Dopunskim rešenjem Osnovnog suda u Sremskoj Mitrovici P 1074/13 od 27.08.2019. godine obavezan je tužilac da nadoknadi troškove parničnog postupka tuženoj Republici Srbiji - Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede u iznosu od 90.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 4542/19 od 11.05.2020. godine, stavom prvim izreke, žalba tužene Republike Srbije - Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede je odbijena, a žalbe tuženih Autonomne pokrajine Vojvodine i JVP „Vode Vojvodine" delimično usvojene i delimično odbijene, i presuda Osnovnog suda u Sremskoj Mitrovici P 1074/13 od 23.01.2019. godine, koja je dopunjena rešenjem tog suda P 1074/13 od 27.08.2019. godine, preinačena u ožalbenom usvajajućem delu tako što su obavezani tuženi Autonomna pokrajina Vojvodina i JVP „Vode Vojvodine" da tužiocu na ime naknade štete na parcelama .. i .. isplate ukupan iznos od 11.082.620,59 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 23.01.2019. godine do isplate, dok je odbijen tužbeni zahtev za iznos od još 1.075.994,41 dinar sa potraživanom zakonskom zateznom kamatom, kao i deo zahteva za isplatu zakonske zatezne kamate na dosuđeni iznos, i to na iznos od 2.016.097,13 dinara za period od 12.10.2009. godine do 20.01.2019. godine, na iznos od 2.618.121,87 dinara za period od 01.06.2010. godine do 22.01.2019. godine i na iznos od 6.448.401,59 dinara za period od 14.12.2010. godine do 22.01.2019. godine, kao i u delu odluke o troškovima postupka tako što se dosuđeni iznos troškova prvostepenog postupka snižava na iznos od 980.500,00 dinara. Stavom drugim izreke, odlučeno je da se prvostepena presuda potvrđuje u preostalom, ožalbenom a nepreinačenom usvajajućem delu. Stavom trećim izreke, odbijeni su zahtevi tuženih za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi Autonomna pokrajina Vojvodina i JVP „Vode Vojvodine" su blagovremeno izjavili revizije zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Odlučujući o izjavljenim revizijama, na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizije tuženih nisu osnovane.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Nisu osnovani navodi revizije tužene Autonomne pokrajine Vojvodine da je drugostepeni sud učinio bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi člana 396. stav 1. ZPP, jer obrazloženje drugostepene presude sadrži razloge o bitnim navodima žalbe kojima je revident osporavao uzrok nastale štete i osnov njegove odgovornosti. Navodi revizije tuženog Javnog vodoprivrednog preduzeća da je drugostepeni sud nepravilno primenio odredbe Zakona o parničnom postupku su paušalne, a isticanjem nedostataka zbog kojih se pravilnost pobijane presude ne može ispitati ukazuje se na bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP koja nije zakonski razlog za reviziju.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je uzeo u zakup poljoprivredno zemljište u državnoj svojini u KO ... ukupne površine 150ha 66a 48m2, za vreme u trajanju od godinu dana. Ugovorenu zakupninu tužilac je isplatio i stupio u posed zemljišta površine 110ha 85a i 97m2, i do 31.12.2009. godine izvršio neophodne radove na pripremi prolećne steve. Zemljište uzeto u zakup nalazi se na dve lokacije - u potesu BB (parcele .. i ..) i potesu VV (parcele .., .., .., .. i deo ..). Tužilac je na zemljištu ukupne površine 54ha 02a 57m2 (parceli .. i delu parcele ..) zasejao kukuruz, a na zemljištu površine 24ha 99a 37m2 (deo parcele ..) zasejao soju. Predmetno zemljište opasuje kanal „GG“ koji je deo slivnog područja reke Save. Znatan deo slivnog područja kanala nalazi se ispod nivoa najvećeg vodostaja reke i ne postoji mogućnost gravitacionog odvođenja vode sa tog područja, zbog čega su izgrađene dve crpne stanice. Održavanje kanala povereno je umešaču, na osnovu ugovora zaključenog sa tuženim Javnim vodoprivrednim preduzećem. Početkom juna 2010. godine bilo je obilnih padavina i nakon 4-5 dana takvih padavina došlo je do porasta nivoa vode u sistemu kanala „GG“. Crpne stanice su u to vreme radile sa 40,7% kapaciteta zbog nedovoljnog dotoka vode, delom uzrokovanog i smanjenim profilom kanala usled njegove zaraslosti biljnom vegetacijom. Kanal je poslednji put čišćen 1997. godine, a zatim 2011. godine. Zemljište na kojem je tužilac zasejao kukuruz i soju bilo je poplavljeno u celoj površini. Osnovni uzrok poplave na zemljištu u posedu „BB“ je nepotpuna izgrađenost kanala (65% od projektovanog) i njegovo neodržavanje - čišćenje kanala izvršeno je nakon štetnog događaja i tada je zatečeno 290 stabala prečnika 30-50cm, 579 panjeva prečnika 30-50cm i 75 panjeva prečnika 50-90cm. Nakon čišćenja kanala voda se nije zadržavala na ovom zemljištu, pa ni u vreme poplava tokom maja 2014. godine. Tuženo Javno vodoprivredno preduzeće je donosilo programe poslovanja za svaku godinu na koje je saglasnost davalo Izvršno veće tužene Autonomne pokrajine. U tim programima za sve godine predviđena su određena sredstva za održavanje vodnih objekata, ali su ista obezbeđena u manjem iznosu od potrebnog - za 2010. godinu obezbeđena su sredstava u visini od 57% od predviđenih. U štetnom događaju tužiocu je prouzrokovana obična šteta u ukupnom iznosu od 4.923.730,77 dinara (troškovi zakupnine i ulaganja, uz odbitak regresiranih sredstava) i izmakla korist u ukupnom iznosu od 7.297.310,87 dinara. Na poplavljenom području nije proglašena elementarna nepogoda, tako da tužiocu po tom osnovu nije nadoknađen ni deo nastale štete.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su, odlučujući o odgovornosti revidenata, u ovom sporu pravilno primenili materijalno pravo.

Odredbom člana 16. stav 1. Zakona o utvrđivanju nadležnosti Autonomne pokrajine Vojvodina („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 99/09), koji se primenjuje od 01.01.2010. godine, propisano je da Autonomna pokrajina Vojvodina preko svojih organa u oblasti vodoprivrede, u skladu sa zakonom, na njenoj teritoriji donosi, sprovodi i nadzire redovne i vanredne mere odbrane od spoljnih i unutrašnjih voda u skladu sa usvojenim planovima Autonomne pokrajine i Republike Srbije; upravlja vodnim resursima i veštačkim i prirodnim vodotocima; donosi vodoprivrednu osnovu u skladu sa vodoprivrednom osnovom Republike Srbije; osniva javno preduzeće za gazdovanje vodama i vrši inspekcijski nadzor u oblasti vodoprivrede. Prema drugom stavu ove odredbe, poslove inspekcijskog nadzora tužena Autonomna pokrajina vrši kao poverene poslove (član 178. stav 1. Ustava Republike Srbije).

Odredbom člana 6. Zakona o vodama („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 30/10) propisano je: da se površinske vode na teritoriji Republike Srbije, prema značaju koje imaju za upravljanje vodama, dele na vode I reda i vode II reda na osnovu određenih kriterijuma (stav prvi); da Vlada utvrđuje popis voda I reda (stav drugi); da sve površinske vode koje nisu utvrđene kao vode I reda smatraju se vodama II reda (stav četvrti). Prema članu 23. stav 1. Zakona, u tekstu važećem u vreme štetnog događaja, Javno vodoprivredno preduzeće osnovano za obavljanje vodne delatnosti na određenoj teritoriji upravlja vodnim objektima za uređenje vodotoka (član 15) i za zaštitu od poplava (član 16. stav 1. i 2) na vodama I reda i vodnim objektima za odvodnjavanje (član 17) koji su u javnoj svojini, i brine se o njihovom namenskom korišćenju, održavanju i čuvanju. Vodnim objektima za uređenje vodotoka i zaštitu od poplava na vodama II reda, objektima za zaštitu od erozije i bujica (član 16. stav 3) koji su u javnoj svojini upravlja, brine se o njihovom namenskom korišćenju, održavanju i čuvanju jedinica lokalne samouprave na čijoj teritoriji se objekat nalazi (član 23. stav 4).

Vlada Republike Srbije je donela Odluku o utvrđivanju popisa voda I reda („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 83/10) - u kojoj kanal „GG“ nije označen kao veštački vodotok I reda.

Imajući u vidu navedene odredbe, po stanovištu Vrhovnog kasacionog suda, revidenti neosnovano osporavaju svoju pasivnu legitimaciju. Odredbom člana 23. stav 1. Zakona o vodama izričito je propisano da Javno vodoprivredno preduzeće, osnovano za obavljanje vodne delatnosti na određenoj teritoriji, upravlja određenim vodnim objektima na vodama I reda i brine se o njihovom namenskom korišćenju, održavanju i čuvanju. Održavanje kanala „GG“ vodnog objekta za zaštitu od štetnog dejstva unutrašnjih voda - odvodnjavanje (član 17. Zakona o vodama) vrši tuženo Javno vodoprivredno preduzeće koje je osnovala tužena Autonomna pokrajina za njenu teritoriju, a koje je te poslove ugovorom prenelo na umešača. Iz izloženog proizlazi da je kanal „GG“ vodni objekat vode I reda jer je njegovo održavanje povereno Javnom vodoprivrednom preduzeću koje je Autonomna pokrajina osnovala za svoju teritoriju. Tužena Autonomna pokrajina odgovara za štetu na osnovu člana 172. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, zbog nepravilnog rada njenih organa u vršenju poslova utvrđenih članom 16. Zakona o utvrđivanju nadležnosti Autonomne pokrajine Vojvodine, odnosno propusta da vrši povereni inspekcijski nadzor u oblasti vodoprivrede u vezi sa održavanjem vodnih objekata namenjenih zaštiti od štetnih dejstava unutrašnjih voda. Ti propusti je čine solidarno odgovornom i obaveznom da sa tuženim Javnim vodoprivrednim preduzećem koje održava vodne objekte, nadoknadi tužiocu štetu u skladu sa članom 206. stav 4. Zakona o obligacionim odnosima.

U konkretnom slučaju utvrđeno je da je do izlivanja vode iz kanala i plavljenja okolnog zemljišta došlo zbog njegovog neodržavanja, što je u nadležnosti tuženog Javnog vodoprivrednog preduzeća, a nadzor nad obavljanjem tih poslova u nadležnosti inspekcijskog organa tužene Autonomne pokrajine. Kod utvrđenog, da je kanal bio redovno čišćen i održavan mogao je prihvatiti i odvesti atmosferske padavine, a na taj način bi bile otklonjene i nastale štetne posledice.

Visina štete određena je u skladu sa članom 189. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima. Tužilac ima pravo na naknadu obične štete - uložena sredstva za poljoprivrednu proizvodnju na zakupljenom zemiljštu i izmakle koristi - dobitka koji se u ovom slučaju mogao osnovano očekivati po redovnom toku stvari.

Iz navedenih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić