Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1096/20 od 22.05.2020. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena prvostepena presuda. Zahtev tužioca za naknadu troškova žalbenog postupka je odbijen.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja, sa pozivom na član 404. ZPP.

Imajući u vidu različitu sudsku praksu u istoj pravnoj situaciji izraženu u presudama Vrhovnog kasacionog suda, na koje je revident ukazao, Vrhovni kasacioni sud nalazi da su ispunjeni uslovi iz člana 404. Zakona o parničnom postupku da se revizija smatra izuzetno dozvoljenom, pa je radi ujednačavanja sudske prakse doneo odluku kao u pravom stavu izreke.

Odlučujući o reviziji na osnovu člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“, broj 72/11...55/14), Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija tužioca delimično osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je zaposlen kod tuženog od 01.09.2015. godine po zaključenom Aneksu broj 3 ugovora o radu, na poslovima ... Po izvršenim statusnim promenama kod ''Železnice Srbije'' AD usvojen je Kolektivni ugovor (''Službeni glasnik Železnice Srbije'' broj 4/15 od 24.03.2015. godine), koji se primenjivao i na zaposlene tuženog kao pravnog sledbenika. Navedenim Kolektivnim ugovorom predviđeno je da je u vrednost jednog radnog časa uključena mesečna vrednost za ishranu u toku rada i vrednost 1/12 naknade regresa za korišćenje godišnjeg odmora svedena na 1 radni čas. Visina navedenih naknada nije vrednosno iskazana i ne može se utvrditi u kom procentu učestvuje u vrednosti jednog radnog časa, osim za mesec mart i april 2018. godine. Naime, nakon stupanja na snagu Kolektivnog ugovora tuženog (''Službeni glasnik Železnice Srbije AD'' broj 24/18 od 24.05.2018. godine), na osnovu članova 62. i 63, tužiocu je isplaćena naknada za topli obrok i regres što je iskazano u obračunskim listama za mart, april i maj 2018. godine. Na osnovu nalaza i mišljenja veštaka za ekonomsko-finansijsku oblast utvrđena je visina troškova na ime neisplaćene naknade za topli obrok i regres za sporni period, tako što je obračun izvršen na osnovu procentualnog odnosa poslednjeg iznosa isplaćenih naknada i tadašnje osnovne zarade, te primenom tako utvrđenog procenta na zaradu tužioca u spornom periodu.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev, zaključujući da nema odgovarajućeg opšteg akta koji bi bio instrument za realizaciju traženih naknada, osim naknade za mart i april 2018. godine koja je isplaćena na osnovu Kolektivnog ugovora tuženog (''Službeni glasnik Železnice Srbije AD'' broj 24/18 od 24.05.2018. godine).

Članom 104. stav 1. Zakona o radu (''Službeni glasnik RS'' br. 24/2005, 61/2005, 54/09, 32/13 i 75/14) propisano je da zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu koja se utvrđuje u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu, a prema odredbi člana 105. stav 3. Zakona, pod zaradom se smatraju sva primanja iz radnog odnosa osim naknada troškova zaposlenog u vezi sa radom iz člana 118. tač. 1 i 4. i drugih primanja iz člana 119. i člana 120. tačka 1. ovog zakona. Odredbom člana 118. stav 1. tač. 5. i 6. Zakona o radu je propisano da zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu i to za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišnjeg odmora. Članom 121. stav 1. zakona je propisano da je poslodavac dužan da zaposlenom prilikom svake isplate zarade i naknade zarade dostavi obračun.

Kolektivnim ugovorom za „Železnice Srbije“ AD („Službeni glasnik RS“ broj 4 od 24.03.2015.godine) je regulisano da odredbe koje se odnose na obračun i isplatu zarade, naknadu zarade i ostalih primanja zaposlenih se primenjuju od 01.02.2015. godine. Članom 57. je propisano da je u vrednost jednog radnog časa uključena mesečna vrednost za ishranu u toku rada i vrednost 1/12 regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Kolektivnim ugovorom tuženog (''Službeni glasnik Železnice Srbije AD'' broj 24/18 od 24.05.2018. godine) u članovima 62. i 63. propisano je pravo zaposlenog na naknadu troškova za ishranu u toku rada i regresa za godišnji odmor. Navedene odredbe primenjuju se od zarade za mart 2018. godine.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da su nižestepeni sudovi pravilno primenili materijalno pravo kada su odbili tužbeni zahtev na ime troškova za ishranu u toku rada i regresa za godišnji odmor, za mesec mart i april 2018. godine koji su nakon stupanja na snagu Kolektivnog ugovora tuženog (''Službeni glasnik Železnice Srbije AD'' broj 24/18 od 24.05.2018. godine), isplaćeni i iskazani u obračunskim listama za tužioca. Zbog toga su neosnovani navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava u tom delu, a deo revizijskih navoda se odnosi na pogrešno i nepotpuno utvrđeno činjenično stanje, što ne može biti dozvoljen revizijski razlog u smislu člana 407. stav 2. ZPP.

Međutim, Vrhovni kasacioni sud smatra da u periodu od februara 2016. godine zaključno sa februarom 2018. godine, konkretizacija prava iz navedene odredbe Kolektivnog ugovora za „Železnice Srbije“ AD („Službeni glasnik RS“ broj 4 od 24.03.2015.godine) nije izvršena, odnosno da se iz ovako utvrđene vrednosti radnog časa ne može utvrditi koji iznos predstavlja naknadu troškova ishrane i regresa, jer ona nije određena u nominalnom iznosu, a ni u obračunskim listama za isplatu zarade tužiocu. Osim toga, visina naknade za ishranu u toku rada i naknade za regres za korišćenje godišnjeg odmora mora biti određena u istom nominalnom iznosu za sve zaposlene, bez obzira na njihovo radno mesto, koeficijent za obračun i isplatu zarade i na njihovu stručnu spremu. Zbog toga se ne može prihvatiti pravno stanovište nižestepenih sudova da je vrednost ovih troškova uračunata u vrednost radnog časa, bez određivanja visine naknade u nominalnom iznosu, jer u tom slučaju visina naknade za ishranu i regres ne bi bila ista za sve zaposlene, već bi direktno zavisila od visine koeficijenta za konkretno radno mesto, odnosno bila bi u direktnoj srazmeri sa koeficijentom radnog mesta, što nije pravilno.

Imajući u vidu navedeno, nižestepeni sudovi zbog pogrešne primene materijalnog prava nisu ocenili pravilnost obračuna i visinu tražene naknade za topli obrok i regres, koji je dat u nalazu i mišljenju veštaka, zbog čega je činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno, pa nema uslova za preinačenje nižestepenih presuda. Visina regresa i toplog obroka može se utvrditi veštačenjem na osnovu parametara iz ranijih opštih akata, pa će prvostepeni sud oceniti dati nalaz i mišljenje veštaka na osnovu člana 8. ZPP, a ukoliko se ukaže potrebnim izvešće i dopunsko veštačenje.

Na osnovu člana 414. stav 1. i 416. stav 2. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić