Presudom Višeg suda u Nišu Gž 1665/20 od 09.06.2021. godine, stavom prvim izreke, delimično je usvojena žalba tužioca i preinačena presuda Osnovnog suda u Nišu P 5228/19 od 26.05.2020. godine u prvom stavu izreke, tako što je delimično usvojen tužbeni zahtev i obavezana tužena da isplati tužiocu naknadu za korišćenje građevinskog zemljišta u iznosu od 12.770,00 dinara, naknadu za eko taksu u iznosu od 2.922,00 dinara i naknadu za etažno održavanje u iznosu od 16.739,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na ove iznose počev od 07.03.2016. godine do isplate, a odbijen deo tužbenog zahteva kojim je tužilac tražio da se tužena obaveže na isplatu naknade JKP „Objedinjena naplata“ Niš u iznosu od 2.218,00 dinara, naknade za sakupljanje otpada u iznosu od 82.675,00 dinara i naknade za odlaganje komunalnog otpada u iznosu od 1.490,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na ove iznose od 07.03.2016. godine do isplate, a na ime neizmirene ugovorne obaveze zaključno sa novembrom 2014. godine, na osnovu zaključenog ugovora br. .../.../... od 30.12.2014. godine. Stavom drugim izreke, delimično je odbijena žalba tužene i potvrđena presuda Osnovnog suda u Nišu P 5228/19 od 26.05.2020. godine u drugom stavu izreke. Stavom trećim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima postupka, sadržano u trećem stavu izreke presude Osnovnog suda u Nišu P 5228/19 od 26.05.2020. godine, tako što je obavezana tužena da naknadi tužiocu troškove parničnog postupka u iznosu od 21.988,00 dinara u roku od osam dana od dana prijema presude. Stavom četvrtim izreke, odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova drugostepenog parničnog postupka. Stavom petim izreke, odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova drugostepenog parničnog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužena je, na osnovu člana 404. ZPP, blagovremeno izjavila reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, u ovom sporu ima mesta odlučivanju o reviziji tužene radi tumačenja prava na kojem su nižestepeni sudovi zasnovali odluku o novčanoj obavezi tužene.

Iz tog razloga, na osnovu člana 404. ZPP, odlučeno je kao u prvom stavu izreke.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tužene delimično osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac i BB kao dužnik zaključili su 30.12.2014. godine ugovor o priznanju duga i njegovoj otplati na rate. Ugovorom je predviđena obaveza dužnika da dug, koji do dana zaključenja tog ugovora iznosi 117.064,00 dinara, isplati poveriocu u 60 mesečnih rata. Ugovor je potpisala tužena, kao i menicu izdatu kao sredstvo obezbeđenja ugovornih obaveza. Tužena nije imala ovlašćenje dužnika BB za zaključenje tog ugovora. Tužilac je 07.12.2015. godine pozvao tuženu da izvrši sve obaveze iz ugovora od 30.12.2014. godine i neizmireni deo redovnog duga u iznosu od 6.795,00 dinara, a 24.02.2016. godine podneo je protiv tužene predlog za izvršenje na osnovu verodostojne isprave - izvoda iz poslovnih knjiga. Podnetim predlogom tražio je izvršenje radi naplate novčanog potraživanja iz navedenog ugovora i duga nastalog nakon njegovog zaključenja, u periodu od decembra 2014. godine do septembra 2015. godine.

Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je delimično usvojio tužbeni zahtev - u delu potraživanja naknade za korišćenje građevinskog zemljišta i naknade za eko taksu, a u preostalom delu je tužbeni zahtev odbio. Takvu odluku sud je doneo primenom pravila o zastarelosti potraživanja, smatrajući da je tužena potpisivanjem ugovora od 30.12.2014. godine preuzela dug BB u smislu člana 446. Zakona o obligacionim odnosima i na taj način postala pasivno legitimisana u ovom sporu.

Drugostepeni sud je, odlučujući o žalbama stranaka, delimično usvojio žalbu tužioca a žalbu tužene odbio u pogledu odluke o glavnoj stvari iz protivtužbe. Po stanovištu tog suda, tužena je potpisivanjem ugovora od 30.12.2014. godine pristupila dugu BB, za šta joj nije bila potrebna njegova saglasnost.

Osnovano se revizijom tužene ukazuje da su nižestepeni sudovi pogrešno pr imenili odredbe članova 446. i 451. Zakona o obligacionim odnosima, na kojima su zasnovali svoje zaključke o njenoj pasivnoj legitimaciji kao potpisnika ugovora od 30.12.2014. godine i preuzimaoca duga, odnosno lica koje je pristupilo dugu dužnika.

Po stanovištu revizijskog suda, označeni ugovor nije ni ugovor o preuzimanju duga iz člana 446. Zakona o obligacionim odnosima, niti ugovor o pristupanju dugu iz člana 451. tog zakona. Preuzimanje duga vrši se ugovorom između dužnika i preuzimaoca, na koji je pristao poverilac. U ovom slučaju to bi značilo da ugovor zaključuju dužnik BB i tužena, a takav ugovor između njih nije zaključen. Ugovor o pristupanju dugu zaključuje se između poverioca i trećeg lica kojim se ono obavezuje da će isplatiti njegovo potraživanje od dužnika i kojim ono stupa u obavezu pored dužnika. Ugovor od 30.12.2014. godine nije zaključen između poverioca (tužioca) i trećeg lica (tužene), već između poverioca i dužnika BB, a okolnost da je ugovor za dužnika potpisala tužena ne znači da je tako pristupila njegovom dugu.

Sledstveno izloženom, pravni odnos iz kojeg potiče sporno novčano potraživanje postoji između tužioca i BB. Ugovorom od 30.12.2014. godine tužena nije preuzela dug BB, niti je tim ugovorom ona pristupila njegovom dugu. Zbog toga tužena nije pasivno legitimisana u ovom sporu, jer dužničko-poverilački odnos postoji između tužioca i BB. Tužilja je u tom odnosu treće lice, ali bez svojstva preuzimaoca duga ili lica koje je dugu pristupilo.

Međutim, nisu osnovani navodi revizije da je materijalno pravo pogrešno primenjeno pri odlučivanju o ništavosti ugovora od 30.12.2014. godine i blanko menice. Dužnik iz tog ugovora, koji je tužena potpisala bez njegovog ovlašćenja, isti nije odobrio tako da se smatra da ugovor nije ni zaključen (član 88. stav 3. Zakona o obligacionim odnosima). Ne može se osnovano tražiti utvrđenje ništavosti ugovora za koji se smatra da nije ni zaključen, a tužena nije dokazala svoju tvrdnju da blanko menicu nije potpisala.

Iz navedenih razloga, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u drugom, a na osnovu člana 414. stav 1. tog zakona, kao u trećem stavu izreke.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić