Ispitujući pravilnost pobijane odluke primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 18/20), Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da revizija nije osnovana.

U sprovedenom postupku nisu učinjene bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. U postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do nepravilne primene nekih od odredaba ovog zakona, zbog čega nema ni bitne povrede iz člana 374. stav 1. ZPP na koju se revizijom ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je 13.01.2014. godine tuženom podnela zahtev za naknadu štete, koju je pretrpela zbog zauzimanja dela parcele i seče drvne mase na njenim parcelama koje je stekla po Ugovoru o deobi između zakonskih naslednika pred Osnovnim sudom u Ivanjici u predmetu Ov 2831/2014 od 21.07.2014. godine, prema kome je parcela .. pripala u svojinu tužilji sa udelom 1/1, a parcela .. sa udelom od 1/2. Iz zapisnika sačinjenog od strane pravnog prethodnika tuženog Špik OUR Golija, sa predstavnicima, i BB i VV, pravnih prethodnika tužilje, utvrđeno je da se na mestu zvanom „... reka“, u šumi zv. „Gore“, a na kp.br. .. u KO ..., vrši prokop novog puta od javnog interesa i to od pravca ..., prema pravcu sela ..., čija trasa prolazi i kroz sporni deo napred navedene katastarske parcele, uz uklanjanje postojećih stabala. Sporazumeli su se da OUR Špik Golija izvrši svu seču stabala na trasi prokopanog puta na delu sporne katastarske parcele i iste preradi u sortimente, a u prisustvu predstavnika izvršen je premer po količini i po sortimentima. Utvrđeno je da se oko ove parcele vodi spor i dogovoreno da ukoliko spor na kp.br. .. KO ... dobiju BB i VV, zadržavaju pravo naknade za ove drvne sortimente i to po ceni koštanja u momentu donošenja presude, odnosno njene izvršnosti, a ukoliko spor na predmetnoj parceli dobije Špik OUR Golija, samim tim stiče pravo i na korišćenje posečene drvne mase, radi prokopa puta, i da se time BV oslobađaju bilo kakve naknade, s obzirom da je OUR Špik Golija iskoristila predmetnu drvnu masu u režiji lične proizvodnje. Obnovom katastarskog operata 1947. godine kp.br. .. KO ... upisana je u popisni list br. .. KO ... na ime Dobro Crkve ..., a 1962. godine na osnovu presude Okružnog suda u Čačku Gž 793/61, formirane su kp.br .. i .. KO ... i iste su upisane u posedovni list .. KO ... na ime GG iz ... 1972. godine na osnovu Ugovora o potvrdi obnovljene deobe Ov 711/71 od 26.11.1971. godine. Opštinski sud Ivanjica u posedovnom listu br. .. KO ... upisuje VV 1/1, i BB 1/2, oba iz ... . Ustrojavanjem Katastra nepokretnosti i prenumeracijom posedovnih listova poslovni list br. .. KO ... prelazi u ln.br. .. KO ... i ostaju isti vlasnici. Osnovni sud u Užicu, Sudska jedinica Požega je na osnovu naslednog rešenja O 156/88 od 07.10.2013. godine, u ln.br. .. upisao umesto VV, AA sa 1/2, ovde tužilju. Osnovni sud Ivanjica na osnovu naslednog rešenja O 1323/13 od 15.05.2014. godine u ln.br. .. KO ... umesto BB, na 1/2 upisuje DD sa 1/6, ĐĐ sa 1/6 i EE sa 1/6. Na osnovu ugovora o deobi Ov 2831/2014 od 21.07.2014. godine, Osnovni sud Ivanjica na kp.br .. u ln.br. .. KO ... upisuje AA, ovde tužilju, sa udelom od 1/1 i na kp.br. .. sa udelom 1/2. Iz nalaza i mišljenja veštaka geodetske struke utvrđeno je da je kp.br. .. KO ... šuma 7. klase, ukupne površine 1.78,10 ha, upisana na ime suvlasnika, između ostalih, tužilju AA sa udelom 3/6, a parcela kp.br. .. KO ... pašnjak 7. klase površine 0.37,20 ha, upisana je na ime AA ovde tužilje sa udelom 1/1, da je preko kp.br. .. i dela kp.br. .. koji pripada tužilji prokopan šumski kamionski put, ukupne dužine 301m, prosečne širine 9,56 m i površine 0.28,78 ha od čega preko kp.br. .., površine 0.18,58 ha i preko kp.br .. površine 0.10,20 ha. Opisani put prelazi preko kp.br. .. i kp.br. .. koji je u deobi pripao tužilji i nijednim delom ne prelazi istočni deo te parcele koji je pripao u deobi DD, ĐĐ i EE. Zbog prokopavanja šumskog kamionskog puta izvršena je potpuna seča na kp.br. .. i na zapadnom delu kp.br. .. koji drži tužilja. Iz nalaza veštaka šumarske struke utvrđena je vrednost ukupno posečene drvne mase na kp.br. .. i na kp.br. .., u periodu od 19 na dan veštačenja 21.01.2021. godine u iznosu od 717.515,00 dinara. Tržišna vrednost zauzetog šumskog zemljišta iznosi 107.100,00 dinara na dan veštačenja.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, drugostepeni sud je zaključio da iz utvrđene činjenice, da je predmetno šumsko zemljište na osnovu sporazuma stranaka pravnog prethodnika tužilje i ostalih suvlasnika i nadležnog organa tužene, privedeno nameni i koristi se kao šumski kamionski put za potrebe tuženog i meštane naselja, jasno proizlazi da tužilja navedeno zemljište ne može koristiti. Iz tih razloga tuženi je dužan da isplati tužilji novčanu naknadu u visini tržišne vrednosti predmetnog zemljišta i vrednosti posečenih stabala prema cenama na dan veštačenja sa pripadajućom kamatom.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilno je drugostepeni sud primenio materijalno pravo pri odlučivanju o tužbenom zahtevu, a revizijskim navodima tuženog se neosnovano ukazuje na suprotno.

U toku postupka je utvrđeno da su katastarske parcele oduzete od pravnih prethodnika tužilje, da je na tim parcelama tokom 1988. godine izgrađen put, a nije doneto rešenje o eksproprijaciji niti o naknadi, zbog čega je izvršena faktička eksproprijacija. Stoga, pravni osnov potraživanja tužilje nije naknada štete, već se radi o faktičkoj eksproprijaciji nepokretnosti, za koju naknada nikada nije isplaćena. Pitanje naknade za zauzeto zemljište i posečena stabla sa tog zemljišta, pa i prigovor zastarelosti te vrste potraživanja, treba razmatrati shodnom primenom odredbi Zakona o eksproprijaciji, a ne primenom pravila o naknadi štete, kako se to neosnovano ističe u reviziji. Zauzimanjem zemljišta radi izgradnje javnog puta, bez odluke nadležnog organa, izvršena je faktička eksproprijacija dela parcela koje su u svojini tužilje, pa joj iz tih razloga pripada naknada po odredbama Zakona o eksproprijaciji. U tom kontekstu treba ceniti i prigovor zastarelosti. Naime naknada za izuzeto zemljište i posečena stabla nije utvrđena ni isplaćena, mada je to bila obaveza korisnika zauzetog zemljišta, te s obzirom da se naknada određuje po službenoj dužnosti raniji vlasnik eksproprisane nepokretnosti ne može da snosi nikakve štetne posledice zbog eventualnih propusta državnih organa. Zbog toga, zastarelost potraživanja pravične naknade za nepokretnosti koje su prešle u društvenu svojinu po osnovu eksproprijacije, odnosno nacionalizacije po drugom zakonskom osnovu, gde se naknada određuje po službenoj dužnosti, počinje da teče prvog dana posle dana kad je raniji vlasnik nepokretnosti prema zakonu imao pravo da zahteva naknadu određenu poravnanjem ili odlukom suda. Iz navedenog proizlazi da se ne može govoriti o gubitku bilo prava da se traži određivanje visine naknade, bilo samog prava na tu naknadu s obzirom da ista još nije određena.

U konkretnom slučaju tužilja je dokazala da su parcele na kojima ima pravo svojine prešle u sastav javnog puta i da se koriste za odvijanje saobraćaja, kako od strane tuženog tako i od strane meštana i postale su dobro u opštoj upotrebi. Kako je do oduzimanja došlo odlukom pravnog prethodnika tuženog, kao aktom javne vlasti, koja je realizovana, a rešenje o eksproprijaciji i određivanju naknade za eksproprisanu imovinu nikada nije doneto, radi se o takozvanoj faktičkoj eksproprijaciji, to tužilja ima pravo na zaštitu zbog uskraćenog prava na uživanje imovine, odnosno pripada joj pravo na pravičnu novčanu naknadu u smislu člana 58. stav 2. Ustava RS u vezi sa članom 1. Protokola broj 1 uz Konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Ustavne odredbe i Konvencijsko pravo ukazuju na obavezu isplate razumne naknade za oduzetu imovinu, za parcele i posečena stabla, po tržišnim cenama u vreme presuđenja, koja je u postupku utvrđena veštačenjem. S obzirom na navedeno, nisu osnovani navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Na osnovu izloženog, Vrhovni kasacioni sud je primenom člana 414. stav 1. ZPP, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Jasminka Stanojević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić