poslova daje na korišćenje grobna mesta (parcele) pod uslovima i na način utvrđen odlukom skupštine opštine (stav 1.), a stavom 2. da se grobno mesto (parcela) koje je dato na korišćenje ne može se stavljati u pravni promet, dok je članom 21. stav 1. propisano da se uređivanje i održavanje groblja vrši saglasno uslovima koje odlukom utvrđuje skupština opštine.

Suprotno revizijskim navodima, prema oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilan je zaključak drugostepenog suda da tužbeni zahtev u ovom slučaju nije osnovan. Naime, prostor za koji tužilja tvrdi da je tuženi postavljanjem ograde zauzeo, predstavlja prolaz između grobnih parcela na kojima parnične stranke imaju pravo trajnog korišćenja. Kao takav, navedeni prostor je sastavni deo seoskog groblja, koje u smislu navedenih odredaba materijalnog prava spada u kategoriju javnih dobara u opštoj upotrebi na kojima se ne može steći pravo svojine. Stoga je, a imajući u vidu sadržinu tražene pravne zaštite, tužbeni zahtev pravilno odbijen kao neosnovan, a navodi tužilje o pogrešnoj primeni materijalnog prava ocenjeni kao neosnovani. Osim toga, imajući u vidu da se grobne parcele tužilje i tuženog nalaze na međusobnom odstojanju od 0,30 m, da postoji slobodan prolaz između istih, tužilja nije onemogućena da grobno mesto koristi pod uslovima i na način utvrđen odlukom nadležnog organa, u ovom slučaju Mesne zajednice ...

Revizijskim navodima kojima se ukazuje na nalaz i mišljenje sudskih veštaka geodetske struke, zapravo se osporava ocena izvedenih dokaza i utvrđeno činjenično stanje, što nije revizijski razlog u smislu člana 407. ZPP.

Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić