Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3370/19 od 12.12.2019. godine, stavom 1. izreke, potvrđena je presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 165/2019 od 13.03.2019. godine u stavu 3, 5. i 6. izreke, za iznos od 342.500,00 dinara, a žalba tužene u tom delu odbijena kao neosnovana. Stavom 2. izreke, preinačena je prvostepena presuda u stavu 1. i 6. izreke i odbijen tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila da se obaveže tužena da joj na ime naknade nematerijalne štete isplati i to: za pretrpljene duševne bolove iznos od 200.000,00 dinara, za pretrpljeni strah iznos od 100.000,00 dinara, za umanjenje životne aktivnosti iznos od 150.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do isplate, kao i zahtev tužilje da se obaveže tužena da tužilji u ime troškova parničnog postupka preko iznosa od 342.500,00 dinara do iznosa od 480.600,00 dinara isplati iznos od još 138.100,00 dinara kao neosnovan. Stavom 3. izreke, obavezana je tužilja da tuženoj naknadi troškove drugostepenog parničnog postupka u iznosu od 22.500,00 dinara u roku od 15 dana. Stavom 4. izreke, odbijen je zahtev tužilje za naknadu troškova drugostepenog parničnog postupka, kao neosnovan.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude, tužilja je izjavila blagovremenu i dozvoljenu reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 407. stav 1. tačka 2. u vezi člana 474. stav 2. tačka 10. ZPP i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u granicama razloga propisanih odredbom člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11... 55/14) i utvrdio da je revizija tužilje osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 212/16 od 18.10.2016. godine, stavom prvim izreke, delimično je usvojen tužbeni zahtev tužilje i obavezana tužena da na ime naknade nematerijalne štete za pretrpljene duševne bolove, zbog povrede časti i ugleda, pretrpljenog straha i zbog umanjenja opšte životne aktivnosti isplati tužilji naznačene iznose sa zakonskom zateznom kamatom u roku od 15 dana. Stavom drugim izreke je preko dosuđenog do traženog iznosa tužbeni zahtev tužilje odbijen kao neosnovan, a na ime naknade nematerijalne štete za pretrpljene duševne bolove za iznos od 150.000,00 dinara i za pretrpljeni strah za iznos od 200.000,00 dinara. Stavom trećim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužilje i obavezana tužena da na ime naknade nematerijalne štete zbog povrede prava i slobode ličnosti - prava na pravično suđenje, isplati tužilji iznos od 80.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do isplate u roku od 15 dana. Stavom četvrtim izreke je preko dosuđenog iznosa, a do traženog iznosa odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje na ime naknade nematerijalne štete zbog povrede prava i slobode ličnosti – prava na pravično suđenje za iznos od 20.000,00 dinara. Stavom petim izreke, obavezana je tužena da u korist tužilje izvrši uplatu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu PIO zaposlenih, doprinose za obavezno zdravstveno osiguranje Republičkom zavodu za zdravstveno osiguranje i doprinose za osiguranje za slučaj nezaposlenosti Nacionalnoj službi za zapošljavanje, a prema stopi na dan uplate u roku od 15 dana od dana prijema presude na iznose stava prvog izreke presude P1 1109/13 od 24.09.2015. godine. Stavom šestim izreke odlučeno je o troškovima postupka.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 621/17 od 24.02.2017. godine odlučeno je o žalbi na prvostepenu presudu i stavom prvim izreke odbijena je kao neosnovana žalba tužene i potvrđena prvostepena presuda u stavu trećem i petom izreke. Stavom drugim izreke je preinačena prvostepena presuda kojom je delimično usvojen tužbeni zahtev i obavezana tužena da na ime naknade nematerijalne štete isplati tužilji za pretrpljene duševne bolove iznos od 200.000,00 dinara, zbog povrede časti i ugleda iznos od 200.000,00 dinara, zbog pretrpljenog straha iznos od 100.000,00 dinara, zbog umanjenja životne aktivnosti iznos od 150.000,00 dinara sve sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do konačne isplate i u tom delu tužbeni zahtev tužilje odbijen kao neosnovan. Stavom trećim izreke drugostepene presude preinačena je prvostepena presuda u delu stava šestog izreke i obavezana tužena da na ime naknade troškova parničnog postupka isplati tužilji iznos od 145.700,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 18.10.2016. godine, a za veće potraživanje na ime troškova postupka tužbeni zahtev odbijen. Odbijen je zahtev tužilje u pogledu naknade troškova žalbenog postupka.

Na presudu Apelacionog suda u Beogradu Gž1 621/17 od 24.02.2017. godine tužilja je izjavila reviziju. Vrhovni kasacioni sud je odlučujući o reviziji presudom Rev2 1750/2017 od 07.09.2017. godine preinačio presudu Apelacionog suda u Beogradu Gž1 621/17 od 24.02.2017. godine u delu stava drugog izreke, tako što je potvrdio presudu Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 212/16 od 18.10.2016. godine u prvom stavu izreke, alineja 1 i 2 kojima je tužilji na ime naknade nematerijalne štete za duševne bolove zbog povrede prava ličnosti (čast i ugled) dosuđen određeni iznos sa zakonskom zateznom kamatom počev od presuđenja do konačne isplate, dok je u preostalom delu koji se odnosi na ovaj vid nematerijalne štete revizija tužilje odbijena kao neosnovana. Stavom drugim izreke, ukinuta je presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 621/17 od 24.02.2017. godine u preostalom delu drugog stava izreke u pogledu odluke o naknadi nematerijalne štete za pretrpljeni strah i umanjenje životne aktivnosti, delu trećeg stava izreke u pogledu odluke o odbijanju zahteva za naknadu troškova postupka preko dosuđenog iznosa od 145.700,00 dinara do traženog iznosa od 412.750,00 dinara sa zakonskom kamatom od 18.10.2016. godine i stavu četvrtom izreke i u tom delu predmet vraćen drugostepenom sudu na ponovno odlučivanje o žalbi tužene.

Nakon toga, Apelacioni sud u Beogradu je presudom Gž1 1080/18 od 03.10.2018. godine stavom prvim izreke, odbio kao neosnovanu žalbu tužene i potvrdio presudu Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 212/16 od 18.10.2016. godine u delu stava prvog izreke u usvajajućem delu tužbenog zahteva za pretrpljeni strah u iznosu od 100.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do isplate i delu stava drugog izreke u odbijajućem delu tužbenog zahteva za pretrpljeni strah za veće traženje od dosuđenog iznosa od 100.000,00 dinara do traženog iznosa od 300.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do isplate. Stavom drugim izreke ukinuo je presudu Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 212/16 od 18.10.2016. godine u delu stava prvog izreke u usvajajućem delu koji se odnosi na pretrpljene duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti u iznosu od 150.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do isplate, kao i rešenje o troškovima parničnog postupka sadržanog u stavu šest izreke za iznos od 267.015,00 dinara i predmet u tom delu uputio istom sudu na ponovno suđenje.

Prvi osnovni sud u Beogradu doneo je presudu P1 165/19 od 13.09.2019. godine i ponovo odlučio o tužbenom zahtevu tužilje za naknadu štete za pretrpljene duševne bolove zbog povrede časti i ugleda, za pretrpljeni strah i umanjenje opšte životne aktivnosti i u stavu prvom izreke dosudio tužilji na ime pretrpljenih duševnih bolova iznos od 200.000,00 dinara (povreda časti i ugleda), za pretrpljeni strah iznos od 100.000,00 dinara i za duševne bolove zbog umanjenja opšte životne aktivnosti iznos od 150.000,00 dinara, sve sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do konačne isplate. U stavu drugom izreke preko dosuđenog, a do traženog iznosa odbijen je tužbeni zahtev na ime naknade nematerijalne štete za pretrpljene duševne bolove za iznos od 150.000,00 dinara i zbog pretrpljenog straha za iznos od 200.000,00 dinara, kao neosnovan. Stavom trećim izreke usvojio je tužbeni zahtev i obavezao tuženu da tužilji na ime naknade nematerijalne štete zbog povrede prava i slobode ličnosti – prava na pravično suđenje isplati iznos od 80.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do konačne isplate. Stavom četvrtim izreke, preko dosuđenog a do traženog iznosa odbijen je tužbeni zahtev na ime naknade nematerijalne štete zbog povrede prava i slobode ličnosti – prava na pravično suđenje za iznos od 20.000,00 dinara, kao neosnovan. Stavom petim izreke, obavezana je tužena da u korist tužilje uplati doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje i doprinose za zdravstveno osiguranje, kao i doprinose za slučaj nezaposlenosti prema stopi na dan uplate u roku od 15 dana, a prema presudi Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1109/2013 od 24.09.2015. godine. Stavom šestim izreke, obavezana je tužena da tužilji naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 480.600,00 dinara u roku od 15 dana.

Odlučujući o žalbi tužene na presudu Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 165/2019 od 13.03.2019. godine, Apelacioni sud u Beogradu je presudom Gž1 3370/19 od 12.12.2019. godine, stavom prvim izreke potvrdio presudu Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 165/2019 od 13.03.2019. godine u stavu trećem, petom i šestom izreke za iznos od 342.500,00 dinara i žalbu tužene u tom delu odbio kao neosnovanu. Stavom drugim izreke, preinačio je prvostepenu presudu u stavu prvom i šestom izreke i odbio tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila da se obaveže tužena da joj na ime naknade nematerijalne štete isplati i to: za pretrpljene duševne bolove iznos od 200.000,00 dinara, za pretrpljeni strah iznos od 100.000,00 dinara, za umanjenje životne aktivnosti iznos od 150.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do isplate, kao i zahtev tužilje da se obaveže tužena da tužilji na ime troškova parničnog postupka preko iznosa od 342.500,00 dinara do iznosa od 480.600,00 dinara isplati iznos od još 138.100,00 dinara, kao neosnovan. Stavom trećim izreke, obavezana je tužena da tužilji naknadi troškove drugostepenog parničnog postupka u iznosu od 22.500,00 dinara u roku od 15 dana, a stavom četvrtim iztreke, odbijen je zahtev tužilje za naknadu troškova drugostepenog parničnog postupka kao neosnovan.

Prema ovakvom činjeničnom stanju u odnosu na naknadu nematerijalne štete za pretrpljene duševne bolove zbog povrede časti i ugleda, pretrpljenog straha i uplate doprinosa za iznos iz stava 1. izreke presude Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1109/2013 od 24.09.2015. godine, prvostepeni sud je u presudi P1 165/2019 od 13.02.2019. godine (stav 1, 2, 3, 4. i 5. izreke) a i Apelacioni sud u Beogradu u presudi Gž1 3370/19 od 12.12.2019. godine su ponovo odlučivali o tim zahtevima iako je u tom delu tužbenog zahteva već odlučeno pravnosnažnom presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu R 212/16 od 18.10.2016. godine. O tom delu tužbenog zahteva zbog res indicata je trebalo odbaciti tužbu (prvostepeni sud) ili ukinuti prvostepenu presudu i tužbu u tom delu odbaciti (apelacioni sud) shodno članu 391. stav 2. u vezi člana 374. stav 2. tačka 10. ZPP.

Prema članu 417. ZPP propisano je da „ako utvrdi da je drugostepenom presudom prekoračen tužbeni zahtev time što je dosuđeno više od onoga što je traženo, Vrhovni kasacioni sud će da ukine drugostepenu presudu u delu u kome je prekoračen tužbeni zahtev.“

Kako u ovoj procesno pravnoj situaciji Vrhovni kasacioni sud prema ZPP nema ovlašćenja da otkloni propust nižestepenih sudova, to je na osnovu člana 416. ZPP odlučeno kao u stavu drugom izreke.

U toku postupka obavljeno je i veštačenje od sudskog veštaka specijaliste psihijatra. Iz nalaza i mišljenja tog veštaka utvrđeno je da je pored pretrpljenog straha jakog intenziteta tužilja zbog nereizbora i sve što je pratilo taj postupak, pretrpela stres koji je bio kontinuiran i trajao je skoro dve godine, a prevazišao je odbrane ličnosti, prerastao iz poremećaja prilagođavanja koji traje do šest meseci, u hronično stanje straha, napetosti, nesanice, zabrinutosti, lošeg raspoloženja što se sve može klasifikovati kao anksiozno – depresivni poremećaj. Udružene sa psihosomatskim poremećajem izazvao je kod tužilje umanjenje životne aktivnosti za 8%. Tužilja je promenila odnos prema ljudima i životu, ima manje poverenja, teže se opušta, kapacitet tužilje za kontakt sa ljudima i grupama, koje bi mogle podsećati na traumatične doživljaje je umanjen. Tužilja ulaže dodatni napor da bi održala ravnotežu, izbegava kontakt sa pojedincima i grupama koje bi je mogle podsećati na traumatične događaje. Praćenjem događaja u Skupštini koji su vezani za sud i zakone predstavlja prisilnu potrebu za uspostavljanjem kontrole nad stalno prisutnom ankcioznošću koju reguliše i upotrebom lekova anksiolitika.

Shodno utvrđenom činjeničnom stanju, prvostepeni sud je zaključio da postoji uzročno-posledična veza između donošenja nezakonite odluke tužene kojom je prestala sudijska funkcija tužilji sa umanjenjem njene životne aktivnosti od 8%, pa je tužilji shodno članu 154. stav 1. i čl. 172. i 200. ZOO po tom osnovu dosudio 150.000,00 dinara. Sud je zaključio da je taj iznos adekvatan visini naknade kao oblik satisfakcije.

Drugostepeni sud nije prihvatio ovu pravnu argumentaciju prvostepenog suda. Nalazi da donošenje nezakonite odluke o neizboru sudija samo po sebi nije uzrok umanjenja životne aktivnosti. Odluka o reizboru nema sama po sebi kapacitet da bude uzrok nezakonitog vida nematerijalne štete u smislu člana 200. ZOO. Podnoseći prijavu na konkurs tužilja je pristala da bude izložena konkurenciji sa drugim kandidatima kroz primenu naznačenih merila. Nepravilna primena prava, koji nije očekivala u tom postupku, predstavlja drugo pitanje koja ulazi u domen sudijske greške, ali u konkretnom slučaju nema osnova da je ta greška proizvela posledicu u vidu umanjenja životne aktivnosti tužilje. Nalazi da je prvostepena presuda zasnovana na pogrešnoj primeni materijalnog prava, pa je prvostepenu presudu preinačio i odbio tužbeni zahtev tužilje u tom delu.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, ovakav zaključak drugostepenog suda je neprihvatljiv. Iz činjeničnog stanja jasno proizlazi da je Visoki savet sudstva u tadašnjem sazivu nepravilno postupao, što prihvataju i nižestepeni sudovi. Veštačenjem je utvrđeno da je to uzrokovalo određene negativne posledice po tužilju, što je izazvalo njeno umanjenje opšte životne aktivnosti od 8% sa opisanim posledicama. Uzročno-posledična veza između nepravilnog postupanja državnog organa – VKS i umanjenja životne aktivnosti kod tužilje postoji što je utvrđeno i veštačenjem. Stoga tužilja prema članu 154. stav 1. i člana 200. ZOO ima pravo na naknadu nematerijalne štete po tom osnovu u cilju dobijanja odgovarajuće satisfakcije. Iznos od 150.000,00 dinara kao satisfakcija, je pravilno opredeljen i u skladu sa veštačenjem utvrđenim stepenom umanjene životne aktivnosti, posledicama koje su izazvane i jačinom pretrpljenih duševnih bolova.

Na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća - sudija

dr Dragiša B. Slijepčević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić