Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 312/21 od 11.03.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena prvostepena presuda u stavu prvom izreke. Stavom drugim izreke, preinačena je prvostepena presuda u stvovima drugom, trećem i četvrtom izreke tako što je: a) odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje kojim je traženo da se obaveže tuženi da joj na ime kapitalizirane rente za period od 01.08.2020. godine do 01.08.2025. godine (datum sticanja prava tužilje na starosnu penziju) isplati iznos od 446.458,67 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na ovaj iznos od dana presuđenja do konačne isplate; b) usvojen tužbeni zahtev tužilje i obavezana tužena da tužilji na ime naknade materijalne štete radi angažovanja BB za pomoć u kućnim poslovima usled apsolutne nesposobnosti za rad u trajanju od 30 meseci isplati i to: i iznos od 15.000,00 dinara sa mesec februar 2012. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.03.2012. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec mart 2012. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.04.2012. godine do konačne isplate, iznos od 15,000,00 dinara za mesec april 2012. godine sa zakonskom zateznom kamatom od od dana isplate 01.50.2012. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec maj 2012. godine sa zakonskom zateznom kamatom od od dana isplate 01.06.2012. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec jun 2012. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.07.2012. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec jun 2012. godine sa zakonskom zateznom kamatom od od dana isplate 01.08.2012. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec avgust 2012. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.09.2012. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec septembar 2012. godine sa zakonskom zateznom kamatom od 01.10.2012. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec oktobar 2012. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.11.2012. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec novembar 2012. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.12.2012. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec decembar 2012. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.01.2013. godine do konačne isplate; iznos od 15.000,00 dinara za mesec januar 2013. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.02.2013. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec februar 2013. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.03.2013. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec mart 2013. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.04.2013. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec april 2013. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.05.2013. godine, kao dana isplate, do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec maj 2013. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.06.2013. godine iznos od 15.000,00 dinara za mesec jun 2013. godine, sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.07.2013. godine do konačne isplate; iznos od 15.000,00 dinara za mesec jul 2013. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.08.2013. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec avgust 2013. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.09.2013. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec septembar 2013. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.10.2013. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec oktobar 2013. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.11.2013. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec novembar 2013. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.12.2013. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec decembar 2013. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.01.2014. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec januar 2014. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.02.2014. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec februar 2014. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.03.2014. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec mart 2014. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.04.2014. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec april 2014. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.05.2014. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec maj 2014. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.06.2014. godine do konačne isplate, iznos od 15.000,00 dinara za mesec jun 2014. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.07.2014. godine do konačne isplate i iznos od 15.000,00 dinara za mesec jul 2014. godine sa zakonskom zateznom kamatom od dana isplate 01.08.2014. godine do konačne isplate kao neosnovan. v) obavezan tuženi da tužilji na ime troškova parničnog postupka plati iznos od 853.839,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do konačne isplate.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava sa pozivom na odredbu člana 404. ZPP.

Tužilja je dala odgovor na reviziju tuženog.

Prema odredbi člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku - u daljem tekstu: ZPP („Službeni glasnik RS“, broj 72/11 ... 18/20), revizija je izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija).

Odlučujući o dozvoljenosti revizije tuženog izjavljene protiv drugostepene odluke u potvrđujućem delu (stav prvi izreke), na osnovu člana 404. stav 2. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da nisu ispunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji u ovom delu kao izuzetno dozvoljenoj u smislu člana 404. stav 1. ZPP, jer ne postoji potreba za ujednačavanjem sudske prakse niti potreba novog tumačenja prava imajući u vidu da se pitanje naknade štete zbog izgubljene zarade u slučaju telesne povrede rešava u svakom konkretnom slučaju na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja. U ovom slučaju, medicinskim veštačenjem preko veštaka specijaliste neuropsihijatrije i medicine rada je nesumnjivo utvrđeno da je uzrok potpunog gubitka radne sposobnosti i odlaska tužilje u invalidsku penziju 19.07.2012.godine bila kombinacija postojanja psihičke bolesti (koja je postojala kod tužilje u vreme povređivanja) i traume – povrede, i u kojoj meri je svaki od ovih činilaca doprineo potpunom gubitku radne sposobnosti, što je uzeto u obzir prilikom odlučivanja o visini naknade ovog vida štete (čija visina je utvrđena ekonomskim veštačenjem). Osim toga, u reviziji tuženog se ne ukazuje na postojanje drugačijih odluka donetih u istoj činjeničnoj i pravnoj situaciji, tako da pravilna primena materijalnog prava u sporovima sa tužbenim zahtevom kao u konkretnom slučaju zavisi od utvrđenog činjeničnog stanja. Iz navedenih razloga, odlučeno je kao u stavu prvom izreke.

Ispitujući dozvoljenost revizije tuženog protiv stava prvog izreke drugostepene odluke u smislu člana 410. stav 2. tačka 5. ZPP Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija tuženog u ovom delu nije dozvoljena.

Naime, odredbom člana 403. stav 3. ZPP propisano je da revizija nije dozvoljena u imovinsko-pravnim sporovima ako vrednost predmeta spora pobijanog dela ne prelazi dinarsku protivvrednost od 40.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe.

Tužba radi isplate naknade štete tužilji zbog izgubljene zarade usled potpune nesposobnosti za rad je podneta dana 29.01.2015. godine, a vrednost predmeta spora pobijanog potvrđujućeg dela je 924.250,24 dinara.

Imajući u vidu da se u konkretnom slučaju (kada je reč o ovom zahtevu tužilje) radi o imovinsko-pravnom sporu, koji se odnosi na novčano potraživanje, u kome vrednost predmeta spora pobijanog dela ne prelazi dinarsku protivvrednost 40.000 evra, to je Vrhovni kasacioni sud našao da revizija tuženog u ovom delu nije dozvoljena, primenom odredbe člana 403. stav 3. ZPP.

Na osnovu člana 413. ZPP odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

S obzirom da je revizija tuženog u delu kojim se pobija drugostepena odluka u preinačavajućem delu pod b), koje preinačenje se odnosilo na stav treći izreke prvostepene presude, dozvoljena po odredbi člana 403. stav 2. tačka 2. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 18/20) to nije bilo potrebe da se o istoj odlučuje kao o posebnoj reviziji.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. ZPP, pa je našao da je revizija tuženog delimično osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je dana 30.01.2012. godine pala u Jagodini prilikom pokušaja prelaza sa jedne na drugu stranu ulice (preko pešačkog prelaza), sa čijeg trotoara nije bio uklonjen led. Veštačenjem preko veštaka specijaliste sudske medicine utvrđeno je da je tom prilikom tužilja zadobila teške telesne povrede (prelom glave desne žbične kosti i toksimalnog gorenjeg dela desne lakatne kosti, kao i iščašenje desnog ramenog zgloba), usled kojih je, prema medicinskoj dokumentaciji, ostala poptuno nesposobna za rad za poslove u domaćinstvu u trajanju od dve godine i šest meseci. Pre povređivanja, tužilja je radila kao ... i ... u ... . Nakon povrede, tužilji je rađena operacija desne ruke, zbog čega je u bolnici bila 20 dana (tokom februara 2012.godine). Iz bolnice je otpuštena sa ortopedskim pomagalom za ruku koje je nosila nepuna dva meseca. Stanje ruke se, i pored rehabilitacije, pogoršavalo (jer prelomi nisu dobro srasli). Zbog toga je tužilja od jula meseca 2013. godine do septembra 2013. godine nosila „Ilizarov aparat“ (koji je fiksirao ruku u položaju savijenom od 90 stepeni), a potom gips od decembra 2013. godine do februara 2014. godine. U periodu od februara 2012. godine do jula 2014. godine tužilja je angažovala treće lice, svedoka BB, za pomoć u održavanju lične higijene i kućnim poslovima, uz mesečnu naknadu od po 15.000,00 dinara. Tužilja do 29.07.2019.godine nije ostvarila pravo na tuđu negu i pomoć, jer joj je zbog težine stanja u kom se nalazila bilo nužno da to što pre obezbedi, zbog čega nije ni podnosila taj zahtev.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev tužilje za naknadu materijalne štete radi angažovanja trećeg lica za pomoć u kućnim poslovima usled potpune nesposobnosti za rad u trajanju od 30 meseci (februar 2012. godine – juli 2014. godine) u iznosima od po 15.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dospelosti svakog pojedinog mesečnog iznosa do isplate (stav treći izreke), smatrajući da je ostvarivanje prava na naknadu ovog vida štete uslovljeno utvrđivanjem prava oštećenog na negu i pomoć drugog lica od strane nadležnog organa fonda PIO i u zakonom propisanom postupku, a koji zahtev tužilja nije podnela u smislu odredbe člana 41.a u vezi odredbe člana 18. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju.

Drugostepeni sud je bio stanovišta da je prvostepeni sud na pravilno i potpuno utvrđeno činjenično stanje u ovom delu pogrešno primenio materijalno prava kada je odbio tužbeni zahtev tužilje za naknadu materijalne štete radi angažovanja trećeg lica za pomoć u kućnim poslovima usled potpune nesposobnosti za rad u navedenom periodu, zbog čega je stavom drugim izreke preinačio prvostepenu presudu u tom delu (označivši ga pod b.) i usvojio ovaj tužbeni zahtev tužilje u celosti, jer je pravo tužilje na naknadu ovog vida materijalne štete nezavisno od podnošenja zahteva za ostvarivanja prava na negu i pomoć drugog lica pred RF PIO, pozivajući se na odredbu člana 154. Zakona o obligacionim odnosima.

Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, stanovište drugostepenog suda nije pravilno kada je reč o pravu tužilje na naknadu materijalne štete radi angažovanja trećeg lica za pomoć u kućnim poslovima za deo februara meseca 2012. godine, dok je u preostalom delu stanovište drugostepenog suda pravilno.

Odredbom člana 154. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima (ZOO) je propisano da ko drugome prouzrokuje štetu dužan je naknaditi je, ukoliko ne dokaže da je šteta nastala bez njegove. Odredbom stava 2. je propisano da za štetu od stvari ili delatnosti, od kojih postoji povećana opasnost štete za okolinu, odgovara se bez obzira na krivicu.

Odredbom člana 155. ovog zakona je propisano da je šteta umanjenje nečije imovine (obična šteta) i sprečavanje njegovog povećanja (izmakla dobit).

Odredbom člana 195. stav 1. ovog zakona je propisano da ko drugome nanese telesnu povredu ili mu naruši zdravlje, dužan je naknaditi mu troškove oko lečenja i druge potrebne troškove s tim u vezi, kao i zaradu izgubljenu zbog nesposobnosti za rad za vreme lečenja.

Odredbom člana 41a. stav 1. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju („Službeni glasnik RS“, broj 34/03 ... 6/21) je propisano da pravo na novčanu naknadu za pomoć i negu drugog lica, ima osiguranik i korisnik penzije, kome je zbog prirode i težine stanja povrede ili bolesti utvrđena potreba za pomoći i negom za obavljanje radnji radi zadovoljavanja osnovnih životnih potreba. Odredbom stava 2. istog člana je propisano da potreba za pomoći i negom drugog lica postoji kod lica iz stava 1. ovog člana koje je nepokretno, ili koje zbog težine i prirode trajnih bolesti i bolesnog stanja nije sposobno da se samostalno kreće ni u okviru stana uz upotrebu odgovarajućih pomagala, niti da se samo hrani, svlači, oblači i da održava osnovnu ličnu higijenu, kod slepog lica koje je izgubilo osećaj svetlosti sa tačnom projekcijom i kod lica koje postiže vid sa korekcijom do 0,05.

Pravilna primena odredaba čl. 154. i 195. stav 1. ZOO podrazumeva da oštećeni ima pravo samo na naknadu one štete koju je pretrpeo, a tužilja izvedenim dokazima u smislu odredbe člana stav 231. ZPP nije dokazala da je u periodu dok se nalazila na bolničkom lečenju imala potrebu za angažovanjem trećeg lica za pomoć u kućnim poslovima, što se osnovano ukazuje revizijom.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je neposredno nakon povređivanja (30.01.2012. godine) sledećih 20 dana bila na bolničkom lečenju (tokom februara 2012.godine) usled pretrpljenih povreda. Kod iznetog, suprotno stanovištu drugostepenog suda, u tom periodu nije imala potrebu za angažovanjem trećeg lica za pomoć u kućnim poslovima usled nesposobnosti za rad. Stoga tužilji za taj deo februara meseca 2012. godine ne pripada pravo na naknadu ovog vida štete u iznosu od 10.000,00 dinara (koliko je iznosilo davanje tužilje trećem licu imajući u vidu da je za mesec dana angažovanja trećeg lica plaćala naknadu od 15.000,00 dinara) sa kamatom od 01.03.2012. godine do isplate.

Zbog toga je Vrhovni kasacioni sud uvažio reviziju tuženog u ovom delu, i potvrdio prvostepenu presudu u delu stava trećeg izreke kojim je odbijen tužbeni zahtev tužilje za naknadu materijalne štete radi angažovanja trećeg lica za pomoć u kućnim uslovima za deo meseca februara 2012. godine (prvih 20 dana) za iznos od 10.000,00 dinara sa traženom zakonskom zateznom kamatom.

U preostalom delu revizija tužene je neosnovana. I po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, pravo tužilje na naknadu ovog vida materijalne štete za traženi period koji obuhvata poslednju trećinu februara 2012.godine zaključno sa julom 2014. godine, nije uslovljeno ostvarivanjem prava na negu i pomoć drugog lica u smislu odredbe člana 41.a Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju. Naime, shodno odredbi člana 195. stav 1. ZOO oštećenom koji je pretrpeo telesnu povredu ili mu je narušeno zdravlje, pored prava na naknadu troškova lečenja, pripada pravo na naknadu i drugih potrebnih troškova u vezi sa tim od lica koje odgovara za štetu. Pod drugim potrebnim troškovima u vezi lečenja podrazumevaju se i potrebni izdaci (troškovi) učinjeni za angažovanje trećeg lica koje oštećenom pruža negu (prilikom kretanja, putovanja, oblačenja, davanja hrane, obavljanja kućnih poslova ili zadovoljenja drugih ličnih potreba). U slučaju da je oštećeni ostvario pravo na negu i pomoć od strane nadležnog organa fonda PIO i u zakonom propisanom postupku shodno članu 41.a stav 1. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju („Službeni glasnik RS“, broj 34/03 ... 6/21), to lice bi imalo pravo da se regresira prema licu građansko pravno odgovornom za materijalnu štetu pruzrokovanu povredom, koje u stvari treba da snosi tu štetu. Kako su troškovi angažovanja trećeg lica u spornom periodu (deo februara 2012.godine – juli 2012.godine) podmireni iz imovine tužilje kao oštećenog lica, koja nije ostvarila pravo na negu i pomoć od strane nadležnog organa fonda PIO i u zakonom propisanom postupku shodno članu 41.a stav 1. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju („Službeni glasnik RS“, broj 34/03 ... 6/21), to tužilja ima pravo na naknadu učinjenih troškova od odgovornog lica – ovde tuženog (osnov odgovornosti tuženog raspravljen je donošenjem pravnosnažne međupresude prvostepenog suda P 2/15 od 05.04.2016.godine).

Na osnovu članova 416. stav 1. i 414. stav 1. ZPP odlučeno je kao u stavovima trećem i četvrtom izreke.

Vrhovni kasacioni sud je odluku o zahtevu tuženog za naknadu troškova postupka po reviziji, sadržanu u stavu petom izreke, doneo primenom člana 165. stavovi 1. i 2, u vezi sa članovima 153. stav 2. i 154. stav 1. ZPP, tako što je odbio zahtev tuženog za za naknadu troškova sastava revizije imajući u vidu delimičan uspeh u postupku po ovom vanrednom pravnom leku.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić