.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 3341/2021
03.02.2022. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija Branka Stanića, predsednika veća, Tatjane Matković Stefanović, Tatjane Miljuš, Jasmine Stamenković i dr Ilije Zindovića, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Duško Pjevač, advokat u ..., protiv tuženog JKP Higijena Pančevo, čiji je punomoćnik Milorad Milićević, advokat u ... i umešača na strani tuženog Grada Pančeva iz Pančeva, čiji je zakonski zastupnik Gradsko pravobranilaštvo Grada Pančeva, radi isplate razlike naknade troškova ishrane u toku rada, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3252/21 od 11.08.2021. godine, u sednici veća održanoj dana 03. februara 2022. godine, doneo je
P R E S U D U
PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3252/21 od 11.08.2021. godine, kao izuzetno dozvoljenoj.
PREINAČUJU SE presuda Osnovnog suda u Pančevu P1 487/19 od 10.02.2021. godine i presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3252/21 od 11.08.2021. godine, tako što se ODBIJA, kao neosnovan, tužbeni zahtev tužioca AA iz ..., da se obaveže tuženi JKP Higijena Pančevo da tužiocu, za period od 01.10.2016. godine do 01.09.2019. godine, na ime razlike između isplaćenog i pripadajućeg iznosa na ime naknade za topli obrok isplati ukupan iznos od 37.660,04 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom, i da uplati za tužioca na iste iznose kao osnovicu doprinose po osnovu penzijskog i invalidskog osiguranja Republičkom fondu PIO, doprinose za nezaposlenost Nacionalnoj službi za zapošljavanje i doprinose za zdravstveno osiguranje Republičkom fondu za zadravstveno osiguranje, kao i da mu naknadi troškove parničnog postupka i
OBAVEZUJE SE tužilac da tuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 75.386,00 dinara, u roku od 8 dana od dana prijema pismenog otpravka presude.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Pančevu P1 487/19 od 10.02.2021. godine, stavom prvim izreke, usvojen je u celosti tužbeni zahtev tužioca. U stavu drugom izreke, obavezan je tuženi da tužiocu na ime razlike između isplaćenog i pripadajućeg iznosa na ime naknade za topli obrok u periodu 01.10.2016. - 01.09.2019. godine isplati ukupan iznos od 37.660,04 dinara i to za pojedinačne mesece određene iznose sa opredeljenom zakonskom zateznom kamatom počev od datuma navedenih u stavu drugom izreke prvostepene presude, do isplate i obavezan je tuženi da za tužioca na navedene mesečne iznose, kao osnovicu, obračuna i uplati doprinose po osnovu penzijskog i invalidskog osiguranja Republičkom fondu PIO, doprinose za nezaposlenost kod nadležne Nacionalne službe za zapošljavanje, doprinos za zdravstveno osiguranje kod Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje, u visini prema Zakonu o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje na dan uplate. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 56.983,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do dana isplate.
Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3252/21 od 11.08.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijena je, kao neosnovana, žalba tuženog i umešača na strani tuženog i potvrđena je prvostepena presuda. Odbijeni su zahtevi tuženog i umešača na strani tuženog za naknadu troškova žalbenog postupka.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je izjavio blagovremenu reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o reviziji odluči kao o izuzetno dozvoljenoj, primenom člana 404. Zakona o parničnom postupku.
Imajući u vidu različitu sudsku praksu u istoj pravnoj situaciji izraženu u presudama Vrhovnog kasacionog suda na koje je revident ukazao, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da su u konkretnom slučaju ispunjeni uslovi iz člana 404. Zakona o parničnom postupku ("Službeni glasnik RS", br. 72/2011…18/2020, u daljem tekstu: ZPP) da se revizija smatra izuzetno dozvoljenom, pa je radi potrebe ujednačavanja sudske prakse doneo odluku kao u stavu prvom izreke.
Ispitujući pravilnost pobijane presude, u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija tuženog osnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u utuženom periodu počev od 01.10.2016. godine do 01.09.2019. godine, bio u radnom odnosu kod tuženog na neodređeno vreme, a tuženi mu je kao poslodavac, za taj period isplaćivao naknadu troškova za ishranu u toku rada u iznosu od 3.500,00 dinara bruto mesečno. Iznosi dosuđeni tužiocu predstavljaju razliku između naknade troškova ishrane u toku rada obračunate u vrednosti propisanoj Posebnim kolektivnim ugovorom za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike („Službeni glasnik RS” br. 27/15 od 18.03.2015. godine, koji je stupio na snagu 26.03.2015. godine) i Posebnim kolektivnim ugovorom za javna i javno komunalna preduzeća grada Pančeva („Službeni glasnik RS” br. 59/2015) i naknade tih troškova isplaćenih tužiocu za utuženi period. Visina potraživanja utvrđena je na osnovu obračuna dostavljenih od strane tuženog. Umešač u ovoj parnici je Grad Pančevo kao osnivač tuženog.
Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su primenjujući članove 1,2,3,4, 118. stav 1. tačka 5. i 6, 246. stav 1. i 2, 258. i 259. Zakona o radu, člana 9. st. 1. i 2. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, pravila iz odredbe člana 65. Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije i odredbe člana 80, 84. i 85. Posebnog kolektivnog ugovora za javna i javno komunalna preduzeća Grada Pančeva, ocenili da tužilac osnovano potražuje manje isplaćenu naknadu troškova za ishranu u toku rada u skladu sa posebnim kolektivnim ugovorima, da se pravila iz člana 4. Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih javnih primanja kod korisnika javnih sredstava ne odnose na naknadu za ishranu u toku rada, pa su kao osnovan usvojili postavljeni tužbeni zahtev.
Po oceni Vrhovnog kasacionog suda osnovano se revizijom tuženog ukazuje da su nižestepeni sudovi na pravilno utvrđeno činjenično stanje pogrešno primenili materijalno pravo.
Odredbom člana 1. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarade i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“, broj 116/14 – stupio na snagu 28.10.2014. godine) propisano je da se ovim zakonom privremeno uređuje osnovica, odnosno vrednost radnog časa, vrednost boda i vrednost osnovne zarade, za obračun i isplatu plata, odnosno zarada kao i drugih stalnih primanja izabranih, imenovanih, postavljenih i zaposlenih lica kod korisnika javnih sredstava, sa ciljem očuvanja finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plata i zarada u javnom sektoru. U članu 3. stav 1. navedenog zakona, propisano je da se platom smatra zarada zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđena u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose, odnosno plate izabranog, imenovanog i postavljenog lica, zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđenog u skladu sa zakonom koji uređuje platu u državnim organima, organima lokalne vlasti, organizacijama obaveznog socijalnog osiguranja i javnim službama. U članu 4. istog zakona propisano je da su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećavaju osnovice, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plate i drugih stalnih primanja kod subjekata iz člana 2. ovog zakona, donet za vreme primene ovog zakona.
Tuženi je korisnik budžetskih sredstava, pa se na njega, osim pomenutog zakona, primenjuje i Zakon o budžetu i Zakon o budžetskom sistemu, pa obaveze koje preuzima moraju odgovarati aproprijaciji koja mu je odobrena za tu namenu u odgovarajućoj budžetskoj godini (član 54. Zakona o budžetskom sistemu).
Pod zaradom se smatraju primanja iz radnog odnosa kao što je, između ostalog, i naknada za ishranu u toku rada, a što proizlazi iz odredbe člana 105. Zakona o radu, a pojam zarade u skladu sa Zakonom o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, podrazumeva zaradu utvrđenu u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose. Drugačije tumačenje pojma zarade nema uporište u zakonu.
S obzirom da su pravila iz Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, Zakona o budžetu i Zakona o budžetskom sistemu imperativne prirode koja se moraju bezuslovno poštovati, bez prava da se u njima bilo šta menja, kod budžetskog finansiranja plata kod tuženog nije moguće primeniti korektivno pravilo iz člana 8. stav 2. Zakona o radu, jer je upravo zakonom određen način utvrđivanja osnovice za plate.
Zbog toga su, po shvatanju Vrhovnog kasacionog suda, odredbe Posebnog kolektivnog ugovora, donete nakon stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava ništave i kao takve ne mogu da proizvode pravno dejstvo. Citirani zakoni su imperativnog karaktera, pa Kolektivni ugovor (kao i svaki ugovor) ne može biti suprotan zakonu (član 103. ZOO u vezi člana 240. Zakona o radu), usled čega su nižestepene presude preinačene i tužbeni zahtev tužioca odbijen, kao neosnovan.
Na osnovu člana 416. ZPP odlučeno je kao u stavu drugom izreke.
Prema konačnom uspehu tuženog u sporu, tuženom primenom čl. 153., 154. i 163. ZPP pripada pravo na naknadu troškova prvostepenog, drugostepenog i revizijskog postupka, i to: pravo na naknadu troškova za sastav odgovora na tužbu i jednog obrazložena podneska u iznosu od po 6.000,00 dinara, za zastupanje tuženog od strane advokata na dva održana ročišta u iznosu od po 7.500,00 dinara, za pristup advokata na jedno neodržano ročište u iznosu od 4.500,00 dinara, za taksu na odgovor na tužbu u iznosu od 2.038,00 dinara, za sastav žalbe u iznosu od 18.000,00 dinara i takse na žalbu i na odluku po žalbi u iznosu od po 3.407,00 dinara, za takse na reviziju u iznosu od 6.813,00 dinara, te revizijsku odluku u iznosu od 10.221,00 dinara, što sve ukupno iznosi 75.386,00 dinara, sve odmereno prema Tarifi o nagradama i naknadama troškova za rad advokata i Tarifi iz Zakona o sudskim taksama, važećoj na dan nastanka taksene obaveze, zbog čega je primenom člana 165. stav 2. ZPP odlučeno kao u stavu trećem izreke.
Predsednik veća - sudija
Branko Stanić,s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
