Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 1504/18 od 20.02.2020. godine, stavom prvim izreke, odbijene su kao neosnovane žalbe tužioca i tužene Republike Srbije i potvrđena presuda Višeg suda u Beogradu P 1580/17 od 23.10.2017. godine. Stavom drugim izreke, obavezana je tužena Republika Srbija da na ime troškova drugostepenog postupka isplati tužiocu iznos od 31.500,00 dinara u roku od 15 dana od prijema presude. Stavom trećim izreke, obavezan je tužilac da na ime troškova drugostepenog postupka isplati tuženom Gradu Beogradu i tuženoj Gradskoj Opštini Vračar iznos od po 31.500,00 dinara u roku od 15 dana od prijema presude. Stavom četvrtim izreke, odbijen je zahtev tužene Republike Srbije za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužena Republika Srbija je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilac je podneo odgovor na reviziju.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija tužene Republike Srbije nije osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Navodima revizije da je izreka drugostepene presude protivrečna razlozima, odnosno da nisu navedeni razlozi o odlučnim činjenicama, a oni koji su dati su nejasni ili nepotpuni, ukazuje se na postojanje bitne povrede odredaba parničnog postupka iz tačke 12. stava 2. navedenog člana koja nije zakonski razlog za ovaj vanredni pravni lek (član 407. stav 1. tačka 2. ZPP). Tužena Republika Srbija je reviziju izjavila i zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP, ali je to učinila paušalno, bez navođenja procesnih odredbi koje drugostepeni sud nije primenio ili je nepravilno primenio.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je ugovorom o kupoprodaji Ov. .../... od 07.03.2005. godine, zaključenim sa stečajnim dužnikom „Slavija banka“ a.d. kupio poslovni prostor površine 51 m2 u ulici ... broj ... u ... . Ugovor je zaključen nakon javnog nadmetanja, sprovedenog na osnovu rešenja Trgovinskog suda u Beogradu St 8271/01 od 29.11.2004. godine kojim je određena prodaja označenog poslovnog prostora u vlasništvu stečajnog dužnika. Tužilac je isplatio izlicitiranu cenu i stupio u posed kupljenog poslovnog prostora u koji ga je uvela Agencija za sanaciju i stečaj banaka. Predmetni prostor bio je upisan u zemljišne knjige – ZKUL ... KO ..., kao lokal broj 1 od više prostorija površine 51 m2, desno od ulaza kuće broj ... u ulici ... u ... na parceli ... (zemljišno-knjižno telo II) u društvenoj svojini, a kao njegov korisnik upisana je Stambena zadruga „Standard“ u stečaju. Ovaj upis izvršen je tokom 1980. godine, u postupku obnove zemljišnih knjiga, na osnovu rešenja Sekretarijata za komunalne, građevinske i stambene poslove Opštine Vračar od 29.06.1978. godine kojim je odobrena upotreba stambeno-poslovne zgrade na uglu ulica ... ... i ... ..., čiji je investitor bila navedena Stambena zadruga. U katastru nepokretnosti – list nepokretnosti ... KO ..., sporni poslovni prostor upisan je kao nepokretnost u zadružnoj svojini, vlasništvo Stambene zadruge „Standard“ u stečaju. U postupku osnivanja katastra nepokretnosti za KO ... – izlaganja na javni uvid podataka premera za parcelu ..., nije rađen zapisnik o izlaganju već je izvršen prenos podataka iz zemljišnih knjiga i pri tom učinjena greška u pogledu upisa oblika svojine, tako što je upisano da je nepokretnost u zadružnoj, umesto društvenoj svojini. Postupak stečaja stambene zadruge „Standard“ iz Beograda zaključen je rešenjem Privrednog suda u Beogradu St 12/79 od 30.09.1994. godine, nakon obaveštenja stečajnog upravnika da Stambena zadruga nema poverilaca, pokretne ili nepokretne imovine ni potraživanja iz kojih bi se podmirili troškovi postupka stečaja. Tužilac je 12.03.2015. godine podneo zahtev za upis prava svojine na spornom lokalu. Povodom tog zahteva naloženo mu je da dostavi dokaz o pravnom kontinuitetu – isprave koje predstavljaju pravni osnov sticanja prava svojine od Stambene zadruge „Standard“ u stečaju do „Slavija banke“ a.d. u stečaju.

Nižestepeni sudovi su, na osnovu tako utvrđenog činjeničnog stanja, o pasivnoj legitimaciji tuženih odlučivali na osnovu člana 148. Zakona o prinudnom poravnanju, stečaju i likvidaciji („Službeni list SFRJ“ broj 84/89 i „Službeni list SRJ“ broj 37/93), čije odredbe je primenio i Privredni sud u Beogradu kada je doneo rešenje St 12/79 od 30.09.1994. godine o zaključenju stačajnog postupka Stambene zadruge „Standard“ iz Beograda.

Navedenu odredbu sudovi su citirali u tekstu izmenjenom članom 28. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o prinudnom poravnanju, stečaju i likvidaciji („Službeni list SRJ“ broj 28/96) koji je stupio na snagu 29.06.1996. godine (po zaključenju postupka stečaja označene Stambene zadruge). Do izvršene izmene, tom odredbom bilo je propisano da ako posle isplate poverilaca preostanu neraspoređena društvena sredstva, ona se predaju zakonom određenom organu društveno – političke zajednice na čijoj teritoriji je sedište dužnika, a ako se radi o nepokretnosti društveno-političkoj zajednici na čijoj se teritoriji nalazi ta nepokretnost, odnosno odgovarajućem zadružnom savetu, ako su preostala neraspoređena sredstva u zadružnoj svojini ili vlasniku ako preostanu sredstva u privatnoj svojini.

Međutim, bez obzira na to, po stanovištu Vrhovnog kasacionog suda tužena Republika Srbija je pasivno legitimisana u ovom sporu. Pasivna legitimacija tužene proizilazi iz činjenice da je tužilac pravo svojine na spornom poslovnom prostoru stekao u postupku stečaja „Slavija banke“ a.d, na javnoj prodaji koju je sproveo stečajni upravnik – Agencija za osiguranje depozita, sanaciju, stečaj i likvidaciju banaka, izlažući licitaciji predmetnu nepokretnost kao imovinu u vlasništvu stečajnog dužnika. U takvoj situaciji, mora se pružiti zaštita pravu svojine tužioca, kao savesnog kupca koji je spornu nepokretnost kupio u uverenju da je ista vlasništvo prodavca – stečajnog dužnika, jer su je prodavali organi tužene države – stečajni sud i stečajni upravnik.

U tom kontekstu, nisu od značaja navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava izraženi tvrdnjom revidenta da su pasivno legitimisani tuženi Grad Beograd i Gradska Opština Vračar na čijoj teritoriji se predmetni poslovni prostor nalazi. Isti značaj ima i tvrdnja tužene Republike Srbije da je sporna nepokretnost u katastru nepokretnosti upisana kao zadružna svojina i da sud nije bio ovlašćen da utvrđuje grešku u upisu oblika svojine ukoliko ista nije ispravljena u odgovarajućem postupku. S tim u vezi ukazuje se da je organ nadležan za održavanje katastra nepokretnosti po službenoj dužnosti pokrenuo postupak za ispravku pogrešnog upisa.

Iz navedenih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u prvom stavu izreke.

Troškovi tužioca za odgovor na reviziju, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, nisu bili nužni. Zbog toga je zahtev tužioca za naknadu tih troškova odbijen i primenom člana 165. stav 1. u vezi člana 154. ZPP odlučeno kao u drugom stavu izreke.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić