Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11...18/20) – u daljem tekstu: ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Navodima revizije da izreka pobijane presude ima nedostatke zbog kojih se ne može ispitati, da je izreka nerazumljiva, protivrečna sama sebi i razlozima presude, da su dati razlozi nerazumljivi i protivrečni sami sebi, kao i da nisu savesno i brižljivo cenjeni dokazi i dati iskazi, ukazuje se na bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP i člana 374. stav 1. u vezi člana 8. ZPP koje nisu propisane kao revizijski razlog u smislu člana 407. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je počev od 01.11.2008. godine u radnom odnosu na neodređeno vreme u opštinskoj upravi tužene, radeći na poslovima ... Tužilja je tvrdila da je u periodu od avgusta 2016. godine do kraja marta 2017. godine, po osnovu različite političke pripadnosti, diskriminisana po nalogu načelnika opštinske uprave, tako što je ovlašćenom radniku naloženo da samo za tužilju vodi evidenciju dolaska i odlaska sa rada. Iskaz ključnog svedoka, kome je prema navodima tužilje, bilo naloženo da evidentira samo njene dolaske i odlaske sa posla a ne i ostalih zaposlenih, ocenjen je kao nesiguran ne samo po pitanju te evidencije, već i u pogledu toga kada je njemu prestao radni odnos kod tužene. Preostali svedoci su imali samo posredna saznanja, upravo od ovog ključnog svedoka. Tužilja je izjavila da je od svedoka koji je vodio evidenciju o dolasku i odlaska sa rada zaposlenih, saznala da je evidentirao sve zaposlene, ali da se tadašnji načelnik opštinske uprave posebno interesovao za tužiljino prisustvo na radu. Takođe je izjavila da kada je za to imala potrebu, pre svega radi prisustva na ročištima u sudskim postupcima koje vodi protiv iste tužene, dobijala je dozvolu za izlazak i to joj nikada nije bilo uskraćeno.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su na osnovu odredbi člana 21. Ustava Republike Srbije, člana 1. Protokola 12 uz Evropsku konvenciju o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda, odredbi člana 2, 4-8, 16. i 45. Zakona o zabrani diskriminacije i člana 18. Zakona o radu, zaključili da je tužbeni zahtev tužilje neosnovan, jer tužilja nije učinila verovatnim da je bila diskriminisana prekomernim proveravanjem njenih dolazaka i odlazaka sa rada, kao i da briga poslodavca po pitanju poštovanja radne discipline ni u kom slučaju se ne može smatrati diskriminacijom na radu. Radnje koje tužilja smatra diskriminatorskim ničim ne ugrožavaju jednako ostvarivanje svih prava iz radnog odnosa od strane tužilje u odnosu na druge zaposlene, niti je postupanje tužene prema tužilji različito u odnosu na postupanje prema svim ostalim zaposlenima. Tužilja tokom postupka nije učinila verovatnim da je osnov i motiv za diskriminaciju njena različita politička pripadnost. Odbijen je zahtev i za objavljivanje presude jer isti zavisi od osnovanosti osnovnog zahteva.

Kod tako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno je pobijanim nižestepenim presudama primenjeno materijalno pravo, kada je odbijen tužbeni zahtev.

Odredbom člana 2. stav 1. tačka 1) Zakona o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik RS“ broj 22/09) propisano je da u ovom zakonu izrazi diskriminacija i diskriminatorsko postupanje označavaju svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe, kao i na članove njihovih porodica ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, polnim karakteristikama, nivoom prihoda, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu, članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i drugim stvarima, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima (u daljem teksu: lična svojstva).

Prema odredbi člana 45. istog zakona, ako je sud utvrdio da je izvršena radnja neposredne diskriminacije ili je to među strankama nesporno, tuženi se ne može osloboditi od odgovornosti dokazivanjem da nije kriv (stav 1). Ukoliko tužilac učini verovatnim da je tuženi izvršio akt diskriminacije, teret dokazivanja da usled tog akta nije došlo do povrede načela jednakosti, odnosno načela jednakih prava i obaveza snosi tuženi (stav 2).

Odredbom člana 18. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 13/17 i 113/17) propisano je da je zabranjena neposredna i posredna diskriminacija lica koja traže zaposlenje, kao i zaposlenih, s obzirom na pol, rođenje, jezik, rasu, boju kože, starost, trudnoću, zdravstveno stanje, odnosno invalidnost, nacionalnu pripadnost, veroispovest, bračni status, porodične obaveze, seksualno opredeljenje, političko ili drugo uverenje, socijalno poreklo, imovinsko stanje, članstvo u političkim organizacijama, sindikatima ili neko drugo lično svojstvo.

Odredbom člana 19. istog zakona propisano je da neposredna diskriminacija, u smislu ovog zakona, jeste svako postupanje uzrokovano nekim od osnova iz člana 18. ovog zakona kojim se lice koje traži zaposlenje, kao i zaposleni, stavlja u nepovoljniji položaj u odnosu na druga lica u istoj ili sličnoj situaciji. Posredna diskriminacija, u smislu ovog zakona postoji kada određena naizgled neutralna odredba, kriterijum ili praksa stavlja ili bi stavila u nepovoljniji položaj u odnosu na druga lica – lice koje traži zaposlenje, kao i zaposlenog, zbog određenog svojstva, statusa, opredeljenja ili uverenja iz člana 18. ovog zakona.

Prema odredbi člana 20. Zakona o radu, diskriminacija iz člana 18. ovog zakona zabranjena je u odnosu na: 1) uslove za zapošljavanje i izbor kandidata za obavljanje određenog posla; 2) uslove rada i sva prava iz radnog odnosa; 3) obrazovanje, osposobljavanje i usavršavanje; 4) napredovanje na poslu; 5) otkaz ugovora o radu. Odredbe ugovora o radu kojima se utvrđuje diskriminacija po nekom od osnova iz člana 18. ovog zakona ništave su.

Imajući u vidu utvrđeno činjenično stanje i citirane odredbe zakona, pravilno je nalaženje drugostepenog suda da je pravilno prvostepeni sud postupio kada je odbio kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje, s obzirom da tokom postupka tužilja nije učinila verovatnim da je tužena izvršila akt diskriminacije na način bliže naveden u izreci prvostepene odluke, odnosno da je različito postupala prema njoj zbog nekog njenog ličnog svojstva, pa se stoga neosnovano revizijom ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava. U odnosu na postojanje knjige evidencije u spornom periodu tužena se izjasnila u toku postupka, pa isticanjem ovih navoda osporava se činjenično stanje koje ne predstavlja revizijski razlog. U reviziji se u većim delu ponavljaju navodi žalbe koje je drugostepeni sud cenio i u odsustvu pokazatelja ponašanja – neopravdanog pravljenja razlike među zaposlenima na osnovu nekog ličnog svojstva jednog od njih, pravilno zaključio da ne postoji osnov za utvrđenje postojanja diskriminatorskog postupanja tužene prema tužilji.

Pravilna je odluka o troškovima postupka na koje zastupnik tužene ima pravo shodno članu 162. ZPP

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci presude na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić