Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Dragane Marinković, Gordane Komnenić, Tatjane Matković Stefanović i Tatjane Miljuš, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Duško Pjevač, advokat iz ..., protiv tuženog JKP „Higijena“ Pančevo, koga zastupa Milorad Milićević, advokat iz ..., uz učešće umešača na strani tuženog Grada Pančeva, koga zastupa Gradsko pravobranilaštvo Grada Pančeva, radi isplate razlike troškova ishrane u toku rada, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1421/21 od 23.04.2021. godine, u sednici održanoj 06.10.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1421/21 od 23.04.2021. godine, kao izuzetno dozvoljenoj.

PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1421/21 od 23.04.2021. godine i presuda Osnovnog suda u Pančevu P1 347/19 od 26.11.2020. godine, tako što se ODBIJA kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tuženi da mu za period 01.10.2016. do 01.09.2019. godine na ime razlike, između isplaćenog i pripadajućeg iznosa na ime naknade troškova ishrane u toku rada isplati ukupan iznos od 40.541,62 dinara u pojedinačnim mesečnim iznosima sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom počev od dospelosti svakog iznosa do isplate i da na navedene iznose uplati doprinose na osnovu penzijskog i invalidskog osiguranja Republičkom fondu PIO, doprinose za nezaposlenost kod nadležne Nacionalne službe za zapošljavanje, doprinose za zdravstveno osiguranje kod Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje u visini prema Zakonu o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje na dan uplate, kao i zahtev tužioca za naknadu troškova parničnog postupka.

OBAVEZUJE SE tužilac da tuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 76.108,32 dinara u roku od 15 dana od dana prijema otpravka presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Pančevu P1 347/19 od 26.11.2020. godine, usvojen je tužbeni zahtev i obavezan tuženi da tužiocu za period 01.10.2016. do 01.09.2019. godine na ime razlike, između isplaćenog i pripadajućeg iznosa na ime naknade troškova ishrane u toku rada isplati ukupan iznos od 40.541,62 dinara u pojedinačnim mesečnim iznosima sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom počev od dospelosti svakog iznosa do isplate i da na navedene iznose uplati doprinose na osnovu penzijskog i invalidskog osiguranja Republičkom fondu PIO, doprinose za nezaposlenost kod nadležne Nacionalne službe za zapošljavanje, doprinose za zdravstveno osiguranje kod Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje u visini prema Zakonu o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje na dan uplate, i obavezan tuženi da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1421/21 od 23.04.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog i umešača na strani tuženog i potvrđena prvostepena presuda. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tuženog i umešača na strani tuženog za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava pozivajući se na član 404. ZPP.

Imajući u vidu različitu sudsku praksu u istoj pravnoj situaciji izraženim u presudama Vrhovnog kasacionog suda na koje je revident ukazao, Vrhovni kasacioni sud nalazi da su u konkretnom slučaju ispunjeni uslovi iz člana 404. Zakona o parničnom postupku da se revizija smatra izuzetno dozvoljenom, pa je radi potrebe ujednačavanja sudske prakse doneo odluku kao u stavu prvom izreke.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u utuženom periodu bio u radnom odnosu kod tuženog na poslovima radnika čistoće. U istom periodu poslodavac je naknadu troškova za ishranu u toku rada zaposlenima isplaćivao u iznosu od 3.500,00 dinara bruto mesečno. Ugovorom o radu zaključenim između parničnih stranaka nije ugovoreno pravo zaposlenog na naknadu troškova u skladu sa zakonom i opštim aktom. Iznosi dosuđeni tužiocu predstavljaju razliku između naknade troškova i ishrane u toku rada obračunate u vrednosti propisanoj Posebnim kolektivnim ugovorom za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike i Posebnim kolektivnim ugovorom za javna i komunalna preduzeća Grada Pančeva i naknada tih troškova isplaćenih tužiocu za utuženi period. Visina potraživanja utvrđena je na osnovu obračuna dostavljenih od strane tuženog.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su primenjujući članove 118. stav 1. tačka 5. i 6, 246. stav 1. i 2, 256. i 259. i 257. Zakona o radu, člana 9. st. 1. i 2. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, pravila iz odredbe 65. i 66. Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije i odredbe 80, 84. i 85. Posebnog kolektivnog ugovora za javna i javno komunalno preduzeće grada Pančeva ocenili da tužilac osnovano potražuje manje isplaćenu naknadu troškova za ishranu u toku rada u skladu sa posebnim kolektivnim ugovorima, da se pravila iz člana 4. Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata odnosno zarade i drugih primanja kod korisnika javnih sredstava ne odnose na naknadu za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, zbog čega je usvojen postavljen tužbeni zahtev.

Stanovište nižestepenih sudova nije pravilno.

Odredbom člana 1. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarade drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“, broj 116/14 – stupio na snagu 28.10.2014. godine) propisano je da se ovim zakonom privremeno uređuje osnovica, odnosno vrednost radnog časa, vrednost boda i vrednost osnovne zarade, za obračun i isplatu plata, odnosno zarada kao i drugih stalnih primanja izabranih, imenovanih, postavljenih i zaposlenih lica kao korisnika javnih sredstava sa ciljem očuvanja finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plate i zarada u javnom sektoru. U članu 3. stav 1. navedenog zakona, propisano je da se u ovom zakonu platom smatra zarada zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđen u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose, odnosno plate izabranog, imenovanog i postavljenog lica, zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđenog u skladu sa zakonom koji uređuje platu u državnim organima, organima lokalne vlasti, organizacijama obaveznog socijalnog osiguranja i javnim službama. U članu 4. istog zakona, propisano je da su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećavaju osnovice, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plate i drugih stalnih primanja kod subjekata iz člana 2. ovog zakona, donet za vreme primene ovog zakona.

Tuženi je korisnik budžetskih sredstava, pa se na njega, osim pomenutog zakona, primenjuje i Zakon o budžetu i Zakon o budžetskom sistemu, pa obaveze koje preuzima moraju odgovarati aproprijaciji koja mu je odobrena za tu namenu u odgovarajućoj budžetskoj godini (član 54. Zakona o budžetskom sistemu).

Pod zaradom smatraju primanja iz radnog odnosa kao što je, između ostalog, i naknada za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, a što proizlazi iz odredbe člana 105. Zakona o radu, a pojam zarade u skladu sa Zakonom o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, podrazumeva zaradu utvrđenu u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose. Drugačijim tumačenjem pojma zarade ne bi bio ispunjen cilj Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava (član 1), jer bi to značilo selektivnu primenu zakona, imajući u vidu i da koeficijent za obračun plate izabranih, imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u skladu sa Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama, sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, na koje se kao i na zaposlene kod tuženog primenjuje Zakon o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarade i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava.

S obzirom da su pravila iz Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, Zakona o budžetu i Zakona o budžetskom sistemu imperativne prirode koja se moraju bezuslovno poštovati, bez prava da se u njima bilo šta menja, kod budžetskog finansiranja plata kod tuženog nije moguće primeniti korektivno pravilo iz člana 8. stav 2. Zakona o radu jer je upravo zakonom određen način utvrđivanja osnovice za plate. Zbog toga i po shvatanju ovog suda, odredbe Posebnog kolektivnog ugovora, donete nakon stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, ništave su i kao takve ne mogu da proizvode pravno dejstvo (PKU ne može biti suprotan zakonu na osnovu člana 103. ZOO u vezi člana 240. Zakona o radu) zbog čega su nižestepene presude preinačene i tužbeni zahtev tužioca odbijen.

Na osnovu člana 416. stav 1. ZPP odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Na osnovu člana 165. stav 2. u vezi članova 163. stav 2, člana 153. stav 1. i 154. stav 2. ZPP tuženom su dosuđeni troškovi parničnog postupka i to na ime sastava odgovora na tužbu od strane advokata u iznosu od 6.000,00 dinara, zastupanja na tri održana ročišta u iznosu od po 7.500,00 dinara, sastava žalbe u iznosu od 12.000,00 dinara i revizije u iznosu od 18.000,00 dinara, taksa na reviziju u iznosu od 7.043,33 dinara i revizijsku odluku u iznosu od 10.564,99 dinara, sve odmereno prema važećoj AT i TT.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić