Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio zahtev tužioca, jer je smatrao da je tužilac kod tuženog u kontinuitetu radio počev od 28.09.2006. godine do 29.07.2016. godine na istovrsnim poslovima, po osnovu više ugovora o radu na određeno vreme i ugovora o povremenim i privremenim poslovima, da svi ugovori predstavljaju jedan ugovor, jer su zaključeni radi obavljanja iste vrste poslova, da je tuženi tužiocu tokom 2007. godine redovno isplaćivao zaradu, uključujući i za period za koji nije bio zaključen ugovor o radu, a u kome je tužilac obavljao poslove ..., pa je imajući u vidu činjenicu da je tužilac počev od 28.09.2006. godine neprekidno radio na istovrsnim poslovima duže od 12 meseci i 5 dana zaključio da tužiočev radni angažman ima karakter radnog odnosa na neodređeno vreme, jer se istekom 12 meseci i 5 dana rada na istim poslovima, aktiviralo pravilo preobražaja radnog odnosa iz člana 37. stav 4. Zakona o radu.

Drugostepeni sud je odlučujući o žalbi tuženog, žalbu odbio, kao neosnovanu i potvrdio prvostepenu presudu, prihvatajući razloge koje je za svoju odluku dao prvostepeni sud.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda osnovano se revizijom tuženog ukazuje da su presude nižestepenih sudova donete pogrešnom primenom materijalnog prava, usled čega činjenično stanje nije pravilno utvrđeno.

Članom 37. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br.24/05, 61/05), koji se primenjivao do 29.07.2014. godine, kada su stupile na snagu izmene ovog zakona objavljene u „Službenom glasniku RS“, broj 75/14, bilo je propisano da se radni odnos zasniva na vreme čije je trajanje unapred određeno kada su u pitanju – sezonski poslovi, rad na određenom projektu, povećanje obima posla koje traje određeno vreme i sl. za vreme trajanja tih potreba, s tim što tako zasnovan radni odnos neprekidno ili s prekidima ne može trajati duže od 12 meseci (stav 1.); da se pod prekidom iz stava jedan ovog člana ne smatra prekid rada kraći od 30 radnih dana (stav 2.); da se radni odnos na određeno vreme, radi zamene privremeno odsutnog zaposlenog, može zasnovati do povratka privremeno odsutnog zaposlenog (stav 3.), da radni odnos zasnovan na određeno vreme postaje radni odnos na neodređeno vreme, ako zaposleni nastavi da radi najmanje pet radnih dana po isteku roka za koji je zasnovan radni odnos. Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o radu koji je objavljen u „Službenom glasniku RS“, broj 75/14 i stupio na snagu 29.07.2014. godine, produžen je period na koji se može zaključiti ugovor o radu na određeno vreme, tako što je umesto ranije propisanih 12 meseci, sada predviđena mogućnost zaključenja jednog ili više ugovora o radu na određeno vreme na osnovu kojih se radni odnos sa istim zaposlenim zasniva na period koji sa prekidima ili bez prekida ne može biti duži od 24 meseca. Članom 195. stav 2. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br.24/05, 61/05), bio je propisan rok za pokretanje radnog spora od 90 dana od dana dostavljanja rešenja, odnosno saznanja za povredu prava, a od 2014. godine taj rok je 60 dana. Rok od 90, odnosno 60 dana za podnošenje tužbe za utvrđenje da je radni odnos na određeno vreme postao radni odnos na neodređeno vreme, počinje da teče od dana dostavljanja rešenja o otkazu, zbog toga što je tada vidljiva povreda prava zaposlenog, a u slučaju otpuštanja zaposlenog bez rešenja, rok teče od faktičkog prekida rada, jer je to momenat saznanja za povredu prava.

Saglasno navedenom, za primenu citiranih odredbi zakona potrebno je imati u vidu da se više zaključenih ugovora o radu na određeno vreme (sukcesivni ugovori) imaju smatrati jednim ugovorom. Ako zaposleni radi na istovrsnim poslovima, ukupno trajanje rada po više ugovora ne može biti duže od 12 meseci odnosno 24 meseca. Za preobražaj radnog odnosa je dovoljno da zaposleni radi još pet radnih dana. Taj rok od pet dana računa se ili od isteka roka po jednom ugovoru ili po isteku jedne godine rada. Naime, radni odnos na neodređeno vreme je pravilo, a rad na određeno vreme je izuzetak, zbog toga je Zakonom o radu ograničeno trajanje radnog odnosa kod istog poslodavca na istim poslovima na period od 12 meseci, odnosno 24 meseca. Zakonom o radu, propisano je da radni odnos neprekidno ili sa prekidima ne može trajati duže od 12 meseci, odnosno 24 meseca. U okviru tog roka može biti zaključeno više sukcesivnih ugovora, ali čim protekne pet dana po jednom ugovoru ili završetku jedne godine rada (rad na istovrsnim poslovima), aktivira se pravilo o preobražaju, bez obzira na eventualno zaključenje novog ugovora, pa su se stekli uslovi za prerastanje radnog odnosa na neodređeno vreme. Dakle, za obavljanje određenih poslova može se više puta zasnovati radni odnos na određeno vreme, pri čemu ukupno trajanje po sukecisivnim ugovorima ne može biti duže od 12 meseci.

Prema pravnom shvatanju Vrhovnog kasacionog suda, poslodavac i zaposleni mogu da zaključe jedan ili više sukcesivnih ugovora o radu na određeno vreme na istim poslovima, čije ukupno trajanje neprekidno ili sa prekidima kraćim od 30 dana ne može da bude duže od 12 meseci (osim zamene odsutnog radnika). Ako poslodavac i zaposleni zaključe ugovor o radu na određeno vreme po isteku roka od jedne godine na istovrsnim poslovima, pa zaposleni radi duže od pet radnih dana, stekli su se uslovi za prerastanje radnog odnosa u radni odnos na neodređeno vreme. Rok od 90 dana za podnošenje tužbe za utvrđenje da je radni odnos na određeno vreme postao radni odnos na neodređeno vreme, počinje da teče od dana dostavljanja rešenja o otkazu, odnosno faktičkog prestanka radnog odnosa.

Tužilac je tužbu podneo 08.08.2016. godine, tražeći da se utvrdi da je kod tuženog zasnovao radni odnos na neodređeno vreme 05.10.2007. godine, da se poništi rešenje tuženog od 29.07.2016. godine i da se vrati na rad.

Nižestepeni sudovi su usvojili zahtev tužioca, jer su smatrali da je tužilac kod tuženog radio u kontinuitetu počev od 28.09.2006. godine do 29.07.2016. godine na istovrsnim poslovima, po osnovu više ugovora o radu na određeno vreme i ugovora o povremenim i privremenim poslovima, koji ugovori predstavljaju jedan ugovor, jer su zaključeni radi obavljanja iste vrste poslova, da je tuženi tužiocu tokom 2007. godine redovno isplaćivao zaradu, uključujući i za period za koji nije bio zaključen ugovor o radu, a u kome je tužilac obavljao poslove ... Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, s obzirom na to da je tužilac kod tuženog u više navrata bio radno angažovan na određeno vreme na poslovima ... u periodu od 28.09.2006. godine do 29.07.2016. godine, po osnovu više zaključenih ugovora o radu na određeno vreme, odnosno o obavljanju privremenih i povremenih poslova, i to prema napred navedenim ugovorima o radu u periodu od 28.09.2006. – 27.09.2007. godine, u periodu od 09.11.2007. – 08.11.2008. godine, u periodu od 22.12.2008. – 21.12.2009. godine, u periodu od 04.02.2010. – 03.02.2011. godine, u periodu od 21.03.2011.– 20.03.2012. godine, u periodu od 08.05.2012. – 07.05.2013. godine, u periodu od 19.06.2013. – 18.12.2013. godine, u periodu od 31.07.2014. – 29.07.2016. godine i u periodu od 03.08.2016. – 31.12.2016. godine, to se za sada ne može prihvatiti kao pravilan zaključak nižestepenih sudova da je tužilac kod tuženog zasnovao radni odnos na neodređeno vreme, jer su nižestepeni sudovi propustili da cene da li je tužilac i nakon 05.10.2007. godine do 29.07.2016. godine, kada je doneto rešenje o prestanku radnog odnosa, radio u kontinuitetu kod tuženog, odnosno da li je njegov radni angažman kod tuženog u tom periodu bio u prekidu dužem od 30 dana, dok ne bi zaključio novi ugovor o radu sa tuženim. Naime, osnovanost zahteva tužioca za utvrđenje da je radni odnos na određeno vreme postao radni odnos na neodređeno vreme, zavisi od kontinuiteta u radu tužioca kod tuženog u periodu od 28.09.2006. godine do 29.07.2016. godine, jer ukoliko je u tom periodu bilo prekida u radnom angažmanu tužioca kod tuženog dužem od 30 dana, dok ne bi zaključio nov ugovor o radu sa tuženim, to bi se u toj situaciji ispunjenost uslova za utvrđenje da je radni odnos na određeno vreme postao radni odnos na neodređeno vreme i blagovremenost tužbe morali ceniti od svakog prekida radnog angažmana dužeg od 30 dana, odnosno od novog radnog angažmana tužioca kod tuženog. S obzirom da od činjenica da li je bilo prekida u radnom angažmanu tužioca kod tuženog dužem od 30 dana, dok sa tuženim nije zaključio nov ugovor o radu, zavisi osnovanost zahteva tužioca za utvrđenje da li je tužilac kod tuženog zasnovao radni odnos na neodređeno vreme, a od čega zavisi i odluka o zahtevu za poništaj rešenja tuženog od 29.07.2016. godine i vraćanja na rad, to su nižestepene presude morale da budu ukinute, kako bi se utvrdilo da li je tužilac od zasnivanja radnog odnosa kod tuženog počev od 28.09.2006. godine do 29.07.2016. godine, radio u kontinuitetu na istovrsnim poslovima.

Osim toga, nižestepeni sudovi su odlučujući o zahtevu tužioca primenili odredbe Zakona o radu, međutim, nisu imali u vidu da se u odnosu na tuženog, kao korisnika javnih sredstava, primenjuje i Zakon o budžetskom sistemu, kojim je propisana zabrana zasnivanja radnog odnosa sa novim licem radi popunjavanja slobodnih, odnosno upraženjenih radnih mesta, i koje su lex specialis u odnosu na odredbe Zakona o radu, kojima se propisuju uslovi za preobražaj radnog odnosa sa određenog na neodređeno vreme, kako je to propisano članom 105. Zakona o budžetskom sistemu. Naime, Zakonom o budžetskom sistemu, čije su norme obavezujuće i za tuženog, kao korisnika javnih sredstava, kao i Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o budžetskom sistemu („Službeni glasnik RS“, br. 108/13 – koji je stupio na snagu 07.12.2013. godine), kao i kasnijim izmenama i dopunama, propisano je da korisnici javnih sredstava ne mogu zasnivati radni odnos sa novim licima radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta do 31.12.2015. godine, odnosno do 31.12.2017. godine.

Imajući u vidu napred navedeno, odnosno da nižestepeni sudovi nisu pravilno primenili napred navedene odredbe Zakona o radu i Zakona o budžetskom sistemu, to su nižestepene odluke ukinute i predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

Ukinuta je i odluka o troškovima postupka, budući da ista zavisi od ishoda spora.

Sa napred navedenih razloga, na osnovu člana 416. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić