U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a u postupku pred drugostepenim sudom nisu učinjene bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. tog Zakona, na koje revident u reviziji ukazuje, s obzirom na to da je činjenično stanje ono koje je utvrđeno u prvostepenoj presudi. Suprotno tvrdnji revidenta, drugostepeni sud je ocenio bitne žalbene navode i naveo razloge koje je uzeo u obzir po službenoj dužnosti, pa u drugostepenom postupku nije učinjena ni bitna povreda postupka iz člana 374. stav 1. u vezi člana 396. stav 1. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, presudom Osnovnog suda u Požarevcu P2 399/11 od 01.07.2011. godine razveden je brak tužiočevih roditelja i odlučeno je da se tada njihova zajednička deca maloletni AA i maloletna VV, povere ocu na samostalno vršenje roditeljskog prava, a ovde tužena kao majka, obavezana je da na ime svog doprinosa izdržavanju maloletne dece mesečno plaća po 6.000,00 dinara, za oba deteta 12.000,00 dinara, počev od 01.07.2011. godine pa ubuduće. Tužilac je u vreme donošenja navedene presude imao 10 godina i bio učenik trećeg razreda osnovne škole. U školskoj 2020/2021. godine započeo je studije na ... fakultetu u Beogradu, kao redovan student i položio sva tri ispita predviđena za zimski semestar prve godine integrisanih osnovnih i master akademskih studija drugog stepena u statusu studenta koji se finansira iz budžeta na studijskom programu ... . Tužilac živi u ... u stanu svog oca, a njegove mesečne potrebe za školovanje, ishranu, higijenu, odevanje, prevoz i režijske troškove utvrđene su u visini do 44.000,00 dinara. Tužilac nema drugih vannastavnih aktivnosti, ne radi i nema nepokretnu imovinu na svoje ime. Tužena živi u ..., zaposlena je u ... ustanovi „GG“ u kojoj ostvaruje prosečnu mesečnu zaradu oko 62.000,00 dinara. Živi sama u stanu za koji plaća zakupninu u iznosu od 200 evra i režijske troškove. Osim ovih troškova tužena plaća i mesečnu ratu kredita u iznosu od 6.000,00 dinara. Nema zakonsku obavezu izdržavanja drugih lica, jer se sada punoletna ćerka VV koja živi u stanu njenih roditelja u ..., ne nalazi na redovnom školovanju. Tužena nema nepokretnosti upisane na svoje ime. Otac tužioca je vlasnik sa udelom od 100% u Veterinarskoj stanici DOO „DD“ sa mesečnom zaradom od oko 30.000,00 dinara, ima dva objekta u ..., četvorosobni stan površine 91 m2 i porodičnu stambenu zgradu površine 99 m2, a u ... poseduje jednosoban stan površine 39 m2, u kojem tužilac stanuje kao student.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su obavezivali tuženu da na ime svog doprinosa izdržavanju tužioca plaća mesečno iznos od 12.000,00 dinara, počev od dana podnošenja tužbe, pa ubuduće, dok za to budu ispunjeni zakonski uslovi.

Prema članu 164. Porodičnog zakona visina izdržavanja može se smanjiti ili povećati ako se promene okolnosti na osnovu kojih je doneta prethodna odluka. Po članu 160. istog zakona izdržavanje se određuje prema potrebama poverioca i mogućnostima dužnika izdržavanja pri čemu se vodi računa o minimalnoj sumi izdržavanja (stav 1). Potrebe poverioca izdržavanja zavise od njegovih godina, zdravlja, obrazovanja, imovine, prihoda, te drugih okolnosti od značaja za određivanje izdržavanja (stav 2). Mogućnosti dužnika izdržavanja zavise od njegovih prihoda, mogućnosti za zaposlenje i sticanje zarade njegove imovine, njegovih ličnih potreba, obaveza da izdržava druga lica te i drugih okolnosti od značaja za određivanje izdržavanja (stav 3).

Roditelji su nakon sticanja punoletstva dužni da izdržavaju svoje dete koje se redovno školuje i takva njihova obaveza traje do završetka školovanja u odgovarajućoj školi, odnosno fakultetu. U svakom slučaju, obaveza roditelja prestaje kada dete navrši 26. godinu života (član 155. stav 2. Porodičnog zakona). Izdržavanje punoletnog deteta koje se školuje uslovljeno je postojećim mogućnostima roditelja, i zato su roditelji u obavezi da se staraju o daljem školovanju i stručnom usavršavanju svoje punoletne dece u meri u kojoj to, po redovnom toku stvari, dopuštaju njihove materijalne mogućnosti.

U konkretnom slučaju prema utvrđenom činjeničnom stanju, visina izdržavanja koja je dosuđena prethodno donetom sudskom odlukom određena je prema potrebama tužioca – tada maloletnog deteta starog deset godina. Protekom vremena (više od devet godina) troškovi i potrebe tužioca su njegovim razvojem, odrastanjem i školovanjem nakon punoletstva evidentno uvećane, što znači da su nastupile promenjene okolnosti u pogledu tužiočevih potreba koje su od značaja za izdržavanje (ishrana, odevanje, higijena, obrazovanje, stanovanje), a u odnosu na vreme kada je doneta prethodna odluka o visini izdržavanja, pa postoji osnov za izmenu iste. S druge strane, mogućnosti tužene da plaća izdržavanje nisu u bitnom izmenjene.

Tužilac je u školskoj 2020/2021. godine upisao studije na ... fakultetu u Beogradu, kao redovan student i položio sve predviđene ispite za prvi semestar prve godine studija, što upućuje na redovno školovanje i izvršavanje školskih obaveza. Svrha sticanja višeg stepena obrazovanja deteta je sticanje većih i boljih mogućnosti za njegovo zaposlenje, a roditelji su prema članu 155. stav 2. Porodičnog zakona, dužni da tada doprinose izdržavanju deteta u skladu sa svojim mogućnostima koje utiču na određivanje visine izdržavanja, ali ne i na osnovanost samog prava na izdržavanje.

Pravilno su nižestepeni sudovi primenom odredaba čl. 160.-163. Porodičnog zakona, utvrdili potrebe punoletnog tužioca koje su uslovljene njegovim godinama i potrebama za obrazovanjem, usaglašene zahtevima i uslovima sredine u kojoj živi, koje su se povećale u odnosu na potrebe na osnovu kojih je doneta prethodna odluka, kao i mogućnosti tužene da dopirnosi izdržavanju, koje su uslovljene njenim prihodima, te njenim ličnim potrebama. Imajući u vidu sve okolnosti konkretnog slučaja i primenjujući na njih kriterijume za određivanje izdržavanja, Vrhovni Kasacioni sud nalazi da je pravilan zaključak drugostepenog suda da je tužena u mogućnosti, suprotno revizijskim navodima, da na ime svog doprinosa za izdržavanje svog sina, plaća iznos od 12.000,00 dinara mesečno koji je minimalan, s obzirom na uzrast punoletnog tužioca i njegove utvrđene potrebe. Dosuđenim izdržavanjem obezbeđuju se osnovne mesečne potrebe tužioca, a istovremeno se ne ugrožava egzistencija same tužene, kao dužnika izdržavanja, naročito imajući u vidu da tužena ne ukazuje da doprinosi njegovom izdržavanju na drugi način, kao i okolnost da nema obavezu izdržavanja drugih lica, pri tom imajući u vidu i obavezu oca tužioca, da doprinosi izdržavanju do zadovoljenja ukupnih potreba tužioca. Zbog toga se navodima revizije tužene neosnovano ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

O troškovima postupka odlučeno je pravilnom primenom članova 153. stav 1. i 154. stav 2. ZPP, u vezi sa članom 207. Porodičnog zakona.

Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u stavu prvom izreke.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić