U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u parnici iz radnog odnosa tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Aca Vasojević, advokat iz ..., protiv tuženog Centra za socijalni rad iz ..., čiji je punomoćnik Milan Dumić, advokat iz ..., radi zaštite prava iz radnog odnosa, odlučujući o reviziji tuženog, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 3417/17 od 11.05.2018. godine, na sednici održanoj 15.04.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 3417/17 od 11.05.2018. godine, u stavu drugom i trećem izreke, tako što se ODBIJA tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila da se utvrdi da je tužiljin radni odnos na određeno vreme, koji je zasnovala kod tuženog na osnovu ugovora o radu, postao radni odnos na neodređeno vreme počev od 27.04.2013. godine, da se obaveže tuženi da vrati tužilju na rad i rasporedi na poslove radnog mesta koji odgovaraju njenoj stručnoj spremi u roku od osam dana od dana dostavljanja prepisa presude i da tuženi da naknadi tužilji troškove parničnog postupka u iznosu od 130.500,00 dinara, u roku od 15 dana od dana dostavljanja prepisa presude, pod pretnjom izvršenja.

OBAVEZUJE SE tužilja da naknadi tuženom troškove parničnog postupka u ukupnom iznosu od 60.750,00 dinara, u roku od 8 dana od dana dostavljanja prepisa ove presude, pod pretnjom prinudniog izvršenja.

ODBIJA SE kao neosnovan zahtev tužilje za naknadu troškova na ime odgovora na reviziju.

O b r a z l o ž e nj e

Osnovni sud u Sjenici, presudom P1 124/14 od 12.02.2015. godine, usvojio je tužbeni zahtev tužilje, tako što je utvrdio da je tužilji radni odnos na određeno vreme koji je zasnovala kod tuženog na osnovu ugovora o radu, postao radni odnos na neodređeno vreme na osnovu zakona, počev od 19.04.2012. godine i obavezao tuženog da vrati tužilju na rad i rasporedi na poslove radnog mesta koji odgovaraju njenoj stručnoj spremi u roku od osam dana, od dana prijema presude, pod pretnjom izvršenja (stav prvi izreke). Obavezao je tuženog i da naknadi tužilji troškove parničnog postupka u iznosu od 70.500,00 dinara u roku od osam dana, pod pretnjom izvršenja (stav drugi izreke).

Apelacioni sud u Kragujevcu, presudom Gž1 1365/15 od 19.01.2016. godine, preinačio je presudu Osnovnog suda u Sjenici P1 124/14 od 12.02.2015. godine, tako što je odbio kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje, kojim je tražila da se utvrdi da je radni odnos na određeno vreme koji je zasnovala kod tuženog 19.04.2012. godine na osnovu ugovora o radu postao radni odnos na neodređeno vreme počev od 19.04.2012. godine, da tuženi vrati tužilju na rad i rasporedi na poslove koji odgovaraju njenoj stručnoj spremi i odlučio da svaka stranka snosi svoje troškove parničnog potupka.

Vrhovni kasacioni sud, rešenjem Rev2 1065/2016 od 31.05.2017. godine, ukinuo je presudu Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 1365/15 od 19.01.2016. godine i predmet vratio drugostepenom sudu na ponovno suđenje.

Apelacioni sud u Kragujevcu, presudom Gž1 3417/17 od 11.05.2018. godine, ukinuo je presudu Osnovnog suda u Sjenici P1 124/14 od 12.02.2015. godine (stav prvi izreke), usvojio je tužbeni zahtev tužilje, tako što je utvrdio da je tužilji radni odnos na određeno vreme koji je zasnovala kod tuženog na osnovu ugovora o radu postao radni odnos na neodređeno vreme počev od 27.04.2013. godine, obavezao tuženog da vrati tužilju na rad i rasporedi na poslove radnog mesta koji odgovaraju njenoj stručnoj spremi u roku od osam dana, od dana dostavljanja prepisa presude (stav drugi izreke) i obavezao tuženog da naknadi tužilji troškove parničnog postupka u iznosu od 130.500,00 dinara, u roku od 15 dana od dana dostavljanja prepisa presude, pod pretnjom izvršenja (stav treći izreke).

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, u odnosu na odluku sadržanu u stavu drugom i trećem izreke, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava. U reviziji je predložio da se obaveže tužilja da naknadi troškove ovog postupka po troškovniku opredeljenom na zapisniku sa ročišta od 11.05.2018. godine, zajedno sa troškovima na ime sastava revizije u iznosu od 33.000,00 dinara.

Tužilja je blagovremeno podnela odgovor na reviziju.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u pobijanom delu, na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, broj 72/11, 49/13 - US, 74/13 – US i 55/14) i utvrdio da je revizija tuženog osnovana.

U postupku pred nižestepenim sudovima nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju ovaj sud pazi po službenoj dužnosti, na osnovu člana 408. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, Opštinsko veće Opštine Sjenica, razmatrajući zahtev tuženog, donelo je zaključak 09.03.2012. godine, kojim je određeno da će Opština Sjenica finansirati jednog izvršioca sa završenom srednjom stručnom spremom na određeno vreme u trajanju od jedne godine, na administrativnim poslovima u Centru za socijalni rad ..., u cilju efikasnijeg, kvalitetnijeg i nesmetanog obavljanja poslova u navedenoj ustanovi. Dana 30.03.2012. godine (na osnovu navedenog zaključka), zaključen je između Opštine Sjenica i tuženog Centra za socijalni rad u ..., ugovor o regulisanju međusobnih prava i obaveza, prema kojem se Centar za socijalni rad u ... obavezao da zasnuje radni odnos na određeno vreme sa jednim radnikom koji poseduje srednju stručnu spremu, u trajanju od jedne godine, na ... poslovima. Opština Sjenica se obavezala da finansira platu zaposlenog u mesečnim iznosima za period od jedne godine. Postupajući po navedenom ugovoru, tuženi je sa tužiljom, koja ima srednju stručnu spremu, zaključio ugovor o radu (bez broja i datuma), na određeno vreme u trajanju do godinu dana, počev od 19.04.2012. godine, na poslovima ... Posle isteka roka za koji je zasnovan radni odnos tužilje kod tuženog, prema zaključenom ugovoru o radu, odnosno posle 19.04.2013. godine, tužilja je nastavila da obavlja iste poslove kod tuženog sve do 27.06.2013. godine, kada joj je direktor tuženog saopštio da više ne dolazi na posao. Iz iskaza tužilje saslušane kao parnične stranke i priloženih pisanih dokaza, pre svega izvoda iz delovodnika tuženog sa datumom unošenja podataka od strane tužilje do 27.06.2013. godine, ovlašćenja datog tužilji za preuzimanje svih pošiljki za primaoca – Centar za socijalni rad u ... u Javnom preduzeću „Pošta Srbije“, RJ poštanskog saobraćaja „Kraljevo“, koje je važilo u periodu od 03.01.2013. godine do 04.09.2013. godine, na osnovu kojeg je tužilja preuzimala sve vrste pošiljki za primaoca Centar za socijalni rad u ..., do 27.06.2013. godine, kao i obrazaca zahteva za isplatu naknade na osnovu novčane socijalne pomoći koje je tužilja popunjavala za korisnike do 27.06.2013. godine, utvrđeno je da je tužilja posle 19.04.2013. godine, kada je istekao rok za koji je zasnovala radni odnos, nastavila da radi kod tuženog iste poslove koje je obavljala po zaključenju ugovora o radu i do tada, vođenje delovodnika, popunjavanje zahteva za isplatu naknade na osnovu novčane socijalne pomoći, nošenje pošte, preuzimanje svih vrsta pošiljki za primaoca Centar za socijalni rad u ... i slične poslove, kao i da je na ime tog rada (posle 19.04.2013. godine, kada Opština Sjenica nije više finansirala platu tužilji), primala naknadu u visini od 15.000,00 dinara, a što je potvrđeno i iskazom svedoka BB, šefa ... kod tuženog, koji je naveo da je tužilju posle isteka ugovora o radu, ponovo viđao na poslu u aprilu i maju 2013. godine, jer mu je kancelarija pored tužilje i da joj je za taj rad plaćeno 15.000,00 dinara (tužba je podneta 13.08.2013. godine).

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, drugostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev tužilje, tako što je utvrdio da je tužilji radni odnos na određeno vreme koji je zasnovala kod tuženog na osnovu ugovora o radu postao radni odnos na neodređeno vreme počev od 27.04.2013. godine i obavezao tuženog da vrati tužilju na rad.

Ovo iz razloga, što je prema nalaženju drugostepenog suda u konkretnoj situaciji tuženi postupio suprotno zabrani propisanoj zakonom i vremenskom pravilu ograničenja u radu, zbog čega je radni odnos tužilje kod tuženog zasnovan na određeno vreme prerastao u radni odnos na neodređeno vreme protekom pet radnih dana posle isteka dvanaestog meseca rada kod tuženog i to 27.04.2013. godine, na osnovu člana 37. Zakona o radu.

Međutim, ovakav zaključak drugostepenog suda se ne može prihvatiti kao pravilan, zbog čega su osnovani navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava, na koji zakonski razlog ovaj sud pazi i po službenoj dužnosti, na osnovu člana 408. ZPP.

Odredbom člana 44. stav 1. Pravilnika o organizaciji, normativima i standardima rada centra za socijalni rad („Službeni glasnik RS“ br. 59/2008, sa izmenama i dopunama) je propisano da, centru u kome prosečan broj korisnika prava i usluga iz nadležnosti Republike po zaposlenom u prethodnoj godini, povećan u odnosu na prosečan broj korisnika po zaposlenom u Republici, može se rešenjem ministarstva nadležnog za socijalna pitanja, odobriti povećanje broja radnika u odnosu na normativ utvrđen u članu 42. i 43. ovog Pravilnika (do 10, 15 ili 20%, pod uslovima propisanim tačkom 1, 2. i 3. ovog stava). Odredbom stava 2. ovog člana, da, obrazložen zahtev za povećanje broja radnika u smislu stava 1. ovog člana, centar podnosi nadležnom ministarstvu sa izveštajem o radu za prethodnu godinu, a najkasnije do kraja februara tekuće godine.

Odredbom člana 40. Zakona o budžetu Republike Srbije za 2013. godinu („Službeni glasnik RS“ br. 114/2012) je propisano da, u sprovođenju odredbe člana 10. stav 2. Zakona o određivanju maksimalnog broja zaposlenih u lokalnoj administraciji („Službeni glasnik RS“ br. 104/09), Vlada će u 2013. godini davati saglasnost za povećanje broja zaposlenih u jedinicama lokalne samouprave koji imaju manji broj zaposlenih na određeno vreme od maksimalnog broja na predlog Ministarstva finansija i privrede. Odredbom člana 41. stav 1. ovog zakona, da direktni korisnici sredstava budžeta Republike Srbije ne mogu zasnivati radni odnos sa novim licima bez saglasnosti Ministarstva finansija i privrede. Odredbom stava 2. ovog člana, da indikretni korisnici sredstava budžeta Republike Srbije ne mogu zasnivati radni odnos sa novim licima bez saglasnosti Ministarstva finansija i privrede, a na predlog direktnog korisnika. Odredbom stava 3. ovog člana da, ministar nadležan za poslove finansija bliže uređuje proceduru za dobijanje saglasnosti iz stava 1. i 2. ovog člana.

Kako je u konkretnoj situaciji na osnovu citiranih odredbi bila neophodna saglasnost nadležnog ministarstva za zasnivanje radnog odnosa, koja u konkretnoj situaciji ne proizlazi iz utvrđenog činjeničnog stanja, to nisu ispunjeni uslovi za preobražaj radnog odnosa tužilje sa određenog na neodređeno vreme, počev od 27.04.2013. godine, u smislu člana 37. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 24/05, 61/05, 54/09 i 32/13), zbog čega je ovaj sud preinačio drugostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev tužilje za utvrđenje postojanja radnog odnosa na neodređeno vreme i vraćanje tužilje na rad.

Naime, odredbe Zakona o budžetu Republike Srbije o pribavljanju saglasnosti nadležnog ministarstva za zasnivanje radnog odnosa su lex specialis odnosu na odredbe Zakona o radu kojima se propisuju uslovi za preobražaj radnog odnosa sa određenog na neodređeno radno vreme. Kako u konkretnoj situaciji ne proizilazi postojanje saglasnosti nadležnog ministarstva za zasnivanje radnog odnosa tužilje kod tuženog po isteku ugovora na određeno vreme i tužilja nastavila da prima novčanu naknadu za rad u određenom periodu, a ne i zaradu u smislu odredbi člana 104. i 105. Zakona o radu, to je preinačena drugostepena presuda u pobijanom delu i odbijen tužbeni zahtev tužilje.

Tuženi je na zapisniku sa rasprave pred drugostepenim sudom od 11.05.2018. godine opredelio troškove na ime pristupa pred Apelacionim sudom i to za jedno neodržano ročište u iznosu od 9.750,00 dinara (11.04.2018. godine) i jedno održano ročište u iznosu od 18.000,00 dinara (11.05.2018. godine).

Polazeći od uspeha u postupku po reviziji i traženih troškova parničnog postupka, odbijen je tužbeni zahtev tužilje da se obaveže tuženi da joj naknadi troškove u iznosu od 130.500,00 dinara, dok je obavezana tužilja da naknadi tuženom troškove na ime pristupa na jedno neodržano ročište u iznosu od 9.750,00 dinara i jedno održano ročište u iznosu od 18.000,00 dinara i na ime sastava revizije iznos od 33.000,00 dinara, prema Tarifi o nagradama i naknadama troškova za rad advokata („Službeni glasnik RS“ br. 121/12) u ukupnom iznosu od 60.750,00 dinara, na osnovu člana 153. i 154. ZPP.

Kako troškovi na ime odgovora na reviziju nisu bili potrebni radi vođenja parnice, to je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje za naknadu troškova na ime odgovora na reviziju, na osnovu odredbe člana 154. stav 1. ZPP.

Iz iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu odredbi člana 416. stav 1. i člana 165. stav 2. ZPP, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić