U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Božidara Vujičića, predsednika veća, Vesne Subić i Jelice Bojanić Kerkez, članova veća, u parnici tužilaca AA iz ... i BB iz ..., koje zastupa punomoćnik Milan Stanojević, advokat iz ..., protiv tuženog Grada Čačka, koga zastupa Gradski javni pravobranilac Grada Čačka, radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužilaca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1480/20 od 20.07.2020. godine, u sednici veća održanoj dana 08.07.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužilaca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1480/20 od 20.07.2020. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom  Osnovnog suda u Čačku P br.310/19 od 23.09.2019. godine, usvojen je tužbeni zahtev tužilaca AA iz ... i BB iz ..., prema tuženom Gradu Čačku, pa je obavezan tuženi da tužiocima kao solidarnim poveriocima, isplati na ime duga iznos od 1.515.131,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 23.09.2019.  godine, kao dana presuđenja pa do isplate; obavezan je tuženi da tužiocima, kao solidarnim poveriocima, nadoknadi troškove parničnog postupka u ukupnom iznosu od 877.002,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1480/20 od 20.07.2020. godine, preinačena je presuda Osnovnog suda u Čačku P 310/19 od 23.09.2019. godine tako što je odbijen tužbeni zahtev tužilaca kojim su tražili da se obaveže tuženi da tužiocima, kao solidarnim poveriocima isplati na ime duga iznos od 1.515.131,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 23.09.2019. godine kao dana presuđenja pa do isplate, kao neosnovan; obavezani su tužioci da tuženom naknade troškove parničnog postupka u iznosu od 597.750,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužioci su blagovremeno izjavili reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava. Takođe, tužioci su blagovremeno dostavili dopunu revizije.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br 72/11 ... 18/20), pa je ocenio da izjavljena revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a u reviziji se ne ukazuje posebno na ostale bitne povrede odredaba parničnog postupka zbog kojih se revizija, u smislu člana 407. stav 1. tačka 2. i tačka 3. ZPP, može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, sada pok. VV je sa Opštinom Čačak zaključila ugovor o otkupu stana u ulici ..., u ..., u prizemnoj zgradi, koja se sastoji od dve prostorije površine 20,72 m2 i šupe uz ovaj stan, površine 10 m2, Ov br.211/97 od 22.09.1997. godine i Aneks ugovora od 07.10.1988. godine. Na ovom stanu Opština Čačak je bila nosilac prava raspolaganja, a sad pok. VV je imala stanarsko pravo. Inače, otkupljeni stan se nalazi na kp br. ... KO ... Navedeni stan je eksproprisan rešenjem Odeljenja za finansije Narodnog odbora sreza Čačak, broj 465-2/98 od 21.02.1962. godine od GG, DD i ĐĐ.

Nakon zaključenog ugovora o otkupu stana, između sada pok. VV iz ..., kao primaoca izdržavanja i pravnog prethodnika tužilaca, EE iz ..., kao davaoca izdržavanja, zaključen je ugovor o doživotnom izdržavanju, koji je overen pred sudijom Opštinskog suda u Čačku R3 br.433/97 dana 13.11.1997. godine. Primalac izdržavanja je, kao naknadu za pruženo izdržavanje, negu i lečenje od strane davaoca izdržavanja, preuzeo obavezu da davaocu izdržavanja prenese u svojinu spornu nepokretnost, kao i sve pokretne stvari pobrojane u ugovoru, a predaja u državinu je odložena do smrti primaoca izdržavanja. VV je preminula ...2003. godine, a rešenjem Opštinskog suda u Čačku O br.1376/03 od 20.05.2004. godine obustavljen je ostavinski postupak iza njene smrti, s obzirom da je raspolagala svojom imovinom navedenim ugovorom o doživotnom izdržavanju.

Pravni sledbenik ranijeg vlasnika eksproprisane nepokretnosti GG, ŽŽ, je opštinskom organu uprave Čačak podnela zahtev za poništaj pravnosnažnog rešenja Narodnog odbora Sreza Čačak od 21.02.1962. godine i tražila da joj se vrate u svojinu četiri odeljenja stambene zgrade na kp br. ... KO ..., i to nepokretnosti u kojima je živela VV, a zahtev za poništaj i vraćanje je podnet 1998. godine. Taj postupak je prekinut do pravnosnažnog okončanja parničnog postupka po tužbi ŽŽ, radi utvrđenja ništavosti ugovora o otkupu stana Ov br.211/97 od 22.09.1997. godine i aneksa istog ugovora Ov br.3642/98 od 30.10.1998. godine.

Presudom Osnovnog suda u Čačku P br.233/10 od 22.06.2010. godine, utvrđeno je prema tuženom Gradu Čačku i EE iz ..., da je ugovor o kupoprodaji Ov br.211/97 od 22.09.1997. godine i Aneks ugovora o kupoprodaji Ov br.2642/98 od 30.10.1998. godine, zaključen između Opštine Čačak (pravnog prethodnika tuženog Grada Čačka) i pok. VV, biv. iz ... ništav i da ne proizvodi pravno dejstvo, što su tuženi dužni priznati. Ova presuda je potvrđena presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž br.326/11 od 23.02.2011. godine.

Tužioci su oglašeni za naslednike na zaostavštini sada pok. EE iz ..., rešenjem Osnovnog suda u Čačku Ov br.1059/14 od 22.09.2014. godine, sa po ½ idealnih delova. Veštačenjem od strane veštaka geodetske struke utvrđeno je gde se nalazi sporni objekat, a veštačenjem od strane veštaka građevinske struke utvrđena je vrednost nepokretnosti koja je bila predmet ugovora o otkupu stana i ugovora o doživotnom izdržavanju.

Imajući u vidu ovako utvrđeno činjenično stanje, prvostepeni sud je zaključio da je donošenjem pravnosnažne presude Opštinskog suda u Čačku kojim je utvrđeno da su ugovor o otkupu stana i aneks tog ugovora ništavi i da ne proizvode pravno dejstvo, otpao i pravni osnov za punovažnost ugovora o doživotnom izdržavanju 3R br.43/97 od 13.11.1997. godine, da su ugovorne strane iz ugovora o doživotnom izdržavanju bile savesne, a da je za ništavost ugovora o otkupu stana odgovoran tuženi Grad Čačak, jer je učinio povredu prinudnih propisa i zbog njegove nesavesnosti utvrđena je ništavost ugovora, pošto Opština Čačak nije imala pravo raspolaganja na predmetnom stanu, a zaključila je navedeni ugovor o otkupu stana, za koji je utvrđeno da je ništav. Tužioci su univerzalni sukcesori sada pok. EE i imaju pravo na naknadu štete u punom iznosu prema vrednosti spornog stana u vreme donošenja sudske odluke.

Apelacioni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev. Prema stanovištu drugostepenog suda Opština Čačak, kao pravni prethodnik tuženog Grada Čačka je, u vreme zaključenog ugovora o otkupu stana, bila upisana u javnim knjigama kao titular prava na spornom stanu, a tada nije bio pokrenut postupak deeksproprijacije niti drugi postupak u odnosu na spornu nepokretnost, te je pravni prethodnik tuženog imao pravo da raspolaže istom nepokretnošću. Zahtev za deeksproprijaciju ŽŽ je podnela nadležnom organu dana 28.02.1998. godine, posle zaključenog ugovora o doživotnom izdržavanju između sada pok. VV i pravnog prethodnika tužilaca. Ugovor o doživotnom izdržavanju je još uvek na pravanoj snazi, tužioci su u državini spornog stana, u kome se nalaze stvari njihovog pravnog prethodnika i nisu dobili akt kojim tuženi ili treća lica traže njihovo iseljenje iz tog stana. S obzirom da nema krivice prethodnika tuženog, kao i zbog činjenice da je ugovor o doživotnom izdržavanju još uvek na pravnoj snazi, drugostepeni sud smatra da tuženi nema obavezu da tužiocima isplati vrednost sporne nepokretnosti jer oni još uvek nisu pretrpeli nikakvu štetu u vezi sa tom nepokretnošću.

Vrhovni kasacioni sud ne prihvata zaključak drugostepenog suda da je pravni prethodnik tuženog imao pravo raspolaganja na spornom stanu i da je bio savestan u vreme zaključenja ugovora o otkupu stana. Naime, iz presude Osnovnog suda u Čačku P 233/10 od 22.06.2010. godine, kojom je utvrđeno da je ugovor o kupoprodaji (otkupu) od 22.09.1997. godine sa Aneksom od 30.10.1998. godine ništav i da ne proizvodi pravno dejstvo, proizlazi da je razlog ništavosti činjenica što je sporna nepokretnost eksproprisana radi izgradnje stambenog bloka na Trgu ... u ..., pa je korisnik eksproprijacije stekao pravo da eksproprisanu nepokretnost koristi za svrhu radi koje je eksproprijacija izvršena, te da se na društvenom stanu stečenom po osnovu eksproprijacije ne može konstituisati stanarsko pravo, pa samim tim ni pravo otkupa.

Iz navedenog proizlazi da je nesavesnost Opštine Čačak upravo zasnovana na činjenici da je ona eksproprisanom nepokretnošću raspolagala na taj način što je sada pok. VV dala na korišćenje sporni stan, a zatim dozvolila otkup. U tom smislu su i osnovani navodi revizije koji se odnose na savesnost, odnosno nesavesnost Opštine Čačak, zbog čega je i utvrđeno da je ugovor o otkupu stana ništav.

Međutim, tužioci nisu dokazali da su u trenutku podnošenja tužbe i presuđenja pretrpeli štetu zbog toga što je utvrđeno da je ugovor o otkupu stana ništav. Naime, ugovor o doživotnom izdržavanju koji je njihov pravni prethodnik zaključio sa sada pok. VV, a čiji je predmet sporni stan, je još uvek na pravnoj snazi, tužioci su u državini tog stana i za sada niko nije pokrenuo postupak njihovog iseljenja, odnosno nije tražio predaju u državinu tog stana, s obzirom da postupak deeksproprijacije te nepokretnosti još uvek nije okončan. Zato tužiocima ne pripada pravo na naknadu vrednosti spornog stana, jer još uvek nisu pretrpeli štetu u smislu odredbi Zakona o obligacionim odnosima koje su navedene u obrazloženju pobijane presude.

Odluka Vrhovnog kasacionog suda i utvrđena sentenca na koju u reviziji tužioci ukazuju, upravo govori o odgovornosti davaoca otkupljenog stana za štetu pričinjenu trećim licima, usled utvrđene ništavosti ugovora o otkupu stana i ugovora o kupoprodaji, prema pravilima sadržanim u članu 172. ZOO. U trenutku presuđenja tužioci nisu još uvek pretrpeli štetu, s obzirom da postupak deeksproprijacije još uvek nije okončan, ugovor o doživotnom izdržavanju zaključen između sada pok. VV i njihovog pravnog prethodnika je na snazi i oni se nalaze u državini spornog stana.

Vrhovni kasacioni sud je cenio i ostale navode revizije kojima se ne dovodi u sumnju pravilnost i zakonitost pobijane presude, zbog čega ti navodi nisu posebno obrazloženi.

Iz navedenih razloga, odlučeno je kao u izreci presude na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.

Predsednik veća-sudija

Božidar Vujičić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić