U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jasminke Stanojević, predsednika veća, Biserke Živanović i Vesne Popović, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Dragoljub Koprivica, advokat iz ..., protiv tuženih JP „Direkcije za građevinsko zemljište i izgradnju Beograd“ sa sedištem u Beogradu i Gradske opštine Voždovac, koju zastupa Opštinsko javno pravobranilaštvo, radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužene Gradske opštine Voždovac izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 3790/2018 od 08.05.2019. godine, na sednici veća održanoj 15.04.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužene Gradske opštine Voždovac izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 3790/2018 od 08.05.2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Beogradu P 1737/16 od 19.02.2018. godine, stavom prvim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužilje da joj tuženi solidarno isplate iznos od 20.908.799,68 dinara po osnovu naknade štete, sa zakonskom zateznom kamatom od 07.04.2011. godine do isplate. Stavom drugim izreke, obavezana je tužilja da tuženoj Direkciji naknadi troškove postupka u iznosu od 10.000,00 dinara. Stavom trećim izreke, odbijen je zahtev tužene Direkcije za naknadu troškova postupka na ime takse na odgovor na tužbu. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužilja da tuženoj GO Voždovac naknadi troškove postupka u iznosu od 733.500,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 3790/2018 od 08.05.2019. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužilje i potvrđena prvostepena presuda u delu stava prvog izreke kojim je odbijen tužbeni zahtev u odnosu na tuženog JP „Direkcija za građevinsko zemljište i izgradnju Beograd“, kao i u stavu drugom izreke. Stavom drugim izreke, preinačena je prvostepena presuda u preostalom delu stava prvog izreke u odnosu na tuženu Gradsku opštinu Voždovac, tako što je obavezana tužena Gradska opština Voždovac, da tužilji isplati iznos od 7.028.840,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 19.02.2018. godine do konačne isplate, dok je u preostalom delu za iznos od 13.879.959,68 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 07.04.2011. godine do isplate, kao i za isplatu zakonske zatezne kamate na iznos od 7.028.840,00 dinara za period od 07.04.2011. godine do 18.02.2018. godine, tužbeni zahtev tužilje odbijen kao neosnovan. Stavom trećim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima postupka sadržano u stavu četvrtom izreke tako što je obavezana tužena Gradska opština Voždovac da tužilji na ime troškova celog postupka isplati iznos od 808.332,60 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužena Gradska opština Voždovac je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11 i 55/14), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tužene Gradske opštine Voždovac neosnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti, a nema ni drugih bitnih povreda odredaba parničnog postupka učinjenih pred drugostepenim sudom, zbog kojih se ovaj vanredni pravni lek može izjaviti u smislu člana 407. stav 1. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na šta se revizijom neosnovano ukazuje. Revizija se, u smislu navedenog člana 407. stav 1. tačke 1. i 2. Zakona o parničnom postupku, ne može izjaviti zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. tog zakona.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je zemljišno-knjižni korisnik kat. parcele .. k.o. ..., površine 3,62 ara. Deo predmetne parcele površine 270 m2 priveden je nameni, tj. izgrađen je kao deo ulice ..., dok je ostali deo te parcele u faktičkom posedu korisnika. Tužilji, a ni njenim pravnim prethodnicima nije dostavljen akt upravnog ili drugog državnog organa na osnovu koga joj je oduzeto pravo korišćenja dela navedene parcele. Tužilja je 23.03.2006. godine, podnela zahtev za utvrđenje naknade za oduzeto zemljište tuženoj GO Voždovac, a 19.10.2006. godine podnela je i zahtev za eksproprijaciju tuženom JP „Direkciji za građevinsko zemljište i izgradnju Beograd“, navodeći da je k.p. .. k.o. ... u zemljišnim knjigama i u katastru vlasništvo BB, čiji je tužilja naslednik, da je 1968. godine tužena Direkcija uradila elaborat asfaltiranja ulica na Voždovcu kojim je ul. ... bila asfaltirana do k.p. .., da su prilikom izvođenja radova na asfaltiranju stanari platili radnicima da produže asfaltiranje kroz k.p. .. i tako spojili ulice ... i ... . U elaboratu tuženog ul. ... je i dalje slepa, tužena Direkcija ima obavezu održavanja puteva samo prema skici iz elaborata, a 1991. godine, urađen je detaljni urbanistički plan (DUP) za opštinu Voždovac u kojem nema ulice ..., niti izuzimanja parcele .. za potrebe ulice, ali je u planu DUP ucrtano stanje na terenu, odnosno ulica ... koja izlazi na ulicu ..., što proizilazi i iz izmena i dopuna DUP-a („Sl.list grada Beograda“ br. 21/91) da se kat parc .. nalazi na površini za saobraćajnicu - ulicu ..., koja je realizovana i povezuje ulice ... i ... . Veštačenjem je utvrđena vrednost zauzetnog zemljišta na dan 26.05.2017. godine u iznosu od 20.908.799,68 dinara (metodom uporedne tržišne vrednosti), odnosno 7.027.840,00 dinara (na osnovu Odluke Skupštine grada Beograda o određivanju osnovice za obračun poreza na imovinu iz 2017. godine).

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je u celosti odbio tužbeni zahtev, zaključujući da tuženi nisu pasivno legitimisani u ovoj pravnoj stvari.

Drugostepeni sud je delimično preinačio prvostepenu presudu i delimično usvojio tužbeni zahtev u odnosu na tuženu Gradsku opštinu Voždovac, nalazeći da je pravilan zaključak prvostepenog suda da tužena Direkcija nije pasivno legitimisana u ovoj parnici, pravilno primenjujući na utvrđeno činjenično stanje relevantne odredbe materijalnog prava, dok je ocenio kao pogrešan zaključak prvostepenog suda kada je odlučio o prigovoru nedostatka pasivne legitimacije na strani tužene Gradske opštine Voždovac, jer je u tom delu na pravilno utvrđeno činjenično stanje, pogrešno primenjeno materijalno pravo.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pobijana odluka je, suprotno navodima revizije, zasnovana na pravilnoj primeni materijalnog prava.

U članu 1. stav 1. Protokola za evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava propisano je da svako fizičko i pravno lice ima pravo na nesmetano uživanje svoje imovine i da niko ne može biti lišen svoje imovine osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelom međunarodnog prava. Stavom 2. istog člana propisano je da prethodne odredbe ni na koji način ne utiču na pravo države da primenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu sa opštim interesima ili da bi obezbedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni. Članom 58. Ustava Republike Srbije između ostalog propisano je da se jemči mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona (stav 1), da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom u zakonu, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne (stav 2), da se zakonom može ograničiti način korišćenja imovine (stav 3), što je između ostalog propisano i odredbom člana 8. ZOSPO i člana 1. Zakona o eksproprijaciji. Odredbom člana 70. stav 3. Zakona o planiranju i izgradnji ("Sl. glasnik RS", br. 47/2003), važećeg u vreme pretvaranja parcele u ulicu, propisano je da je pre određivanja javnog građevinskog zemljišta iz člana 69 stav 1 ovog zakona, opština obavezna da donese akt o izuzimanju zemljišta iz poseda korisnika tog zemljišta, a naknada se isplaćuje po odredbama zakona kojim se uređuje eksproprijacija. Iz navedene ustavne odredbe i odredbi navedenih zakona proizilazi, da dozvoljeno ograničenje prava na imovinu koje ne predstavlja povredu postoji samo kada su kumulativno ispunjena dva uslova: da je učinjeno u javnom interesu, utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može da bude niža od tržišne.

I po oceni Vrhovnog kasacionog suda, shodno napred citiranim odredbama, osnovano tužilja od tužene potražuje naknadu za parcelu na kojoj je bila korisnik i koja je postala ulica kao javno dobro u opštoj upotrebi. U konkretnom slučaju deo sporne parcele tužilje, koja je bila u vlasništvu njenog dede, u površini od 270 m2, priveden je nameni ulice, iako planskim aktom nije predviđena za ulicu, zbog čega se ne može više smatrati privatnim putem, jer se radi o ulici, koja je po članu 10. stav 2. i 10. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“, broj 72/11...95/18), dobro u opštoj upotrebi i u svojini je jedinica lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalazi, što je u skladu i sa Odlukom o ulicama, lokalnim i nekategorisanim putevima („Službeni list grada Beograda“, br. 3/2001... 29/2007-17), kojom je u članu 5. stav 1. propisano da glavne ulice i lokalne puteve na području gradskih opština: Voždovac, Vračar, Zvezdara, Zemun, Novi Beograd, Palilula, Rakovica, Savski venac, Stari grad i Čukarica, utvrđuje Skupština grada Beograda, a članom 10. da poslove upravljanja, održavanja, zaštite i razvoja nekategorisanih puteva na teritoriji gradskih opština iz člana 5. stav 1. ove odluke, obavljaju te gradske opštine, zbog čega je pravilnom primenom materijalnog prava delimično usvojen tužbeni zahtev i tužilji dosuđena pravična naknada prema tržišnoj ceni određenoj u skladu sa primenjenom Odlukom skupštine Grada Beograda. Neosnovano je i ukazivanje u reviziji da ne postoji odgovornost tužene opštine, jer su treća lica asfaltirala deo ulice koji prelazi preko tužiljine parcele. Ovo stoga što je utvrđeno da je to sada deo ... ulice sa kućnim brojevima, koja se spaja sa ulicom ..., te tužilja ne može snositi štetne posledice takvog stanja, odnosno postupanja, jer ulice ne mogu praviti privatna lica, već je to u nadležnosti tužene opštine, da preko svojih organa reguliše, upravlja i da se stara o izgradnji, rekonstrukciji, održavanju i korišćenju lokalnih puteva i ulica i drugih javnih objekata od opštinskog značaja, što proizilazi i iz člana 190. stav 3. Ustava RS, a predmetna ulica je i u planu opštine i grada Beograda kao takva, zbog čega suprotno revizijskim navodima, drugostepena presuda sadrži jasne i neprotivrečne razloge za donetu odluku o tužbenom zahtevu, koje u svemu kao pravilne prihvata i ovaj sud.

Kako su i ostali revizijski razlozi koji ukazuju na nepravilnost pobijane presude neosnovani i nisu mogli uticati na drukčiju odluku o ovom vanrednom pravnom leku, to ih Vrhovni kasacioni sud, shodno članu 414. stav 2. ZPP neće detaljno obrazlagati jer se obrazlaganjem presude kojom se revizija odbija ne bi postiglo novo tumačenje prava niti doprinelo ujednačenom tumačenju prava.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.

Predsednik veća - sudija

Jasminka Stanojević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić