.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 4859/2021
18.11.2021. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića, predsednika veća, Branke Dražić i Danijele Nikolić, članova veća, u parnici tužilaca maloletnog AA, kojeg zastupa zakonski zastupnik – majka BB i BB oboje iz ..., čiji je punomoćnik Bogoljub Petrović adovkat iz ..., protiv tuženih VV iz ..., čiji je punomoćnik Ninoslava Vasić advokat iz ..., GG i DD oboje iz ..., čiji je punomoćnik Dušan Mitić advokat iz ..., ĐĐ iz ..., čiji je punomoćnik Nataša Pavlović advokat iz ... i EE iz ..., sa nepoznatim boravištem u inostranstvu, kojeg zastupa privremeni zastupnik Rade Mitrović advokat iz ..., radi konstituisanja prava stanovanja, odlučujući o revizijama tuženih VV, GG i DD, izjavljenim protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž2 188/2021 od 20.05.2021. godine, u sednici veća održanoj dana 18.11.2021. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJAJU SE kao neosnovane revizije tuženih VV, GG i DD, izjavljene protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž2 188/2021 od 20.05.2021. godine.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Leskovcu P2 136/19 od 11.01.2021. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev i konstituisano pravo stanovanja tužioca maloletnog AA i njegove zakonske zastupnice – majke, tužilje BB na prizemnom delu kuće – porodične stambene zgrade broj ..., koja se nalazi u ..., u ulici ... br. ... na parceli ... iz lista nepokretnosti ... KO ..., u trajanju do punoletstva tužioca maloletnog AA iz ..., a tuženi obavezani da ovo pravo priznaju tužiocima i da ih ne uznemiravaju u njegovom ostvarivanju sve do punoletstva tužioca maloletnog AA iz ... . Stavom drugim izreke, obavezani su tuženi da tužiocima na ime troškova postupka solidarno isplate iznos od 170.300,00 dinara u roku od 15 dana po prijemu pisanog otpravka presude. Stavom trećim izreke, obavezani su tužioci da privremenom zastupniku tuženog EE iz ..., sa nepoznatim boravištem u inostranstvu, na ime troškova zastupanja isplate iznos od 51.375,00 dinara u roku od 15 dana po prijemu pisanog otpravka presude. Stavom četvrtim izreke, obavezan je tuženi EE da na ime troškova parničnog postupka isplati tužilji BB iz ... iznos od 51.375,00 dinara u roku od 15 dana po prijemu pisanog otpravka presude.
Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž2 188/2021 od 20.05.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijene su kao neosnovane žalbe tuženih i potvrđena presuda Osnovnog suda u Leskovcu P2 136/19 od 11.01.2021. godine u prvom stavu izreke. Stavom drugim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog EE iz ... i potvrđeno rešenje o troškovima postupka sadržno u trećem stavu izreke iste presude. Stavom trećim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima postupka sadržano u drugom stavu izreke, tako što je odbijen zahtev tužilaca kojim su tražili da se tuženi GG, DD, ĐĐ i EE svi iz ... obavežu da im naknade troškove postupka.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi VV, GG i DD su blagovremeno izjavili revizije zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava, a tuženi VV i zbog prekoračenja tužbenog zahteva.
Odlučujući o izjavljenim revizijama, na osnovu člana 403. stav 2. tačka 1. i člana 408. ZPP u vezi sa članom 208. Porodičnog zakona, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizije nisu osnovane.
U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti i na koju tuženi VV neosnovano ukazuje revizijom. Spor o pravu stanovanja, predviđenom članom 194. Porodičnog zakona, je spor za zaštitu prava deteta iz člana 263. tog Zakona, o čemu odlučuje sud. Tuženi VV reviziju izjavljuje i zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka iz tački 6, 8, 10. i 11. stava 2. označene odredbe, ali iste nije isticao u žalbi, niti su one učinjene u drugostepenom postupku. Zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačke 5, 9. i 12. ZPP za koje su u reviziji ovog tuženog navedeni razlozi, taj vanredni pravni lek se po zakonu ne može izjaviti (član 407. stav 1. tačka 2. ZPP). Revident VV se poziva i na bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP, ali to čini paušalno, bez navođenja procesne odredbe koju drugostepeni sud nije primenio ili je pogrešno primenio, a na isti način ukazuje i da je prekoračen tužbeni zahtev. Nisu osnovani navodi revizije tuženih DD i GG, kojima se ukazuje na bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi člana 205. stav 1. i člana 211. stav 1. ZPP.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravnosnažnom presudom Osnovnog suda u Leskovcu P2 606/15 od 08.10.2015. godine razveden je brak tužilje BB i tuženog VV, a njihovo zajedničko maloletno dete – tužilac AA, poveren je majci na samostalno vršenje roditeljskog prava. Tužilja BB je od zaključenja braka živela u prizemnom delu kuće u ulici ... broj ... u ..., i taj deo kuće nastavila je da sa maloletnim detetom koristi i nakon prestanka bračne zajednice, odnosno razvoda braka. Tuženi VV se pre podnošenja tužbe za razvod braka preselio kod majke – tužene GG, u kuću na istoj adresi označenu kućnim brojem ... . Porodična stambena zgrada u označenoj ulici upisna je kao suvlasništvo pokojnog ŽŽ sa udelom od 43/67 idealnih delova i pokojnog ZZ sa udelom od 24/67 idealnih delova. Tuženi VV, GG i DD su zakonski naslednici pokojnog ŽŽ, a tuženi ĐĐ i EE su zakonski naslednici pokojnog ZZ i njegove supruge, pokojne II. Tuženi ĐĐ koristi spratni deo kuće koji nije funkcionalno povezan sa prizemljem (do sprata kuće dolazi se spoljnim stepeništem), tuženi DD sa porodicom koristi drugi objekat na istoj adresi, a tuženi VV i GG žive u trećem objektu označenog drugim kućnim brojem. Tužioci nisu vlasnici useljivog stana ili kuće. Tužiljini roditelji žive u ..., u zajednici sa porodicom njene sestre, u prizemnoj kući sa potkrovljem koje nije osposobljeno za stanovanje. Tužilja i tuženi VV su zaposleni i ostvaruju redovne prihode. Organ starateljstva je dao mišljenje da je u najboljem interesu maloletnog deteta da se utvrdi njegovo pravo stanovanja u prizenom delu označene kuće.
Na ovako utvrđeno činjenično stanje, nižestepeni sudovi su u ovom sporu pravilno primenili materijalno pravo.
Tužilac maloletni AA i njegova majka – tužilja BB koja samostalno vrši roditeljsko pravo, ispunjavaju uslove propisane članom 194. stav 1. Porodičnog zakona za ostvarenje prava stanovanja jer nemaju pravo svojine na useljivom stanu.
Nisu osnovani navodi revizije tuženih GG i DD da tužilja BB nije aktivno legitimisana u sporu za ustanovljenje prava stanovanja, jer to pravo pripada samo detetu. Pravo stanovanja iz citirane zakonske odredbe je po svojoj pravnoj prirodi lična službenost – stvarno pravo na tuđoj stvari, koje nije vezano za povlasno dobro (nepokretnost) već pripada tačno određenom licu koje ima ovlašćenje da upotrebljava tuđe prostorije za stanovanje. Prema gramatičkom tumačenju člana 194. stav 1. Porodičnog zakona, pravo stanovanja pripada detetu i roditelju koji vrši roditeljsko pravo, pa je zato i tužilja BB aktivno legitimisana da tužbom traži utvrđenje tog prava, a takav zaključak o njenoj legitimaciji proizilazi i iz pravne prirode lične službenosti prava stanovanja.
Neosnovani su i navodi ovih revidenata da oni nisu pasivno legitimisani. Tuženi su suvlasnici porodične stambene zgrade koja se sastoji od prizemlja i sprata. Između njih nije izvršena fizička deoba nepokretnosti, pismenim sporazumom postignutim u skladu sa članom 16. stav 4. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, a ne postoji ni odluka suda o tome doneta u posebnom vanparničnom postupku uređenom odredbama članova 148. – 154. Zakona o vanparničnom postupku. Suvlasnici su usmeno uredili načine korišćenja ove nepokretnosti, ali na taj način nije prestao njihov suvlasnički odnos, zbog čega su svi oni pasivno legitimisani u ovom sporu i nalaze se u položaju suparničara iz člana 211. stav 1. ZPP.
Revizijom tuženog VV neosnovano se ukazuje na pogrešnu primenu odredbe stava 3. člana 194. Porodičnog zakona, kojom je pravo stanovanja deteta i roditelja koji vrši roditeljsko pravo uslovljeno nepostojanjem očigledne nepravde za drugog roditelja. Pojam „očigledna nepravda“ predstavlja pravni standard i odnosi se na situaciju u kojoj bi se tuženi našao posle eventualnog usvajanja tužbenog zahteva. U konkretnom slučaju, i po oceni revizijskog suda, ne postoje okolnosti zbog kojih bi ustanovljenje prava stanovanja u korist tužilaca predstavljalo očiglednu nepravdu za tuženog VV, a to svakako ne mogu biti loši lični odnosi sa majkom – tuženom GG, sa kojom živi u zajednici od prestanka bračne zajednice sa tužiljom BB. Nižestpeni sudovi su utvrdili da tužioci nemaju u svojinu useljiv stan, što je bitna činjenica da im se prizna pravo stanovanja u smislu odredbe člana 194. stav 1. Porodičnog zakona, kao i izostanak okolnosti zbog kojih bi ustanovljavanje takvog prava bilo očigledna nepravda po tuženog VV, u smislu stava 3. iste odredbe.
Sledstveno izloženom, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.
Predsednik veća - sudija
Branislav Bosiljković, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
