U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina, Marine Milanović, Gordane Džakula i Branke Dražić, članova veća, u parnici iz radnog odnosa tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Marinela Ljubić Todoran, advokat iz ..., protiv tuženog Javnog komunalnog preduzeća „Higijena“ iz Pančeva, čiji je punomoćnik Milorad Milićević, advokat iz ..., uz učešće umešača na strani tuženog Grada Pančeva, čiji je zakonski zastupnik Gradsko pravobranilaštvo Grada Pančeva, radi isplate razlike naknade troškova za ishranu u toku rada, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1538/21 od 28.04.2021. godine, u sednici održanoj 04.11.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

DOZVOLJAVA SE odlučivanje o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1538/21 od 28.04.2021. godine, kao izuzetno dozvoljenoj.

PREINAČUJU SE presuda Osnovnog suda u Pančevu P1 734/19 od 23.02.2021. godine, u stavu drugom, trećem i četvrtom izreke i presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1538/21 od 28.04.2021. godine, tako što se ODBIJA tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tuženi da mu za period 01.10.2016. do 01.02.2018. isplati na ime razlike između isplaćenog i pripadajućeg iznosa na ime naknade troškova za ishranu u toku rada iznos od 18.208,03 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom i doprinosima na te iznose i naknadi tužiocu parnične troškove.

OBAVEZUJE SE tužilac da tuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 61.513,28 dinara u roku od 15 dana od dana prijema otpravka presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Pančevu P1 734/19 od 23.02.2021. godine, prvim stavom izreke, dozvoljeno je stupanje u parnicu umešača Grada Pančeva na strani tuženog JKP „Higijena Pančevo“ iz Pančeva. Drugim stavom izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužioca i obavezan tuženi da tužiocu na ime razlike između isplaćenog i pripadajućeg iznosa na ime naknade za topli obrok u periodu od 01.10.2016. godine do 01.02.2018. godine isplati ukupan iznos od 18.208,03 dinara u pojedinačno opredeljenim mesečnim iznosima u tom stavu izreke, sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti, pa do isplate. Trećim stavom izreke, obavezan je tuženi da za tužioca na navedene mesečne iznose naknade troškova na osnovicu obračuna i uplati doprinose po osnovu penzijskog i invalidskog osiguranja Republičkom fondu PIO, doprinose za nezaposlenost kod nadležne Nacionalne službe za zapošljavanje, doprinose za zdravstveno osiguranje kod Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje u visini prema Zakonu o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje na dan uplate. Četvrtim stavom izreke, obavezan je tuženi da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 42.756,64 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude, do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1237/21 od 25.03.2021. godine, prvim stavom izreke, potvrđena je prvostepena presuda u stavu drugom, trećem i četvrtom izreke, a žalbe tužioca, tuženog i umešača na strani tuženog odbijene su kao neosnovane. Drugim stavom izreke, odbijeni su kao neosnovani zahtevi tužioca, tuženog i umešača na strani tuženog za naknadu troškova postupka po žalbi.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava pozivajući se na član 404. Zakona o parničnom postupku.

Imajući u vidu različitu sudsku praksu u istoj pravnoj situaciji izraženim u presudama Vrhovnog kasacionog suda na koje je revident ukazao, Vrhovni kasacioni sud nalazi da su u konkretnom slučaju ispunjeni uslovi iz člana 404. Zakona o parničnom postupku da se revizija smatra izuzetno dozvoljenom, pa je radi potrebe ujednačavanja sudske prakse doneo odluku kao u stavu prvom izreke.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11... 18/20), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je bio u radnom odnosu kod tuženog u periodu od 08.08.2016. godine do 07.02.2018. godine, kada mu je rešenjem tuženog broj .. od 15.01.2018. godine prestao radni odnos na poslovima radnog mesta ... u „..“ Sektoru ... . Umešač u ovoj parnici je Grad Pančevo kao osnivač tuženog. U utuženom periodu poslodavac je naknadu troškova za ishranu u toku rada isplaćivao zaposlenima u iznosu od 3.500,00 dinara bruto za puno radno vreme, sa pozivom na odredbe Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“ broj 116/14). Iznosi dosuđeni tužiocu predstavljaju razliku između naknade troškova ishrane u toku rada obračunate u vrednosti propisanoj Posebnim kolektivnim ugovorom za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike („Službeni glasnik RS“ br. 27/15 od 18.03.2015. godine, stupio na snagu 26.03.2015. godine) i Posebnim kolektivnim ugovorom za javna i javno komunalno preduzeće grada Pančeva („Službeni glasnik RS“ br. 59/2015 koji je stupio na snagu 03.07.2015. godine), i naknade tih troškova isplaćenih tužiocu za utuženi period. Visina potraživanja utvrđena je na osnovu obračuna razlike u isplaćenom iznosu i obračunatom iznosu po tužbi na ime toplog obroka dostavljenog prvostepenom sudu 10.12.2020. godine, u skladu sa kojim je tužilac opredelio tužbeni zahtev.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su primenjujući članove 118. stav 1. tačka 5. i 6, 246. stav 1. i 2, 256. i 257. Zakona o radu, člana 9. stav 1. i 2. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, pravila iz odredbe 65. Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije i odredbe 4. Posebnog kolektivnog ugovora za javna i javno komunalno preduzeće grada Pančeva ocenio da tužilac osnovano potražuje manje isplaćenu naknadu troškova za ishranu u toku rada u skladu sa posebnim kolektivnim ugovorima, da se pravila iz člana 4. Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata odnosno zarade i drugih primanja kod korisnika javnih sredstava ne odnose na naknadu za ishranu u toku rada, pa je kao osnovan usvojio postavljeni tužbeni zahtev.

Stanovište nižestepenih sudova nije pravilno.

Odredbom člana 1. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarade drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“, broj 116/14 – stupio na snagu 28.10.2014. godine) propisano je da se ovim zakonom privremeno uređuje osnovica, odnosno vrednost radnog časa, vrednost boda i vrednost osnovne zarade, za obračun i isplatu plata, odnosno zarada kao i drugih stalnih primanja izabranih, imenovanih, postavljenih i zaposlenih lica kao korisnika javnih sredstava sa ciljem očuvanja finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plate i zarada u javnom sektoru. U članu 3. stav 1. navedenog zakona, propisano je da se u ovom zakonu platom smatra zarada zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđen u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose, odnosno plate izabranog, imenovanog i postavljenog lica, zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđenog u skladu sa zakonom koji uređuje platu u državnim organima, organima lokalne vlasti, organizacijama obaveznog socijalnog osiguranja i javnim službama. U članu 4. istog zakona, propisano je da su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećavaju osnovice, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plate i drugih stalnih primanja kod subjekata iz člana 2. ovog zakona, donet za vreme primene ovog zakona.

Tuženi je korisnik budžetskih sredstava, pa se na njega, osim pomenutog zakona, primenjuje i Zakon o budžetu i Zakon o budžetskom sistemu, pa obaveze koje preuzima moraju odgovarati aproprijaciji koja mu je odobrena za tu namenu u odgovarajućoj budžetskoj godini (član 54. Zakona o budžetskom sistemu).

Pod zaradom smatraju primanja iz radnog odnosa kao što je, između ostalog, i naknada za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, a što proizlazi iz odredbe člana 105. Zakona o radu, a pojam zarade u skladu sa Zakonom o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, podrazumeva zaradu utvrđenu u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose. Drugačijim tumačenjem pojma zarade ne bi bio ispunjen cilj Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava (član 1), jer bi to značilo selektivnu primenu zakona, imajući u vidu i da koeficijent za obračun plate izabranih, imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u skladu sa Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama, sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, na koje se kao i na zaposlene kod tuženog primenjuje Zakon o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarade i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava.

S obzirom da su pravila iz Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, Zakona o budžetu i Zakona o budžetskom sistemu imperativne prirode koja se moraju bezuslovno poštovati, bez prava da se u njima bilo šta menja, kod budžetskog finansiranja plata kod tuženog nije moguće primeniti korektivno pravilo iz člana 8. stav 2. Zakona o radu jer je upravo zakonom određen način utvrđivanja osnovice za plate. Zbog toga i po shvatanju ovog suda, odredbe Posebnog kolektivnog ugovora, donete nakon stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, ništave su i kao takve ne mogu da proizvode pravno dejstvo (PKU ne može biti suprotan zakonu na osnovu člana 103. ZOO u vezi člana 240. Zakona o radu) zbog čega su nižestepene presude preinačene i tužbeni zahtev tužioca odbijen.

Na osnovu člana 416. ZPP odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Na osnovu člana 165. stav 2. u vezi članova 153. stav 1. i 154. stav 2. ZPP tuženom su dosuđeni troškovi parničnog postupka i to na ime sastava odgovora na tužbu od strane advokata u iznosu od 6.000,00 dinara, zastupanja na dva održana ročišta u iznosu od po 7.500,00 dinara, sastava žalbe u iznosu od 12.000,00 dinara i revizije u iznosu od 18.000,00 dinara i takse na reviziju i revizijsku odluku od po 5.256,64 dinara, sve odmereno prema važećoj AT i TT.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić