Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 209/20 od 05.03.2020. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužene i potvrđena presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P 14757/18 od 17.12.2018. godine, a zahtev tužioca za naknadu troškova drugostepenog postupka je odbijen.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude, tužena je blagovremeno izjavila reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava i bitnih povreda odredaba parničnog postupka sa predlogom da se o izjavljenoj reviziji odluči kao o izuzetno dozvoljenoj.

Tužilac je dostavio odgovor na reviziju tužene.

Odredbom člana 404. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11... 18/20) revizija je izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja se ne bi mogla pobijati revizijom, ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda, potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse kao i ako je potrebno novo tumačenje prava. O dozvoljenosti i osnovanosti posebne revizije odlučuje Vrhovni kasacioni sud u veću od pet sudija.

Polazeći od navedene zakonske odredbe Vrhovni kasacioni sud nalazi da su u konkretnom slučaju ispunjeni uslovi da se o reviziji tužene odlučuje kao o izuzetno dozvoljenoj jer o pitanju zastarelosti potraživanja i pasivne legitimacije tužene u konkretnom slučaju nižestepene presude nisu usklađene sa ustaljenom sudskom praksom. S tim u vezi i odlučeno je kao u stavu prvom izreke.

Ispitujući pobijanu drugostepenu presudu na osnovu člana 408. ZPP Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tužene osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju ovaj sud pazi po službenoj dužnosti, niti povreda postupka na koju revizija ukazuje jer je drugostepeni sud cenio žalbene navode.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je 23.11.1990. godine kao ... ranjen prilikom izvršavanja borbenog zadatka na području opštine ... od strane pripadnika redarstvenih snaga Republike Hrvatske kojom prilikom je zadobio prostrelne rane levog ramena i trbuha. Prema otpusnoj listi Opće bolnice u Zadru, tužilac je primljen 23.11.1990. godine kao hitan slučaj zbog prostrelnih rana trbuha i levog ramena a iz bolnice je otpušten 04.12.1990. godine. Tužiocu je priznat status ratnog vojnog invalida sa 70% invalidnosti za stalno kao i svojstvo izbeglice, a korisnik je mesečne invalidnine. Tužilac je kao civil primljen na VMA 10.12.1991. godine a otpušten 17.12.1991. godine. Prema nalazu i mišljenju veštaka tužilac je u vezi sa ranjavanjem trpeo bol jakog intenziteta ukupno pet dana, bolove srednjeg intenziteta oko dva meseca, bolove slabog intenziteta do kraja 1995. godine, a trpi ih i sada i to će se dešavati i ubuduće zavisno od promena vremena i težih fizičkih napora. Kod tužioca postoji estetsko oštećenje srednjeg stepena sa naruženjem i umanjenjem opšte životne aktivnosti trajno sa ortopedsko traumatološkog stanovišta u visini od 40%. Prema nalazu i mišljenju drugog veštaka medicinske struke – neuropsihijatra, tužilac je trpeo primaran strah prilikom ranjavanja koji je trajao 20 minuta a bio visokog intenziteta, sekundarni strah srednjeg intenziteta je trajao tri nedelje, a sekundarni strah niskog intenziteta dve godine da bi veštak konstatovao da strah nije ostavio posledice na tužiočevo psihičko zdravlje. Tužilac u ovoj parnici od tužene potražuje naknadu nematerijalne štete po napred navedenim vidovima.

Nižestepeni sudovi nalaze da je tužiočev tužbeni zahtev osnovan primenom člana 173. ZOO s obzirom da je tužena pravni sledbenik bivše SFRJ, a da je tužilac štetu pretrpeo kao pripadnik teritorijalne odbrane. Pri tome, sudovi nalaze da tužiočevo potraživanje u ovom slučaju nije zastarelo.

Ovakvi stavovi nižestepenih sudova se ne mogu prihvatiti kao pravilni jer su zasnovani na pogrešnoj primeni materijalnog prava, a što se osnovano ističe u reviziji tužene.

Tužilac je ranjen 23.11.1990. godine, za obeštećenje van spora tuženoj se obratio 12.09.2008. godine, a tužbu je podneo 30.09.2008. godine. Dakle, za obeštećenje tužilac se tuženoj obratio po isteku roka od 15 godina, koliko iznosi rok zastarelosti krivičnog gonjenja za krivično delo oružane pobune, a na šta se pozivaju nižestepeni sudovi. Međutim, ne može se prihvatiti stav nižestepenih sudova da u ovom slučaju postoje uslovi za zastoj zastarelosti i da su ti uslovi bili prisutni sve vreme od novembra 1990. do avgusta 1995. godine. Naime, kako to revizija osnovano navodi a što proizilazi iz činjeničnih utvrđenja nižestepenih sudova tužilac se u navedenom periodu jedno vreme nalazio na lečenju u Opštoj bolnici u Zadru, a kasnije i na VMA u Beogradu gde je otpušten 17.12.1991. godine, pa ne stoje tvrdnje nižestepenih sudova o postojanju razloga odnosno nesavladivih prepreka da se tužilac ranije obrati sudu. Otuda je osnovan prigovor zastarelosti potraživanja koje je istakla tužena.

Pored navedenog, osnovano tužena navodi i da ne može biti odgovorna za ovu štetu odnosno da nije pasivno legitimisana kod činjenice da je tužilac povređen kao pripadnik milicije Republike Hrvatske, a ne oružanih snaga SFRJ. Zakon o službi u oružanim snagama („Službeni list SFRJ“ broj 7/85, koji se primenjivao u vreme kada je tužilac povređen je propisivao da se službom u oružanim snagama SFRJ smatra vršenje vojnih i drugih dužnosti u JNA i teritorijalnoj odbrani. Tužilac nesumnjivo nije bio pripadnik JNA, a što se tiče tvrdnje da se može tretirati kao pripadnikom teritorijalne odbrane i ta okolnost nije prihvatljiva imajući u vidu vreme kada je tužilac povređen. U vezi tog prava sudska praksa je ustanovljena na savetovanju koje je organizovao Savezni sud 04.12.1996. godine kojom prilikom je usvojen zaključak da pripadnici JNA, teritorijalne odbrane i dobrovoljci uključeni u JNA ili teritorijalnu odbranu bez obzira na sadašnje državljanstvo imaju pravo da od države SRJ zahtevaju pravičnu naknadu nematerijalne štete koju su pretrpeli u oružanim sukobima ili drugim vojnim aktivnostima sa povećanom opasnošću preduzetim u cilju zaštite Ustava i zakona u 1991. do 19. maja 1992. godine, odnosno najkasnije do dana kada se poslednja vojna jedinica povukla u SRJ i to po osnovu objektivne odgovornosti, a u smislu člana 218. stav 2. Zakona o službi u oružanim snagama i čl. 173. i 174. Zakona o obligacionim odnosima.

Sve napred navedeno su razlozi zbog kojih je i uvažena revizija tužene i preinačene nižestepene odluke, a tužbeni zahtev tužioca odbijen kao neosnovan, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP.

Tuženoj su priznati stvarni i nužni troškovi postupka i to za pisanje odgovora na tužbu, dve žalbe i revizije, sve po AT u iznosu kako je navedeno u izreci ove presude, a na osnovu člana 153. stav 1. i člana 154. ZPP.

Predsednik veća - sudija

Božidar Vujičić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić