U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Goran Pavlov, advokat iz ..., protiv tuženog Grada Novog Sada, koga zastupa Gradsko pravobranilaštvo Grada Novog Sada, radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2262/19 od 22.05.2019. godine, u sednici veća održanoj 25.02.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2262/19 od 22.05.2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Novom Sadu P 3526/2018 od 13.02.2019. godine, prvim stavom izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužioca, pa je drugim stavom izreke, obavezan tuženi da tužiocu isplati iznos od 13.389.345,00 dinara, na ime naknade za oduzeto zemljište koje se nalazi na parcelama ... KO ... i ... KO ... sa zakonskom zateznom kamatom od 13.02.2019. godine, pa do konačne isplate. Trećim stavom izreke, obavezan je tuženi da tužiocu isplati iznos od 30.000,00 dinara na ime materijalne štete za sastav predloga za mirno rešenje spora sa zakonskom zateznom kamatom od 13.02.2019. godine do isplate. Četvrtim stavom izreke, obavezan je tuženi da po pravnosnažnosti presude izvrši upis javne svojine u korist tuženog na parcelama ... KO ... i ... KO ... kod RGZ SKN Novi Sad I. Petim stavom izreke, obavezan je tuženi da nadoknadi tužiocu troškove parničnog postupka u iznosu od 38.436,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do konačne isplate.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2262/19 od 22.05.2019. godine, stavom prvim izreke, žalba je odbijena i prvostepena presuda potvrđena. Drugim stavom izreke, odbijeni su zahtevi parničnih stranaka za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju, pobijajući je zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilac je podneo odgovor na reviziju. Troškove nije tražio.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP (,,Službeni glasnik RS“ broj 72/11 ... 87/18), pa je našao da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Ukazivanje tuženog na bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP učinjene pred drugostepenim sudom je neosnovano, jer u postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do pogrešne primene koje od odredaba ovog zakona. Revizijski navodi čijom se sadržinom ukazuje na bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, nisu bili predmet ocene ovog suda, budući da se radi o povredama koje se ne mogu smatrati revizijskim razlogom u smislu odredbe člana 407. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je vlasnik kp.br. ..., ulica ..., njiva 2. klase, površine 1.511 m2, zemljište u građevinskom području, upisane u LN br. ... KO ... i korisnik kp.br. ... ulica ..., njiva 2. klase, površine 586 m2 u građevinskom području, upisana u LN br. ... KO ... Tužilac je predmetne nepokretnosti nasledio od svog oca, pok. BB koji je pre njega bio upisan u javnim knjigama kao nosilac prava svojine i prava korišćenja na navedenim parcelama. Na navedenim parcelama izgrađene su ulice ... i ... u ..., a Planom detaljne regulacije Adica u Novom Sadu („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 05/2008), ove parcele su javno građevinsko zemljište. Upravni postupak za eksproprijaciju predmetnog zemljišta nije vođen i nije doneto rešenje o oduzimanju zemljišta radi privođenja novoj urbanističkoj nameni, niti je pravnom prethodniku tužioca isplaćena naknada za oduzete nepokretnosti. Pravni prethodnik tužioca je u javnim knjigama bio upisan kao vlasnik, odnosno korisnik na navedenim parcelama i nakon izgradnje ulica, a sada tužilac po osnovu rešenja o nasleđivanju. Ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka građevinske struke, tržišna vrednost predmetnih nepokretnosti je 13.389.345,00 dinara. Tužilac se dana 17.10.2013. godine obratio tuženom sa predlogom za mirno rešenje spora, ali sporazum nije postignut, a otac tužioca je platio iznos od 30.000,00 dinara na ime sastava ovog predloga.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava obavezali tuženog da isplati novčanu naknadu tužiocu zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta.

Prema članu 58. stav 2. Ustava Republike Srbije, do dozvoljenog oduzimanja prava svojine, koje ne predstavlja povredu prava na imovinu, može doći pod kumulativno ispunjenim uslovima: da je učinjeno u javnom interesu, utvrđenom na osnovu zakona, i da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne.

Odredbom člana 2. stav 1. tačka 1. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 47/03) bilo je propisano da je javna površina prostor utvrđen planom za objekte čije je korišćenje, odnosno izgradnja od opšteg interesa, u skladu sa propisima o eksproprijaciji (javni putevi, parkovi, trgovi, ulice kao i druge površine u skladu sa posebnim zakonom). I odredbom člana 2. stav 1. tačka 6. sada važećeg Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/09) propisano je da je površina javne namene prostor određen planskim dokumentom za uređenje ili izgradnju javnih objekata ili javnih površina za koje se utvrđuje opšti interes u skladu sa posebnim zakonom (ulice, trgovi, parkovi i drugo).

Odredbom člana 10. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/11... 95/18) pored ostalog propisano je: da dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu tog zakona, smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom - javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i drugo (stav 2); da svako ima pravo da dobro u opštoj upotrebi koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom, odnosno odlukom organa i pravnog lica koje su ta dobra data na upravljanje (stav 5); da su dobra u opštoj upotrebi u svojini Republike Srbije, izuzev puteva II reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj teritoriji se nalaze kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koje nisu deo autoputa ili državnog puta I i II reda), trgova i javnih površina, koji su u svojini lokalne samouprave na čijoj teritoriji se nalaze (stav 10).

U konkretnom slučaju, sporno zemljište je planskim aktom - regulacionim planom naselja ... u KO ... određeno za ulicu i saobraćajnicu koju koristi neograničen broj lica za javni saobraćaj i u prirodi jeste ulica koja ima svoj naziv. Zbog toga je ono, saglasno citiranim odredbama Zakona o javnoj svojini, postalo dobro u opštoj upotrebi u javnoj svojini tuženog kao jedinice lokalne samouprave, koje kao ulicu svako ima pravo da koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom i podzakonskim aktima. Na taj način izvršena je „faktička eksproprijacija“ koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju zemljišta. Tužilac je faktički lišen prava svojine, sa svim atributima iz člana 3. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, i nije dužan da trpi štetne posledice zato što nadležni organ nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji (izuzimanju iz poseda), koje bi bilo osnov za isplatu novčane naknade.

Tuženi je obveznik isplate naknade jer se sporne parcele na kojima je tužilac i dalje upisan kao vlasnik, odnosno korisnik, koriste kao ulice - dobro u opštoj upotrebi i u javnoj svojini, na kojem tuženi ima pravo svojine u skladu sa članom 10. stav 10. Zakona o javnoj svojini. Visina ove naknade, koja tužiocu pripada na osnovu člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju i na osnovu člana 58. Ustava Republike Srbije, određena je prema tržišnoj vrednosti zemljišta prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka koji su sudovi prihvatili, a tuženi nije predložio novo veštačenje u smislu člana 271. ZPP.

Imajući izloženo u vidu, nisu osnovani revizijski navodi tuženog o pogrešnoj primeni materijalnog prava, zasnovani na stavu revidenta da nije obveznik naknade jer ni jednom svojom radnjom nije deposedirao tužioca. Tuženi je titular prava javne svojine na spornom zemljištu koje je faktički (bez pravnosnažnog rešenja o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju iz poseda) pretvoreno u dobro u opštoj upotrebi - ulicu, a isto je za takvu namenu predviđeno i odgovarajućim planskim aktom.

Pravilno su nižestepeni sudovi primenom materijalog prava, shodno odredbi člana 42. Zakona o eksproprijaciji utvrdili visinu naknade za faktički oduzeto zemljište u visini njegove tržišne vrednosti i na tako određeni iznos naknade tužiocima dosudili zakonsku zateznu kamatu od dana presuđenja pa do isplate u smislu člana 277. Zakona o obligacionim odnosima.

Neosnovani su navodi revizije kojima se osporava pravilna primena materijalnog prava. Ovo tim pre što se u reviziji ponavljaju navodi koji su isticani u žalbi protiv prvostepene presude, koje navode je drugostepeni sud pravilno ocenio kao neosnovane i za tu ocenu dao jasne i dovoljne razloge, koje ovaj sud u svemu prihvata. U preostalom delu revizija osporava pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja i stavalja primedbe na ocenu dokaza iz člana 8. ZPP, zbog kojih se revizija ne može izjaviti prema članu 407. stav 2. ZPP.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić