O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Lazarevu P1 232/18 od 28.05.2019. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužioca AA i tuženi obavezan da mu na ime naknade štete zbog manje isplaćene zarade po osnovu smenskog rada za period od 01.01.2011. do 29.07.2014. godine isplati pojedinačno označene mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom od dana dospelosti svakog pojedinog iznosa do isplate. Stavom drugim izreke obavezan je tuženi da ovom tužiocu na dosuđene iznose uplati doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu PIO zaposlenih. Stavom trećim izreke usvojen je tužbeni zahtev tužioca BB i tuženi obavezan da mu na ime naknade štete zbog manje isplaćene zarade po osnovu smenskog rada za period od 01.01.2011. do 28.07.2014. godine, isplati pojedinačno označene mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti svakog pojedinog iznosa do isplate. Stavom četvrtim izreke obavezan je tuženi da ovom tužiocu na dosuđene iznose uplati doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu PIO zaposlenih. Stavom petim izreke obavezan je tuženi da tužiocima naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 360.545,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1845/19 od 14.04.2021. godine, stavom prvim izreke odbijena je kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena prvostepena presuda. Stavom drugim izreke odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava sa pozivom na odredbu člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Tužioci su podneli odgovor na reviziju sa zahtevom za naknadu troškova tog odgovora.

Vrhovni kasacioni sud je ocenio da su u konkretnom slučaju ispunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji tuženog kao izuzetno dozvoljenoj na osnovu člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11 ... 55/14), radi ujednačavanja sudske prakse. Iz tih razloga odlučeno je kao u stavu prvom izreke.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tuženog osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužioci su zaposleni kod tuženog po osnovu ugovora o radu na neodređeno vreme i u spornom periodu su radili u režimu smenskog rada. Veštačenjem je utvrđeno da je tužilac AA za period od 01.01.2011. do 03.07.2013. godine imao koeficijent posla 2,720 u kome je složenost posla učestvovala sa 54%, odgovornost posla sa 12% i uslovi rada sa 34% (od čega je smenski rad vrednovan sa 6,7%), dok je za period od 04.07.2013. godine vrednost koeficijenta posla 3.15 (osnovni koeficijent 2,75 uvećan za smenu 0,40). Tužilac BB je za period od 01.01.2011. do 03.07.2013. godine imao koeficijent posla 2,880 u kome je složenost posla učestvovala sa 54%, odgovornost posla sa 12% i uslovi rada sa 34% (od čega je smenski rad vrednovan sa 6,7%), dok je za period od 04.07.2013. godine vrednost koeficijenta posla 3,30 (osnovni koeficijent 2,88 uvećan za smenu 0,42). Tužiocima je rad u smeni u obračunu zarade vrednovan u koeficijentu kroz uslove rada u visini od 6,7%, a pored toga na osnovu odredbe člana 41. Kolektivnog ugovora od 11.02.2010. godine obračunato je i dodatno uvećanje od 5% i iskazano u isplatnoj listi počev od 01.01.2010. godine. Veštačenjem je utvrđena razlika između obračunatog i isplaćenog uvećanja osnovne zarade za smenski rad i uvećanja osnovne zarade da je isto obračunato u visini od 26% na osnovnu zaradu, sa rokovima dospelosti svakog pojedinačnog mesečnog iznosa. U spornom periodu kod tuženog su bili na snazi Kolektivni ugovor za Privredno društvo TE „Nikola Tesla“ od 11.02.2010. godine, Pravilnik o radu od 22.02.2013. godine i Kolektivni ugovor od 25.06.2013. godine. Kolektivnim ugovorom za Privredno društvo „Termoelektrane Nikola Tesla“ d.o.o. Obrenovac od 11.02.2010. godine bilo je predviđeno da se koeficijent poslova svakog radnog mesta utvrđuje na osnovu složenosti poslova, odgovornosti u radu i uslova rada, u skladu sa Metodologijom za vrednovanje radnih mesta i tabelarnim delom koeficijenata tipskih radnih mesta koje sporazumno utvrđuju poslodavac i sindikat, te da će smenski rad biti posebno vrednovan Metodologijom za vrednovanje poslova za određivanje osnovne zarade. Tuženi je 03.12.2012. godine doneo Metodologiju kojom je smenski rad i rad u turnusu vrednovan u osnovnoj zaradi. I Kolektivni ugovor tuženog od 25.06.2013. godine predviđa uvećanje zarade po osnovu uslova rada u skladu sa označenom metodologijom.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je zaključio, da je tužiocima smenski rad vrednovan u osnovnoj zaradi sa 6,7% u kategoriji uslovi rada u skladu sa važećom Metodologijom, uz dodatno uvećanje od 5% počev od 01.01.2010. godine, pa je primenom članova 106, 107. i 108. Zakona o radu usvojio tužbene zahteve u visini razlike isplaćenih iznosa na ime smenskog rada do iznosa od 26% od osnovne zarade, koliko iznosi zakonom propisan minimum uvećanja zarade.

Drugostepeni sud je stanovišta da poslodavac nema obavezu isplate uvećane zarade zaposlenom u procentu iz člana 108. Zakona o radu (26% od osnovne zarade), ukoliko je smenski rad u smislu pravila iz člana 107. tog zakona opštim aktom vrednovan kao element za utvrđivanje osnovne zarade, bez obzira na vrednost sa kojom učestvuje u osnovnoj zaradi. Međutim, kako u spornom periodu Kolektivnim ugovorima tuženog i Pravilnikom o radu smenski rad nije vrednovan pri utvrđivanju osnovne zarade tužiocima, to osnovano potražuju uvećanu zaradu u visini razlike isplaćene uvećane zarade od 5% i uvećane zarade od 26% od osnovne zarade. Pri tom je ocenio da Metodologija tuženog nema karakter opšteg akta koji je stupio na snagu, jer tuženi nije dokazao da je objavljena na oglasnoj tabli i da je doneta od strane učesnika koji su zaključili kolektivni ugovor.

Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda osnovano se izjavljenom revizijom ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Prema članu 108. stav 1. tačka 2. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ broj 24/05 ... 54/09) zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu u visini utvrđenoj opštim aktom i ugovorom o radu i to za rad noću i rad u smenama, ako takav rad nije vrednovan pri utvrđivanju osnovne zarade – najmanje 26% od osnovice. Osnovicu za obračun uvećane zarade čini osnovna zarada utvrđena u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu (stav 4. navedenog člana).

U konkretnom slučaju veštačenjem je utvrđeno da je tužiocima u koeficijent za obračun zarade uračunato uvećanje za smenski rad, predviđeno Metodologijom i u skladu sa tim je i isplaćivana zarada. Stanovište drugostepenog suda o karakteru i primeni Metodologije za vrednovanje poslova za određivanje osnovne zarade nije pravilno, jer je opšta normativna kontrola propisa i opštih akata u nadležnosti Ustavnog suda. U situaciji kada je smenski rad vrednovan pri utvrđivanju osnovne zarade kao što je ovde slučaj, tužioci neosnovano potražuju isplatu uvećanja zarade od najmanje 26% od osnovice, jer je smenski rad u ovom slučaju već vrednovan kroz ovako utvrđenu osnovnu zaradu.

Na osnovu izloženog primenom člana 416. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u stavu drugom izreke.

Tuženi je uspeo u postupku po reviziji pa mu na osnovu članova 153. i 154. u vezi člana 165. stav 2. Zakona o parničnom postupku pripadaju traženi troškovi za sastav revizije u iznosu od 18.000,00 dinara, kao i sudske takse za odgovor na tužbu 5.500,00 dinara, za reviziju 70.316,00 dinara i odluku o reviziji 97.500,00 dinara, a sve prema važećoj Advokatskoj i Taksenoj tarifi.

Zahtev tužilaca za naknadu troškova odgovora na reviziju je odbijen primenom člana 154. stav 1. ZPP jer ovi troškovi ne predstavljaju nužne troškove za vođenje parnice.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić